چنبره یک معرکه‌گیر در گوشه‌ و کنار شهر؛ روغن مار هندی یا پارافین؟

به گزارش مجله خبری نگار، هیوا دست‌پرورده و دست‌آموز خودش است و اگر جوشانده پوست و گوشت هیکل قیطانی خالدار او یک کیلو روغن هم پس بدهد، حاضر نیست هیوا را به تیزی دشنه مارکش‌ها بسپارد. در طول ۶ سالی که هیوا در گوشه‌وکنار شهر برای کلام معرکه‌گردانی کرده، درآمدی بیشتر از فروش ۵۰ کیلو روغن مار اصل نصیبش کرده و زنده بودن این خزنده خوش‌خط و خال و خوش‌ادا بیشتر از مرده‌اش به او سود می‌رساند. معرکه‌گردانی هیوا چندان دشوار نیست و همین که دقایقی کوتاه بتواند بی‌آزار و بی‌خطا روی سر و گردن کلام چنبره بزند، عده زیادی مارگیر و مارکش بودن کلام را باور می‌کنند و بابت محصولات بدبویی که او می‌فروشد، پول‌های کلانی می‌پردازند. کلام یکی از معرکه‌گیرانی است که با مار دست‌آموزش در گوشه‌وکنار شهر کاسبی می‌کند.

قوطی‌های کوچک و دستگاه کارتخوان

جعبه چوبی را به یونس می‌سپارد و مشغول پهن کردن بند و بساطش می‌شود. اول بