افتتاح ساختمان جدید فیلمخانه ملی دستاورد سینمایی دولت سیزدهم

به گزارش مجله خبری نگار، سه دهه پر فراز و نشیب و مسیری سخت که امروز با همت و پشتیبانی و حمایت تمام قد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی به بار نشست.

اتفاقی میمون و مبارک برای تاریخ سینمای ایران 

تکمیل بنای فیلمخانه که سال‌ها به دلیل مشکلات مالی در دوره‌ها و دولت‌های مختلف به تعویق افتاده بود توسط دولت سیزدهم با رویکرد توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و گسترش و تجهیز و تکمیل بنا‌ها و سالن‌های سینمایی، از همان آغار به کار تیم سینمایی، به طور جدی در دستور کار قرار گرفت. 

شاید، لازم باشد یادآور شویم تاسیس فیلمخانه ملی ایران برای اولین بار سال‌های پایانی دهه۳۰ مطرح شد. 

فیلمخانه جایی است که میراث تصویری کشور در آنجا نگهداری، سازماندهی و ترمیم می‌شود. در همان سال‌ها و همزمان مجمعی به نام «کانون فیلم» تشکیل شد و بعد‌ها کارش را تحت عنوان «آرشیو فیلم ایران» ادامه داد. این تشکیلات از سال ۱۳۵۲ به بعد با نام «فیلمخانه ملی ایران» شناخته می‌شود.

در اواخر دهه ۵۰ با وقوع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی مدتی فعالیت این فیلمخانه متوقف شده بود، اما حوالی سال ۱۳۶۳ با تدوین یک برنامه اجرایی، این مجموعه اجازه یافت که به عنوان یک مرکز اطلاع‌رسانی با هدف نشر و عرضه دانش و فرهنگ سینمایی به فعالیت خود ادامه بدهد و این فعالیت تا امروز ادامه دارد. 

بدون تردید، فیلم‌ها، به عنوان سرمایه، مصادیق و اسناد تصویری جزو ثروت ملی و اموال عمومی کشور‌ها تلقی می‌شوند و مراقبت از آنها ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در جهان امروز که تصاویر در آن سلطه دارند، اهمیت چنین گنجینه‌هایی چند برابر شده است.

محصولات سینمایی و تصویری روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین است که باید در دسترس پژوهشگران و محققان قرار گیرد و به صورت سازمان‌یافته نگهداری شود.

فیلمخانه ملی ایران نیز روایتگر تاریخ و فرهنگ این سرزمین و تاریخ سینمای جهان است و حداقل ۱۳ وظیفه برای این نهاد فرهنگی تعیین شده است که از مهم‌ترین آنها گردآوری، حفظ، مرمت و عرضه مواد تصویری است که گاه تلاش و زحمت قابل اعتنایی برای کشف فیلم‌های گمشده را نیز دربر می‌گیرد. در کنار نسخه‌های تصویری، مجموعه‌ای از عکس‌ها، پوستر‌ها و اسناد مربوط به فیلم‌ها نیز در این نهاد نگهداری می‌شود. درنتیجه کارشناسان فیلمخانه نیازمند دستیابی به روش‌های علمی و بین‌المللی برای طبقه‌بندی، سازماندهی اطلاعات، ایجاد شرایط محیطی مناسب‌تر و ایمن برای نگهداری اسناد و البته تدوین ضوابط علمی و کاربردی به منظور استفاده صحیح از مواد موجود در این گنجینه ملی هستند.

یکی از وظایف مهم فیلمخانه ملی ایران، مرمت آثار ارزشمند سینمای ایران است. این مرکز چندی است که ترمیم آثار سینمایی را آغاز کرده؛ فرآیندی که بسیار پرهزینه، پیچیده و نیازمند امکانات و دانش روز است. طبیعی است که ترمیم آثار سینمایی به کندی پیش می‌رود، اما تاکنون فیلم‌های بسیاری مانند «شطرنج باد»، «اجاره‌نشین‌ها»، «ناخدا خورشید»، «گاو»، «اون شب که بارون اومد»، «مهاجر» و چند اثر سینمایی دیگر بازسازی شده‌اند.

در خصوص اهمیت جایگاه و نقش این مجموعه برای حفظ و ثبت آثار تصویری برای امروز و آیندگان شکی نیست؛ فعالیت و هدف فیلمخانه ملی ایران تلاش برای شناسایی، گردآوری، حفظ و عرضه انواع آثار و اسناد کاغذی و تصویری و شنیداری کشور (فیلم، عکس، پوستر) که بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی این سرزمین و کشور است، و اقدامی مهم و پایدار برای تداوم، توسعه و اعتلای فرهنگ و تمدن امروز به شمار می‌آید. 

فیلم‌ها در عصر مدرن، در زمره گنجینه اصلی هویت و فرهنگ بوده و به یمن بهره‌مندی توأمان از تصویر و صدا، منابع اطلاعاتی کم‌نظیری برای انتقال این میراث گرانبها محسوب می‌شوند. بر این اساس، میزان امکانات و توان فیلمخانه‌ها، بخش پراهمیت جریان حفظ و نگهداری این گنجینه‌های ارزشمند تلقی می‌شود.

در دولت سیزدهم با درک اهمیت این میراث گران بها تلاش مضاعف شد تا روند فعالیت و توسعه این مرکز سرعت بیشتری یابد و با افزایش اعتبار فیلمخانه ملی ایران، عملیات ساخت، توسعه، تجهیز و تکمیل ساختمان فیلمخانه ملی به عنوان یک اولویت الف تعریف شد.

قطعا تعویق سی ساله افتتاح چنین بنایی نتیجه کم توجهی‌های صورت گرفته است.

به طور قطع، فرآیند دشوار و پیچیده حفظ، نگهداری و عرضه مواد تصویری و شنیداری و همچنین اهمیت توسعه و گسترش این آرشیو ملی، در دهه ۷۰ سبب شد تا طراحی و ساخت بنای جدید و مجهزی برای فیلمخانه ملی ایران کلید بخورد اما، به دلایل متعدد یا کم‌توجهی برخی به حفظ میراث گذشتگان یا کم‌اهمیت شمردن فیلم به عنوان میراث و سند تاریخی و البته تنگنا‌های اقتصادی و عدم تخصیص بودجه کافی، باعث شد تا هیچ‌کدام از دولت‌های پیشین موفق به تکمیل، تجهیز و افتتاح این بنا نشوند.

مدیر فیلمخانه ملی ایران در جایی، با اشاره به بازدید سرزده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی در نخستین روز‌های دولت سیزدهم عنوان می‌کند: وعده‌ها و دستورات وزیر محترم و رئیس سازمان درباره تکمیل و توسعه این بنای ملی و همچنین تامین تجهیزات مورد نیاز فیلمخانه که نوید توجه بیشتر دولت به اهمیت محافظت و نگهداری اسناد و آثار ملی را می‌داد، بسیار دلگرم‌کننده بود. 

او ضمن ابراز رضایت از اقدامات دولت سیزدهم برای تکمیل این مرکز معتقد است: تمامی اهالی سینما، پژوهشگران اسناد ملی کشور و علاقه‌مندان سینمای ایران، امروز و پس از گذشت نزدیک به سی سال، حتما بسیار شادمان و خوشحال هستند که آرزوی دیرینه آن‌ها محقق شد. 

فیلمخانه ملی ایران در باغ فردوس تهران همجوار با موزه سینما، صاحب بنایی ۵۵۰۰متر مربعی، شامل فضا‌های متعددی از جمله کتابخانه، آرشیو فیلم، سالن نمایش و فضا‌های اداری است. تصمیم‌گیری برای تاسیس این مجموعه و برنامه‌ریزی اولیه آن از سال۱۳۷۱ آغاز شده و مرداد سال۱۳۹۱ عملیات اجرایی این پروژه در دستور کار قرار گرفته است. 

ساختمان جدید فیلمخانه ملی ایران برغم همه چالش‌ها، تنگنا‌ها و سختی‌ها با همت دولت سیزدهم و حمایت جدی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی تکمیل و به بهره برداری رسید.

علی دهکردی مدیر عامل خانه سینما در مراسم افتتاح این مکان تاریخی گفت: امروز روزی مهم و مهمترین روز برای تاریخ سینمای ماست.
در همین مراسم داریوش ارجمند بازیگر پیشکسوت سینما از مکان فیلمخانه به «حرم مطهر سینماگران» تعبیر کرد.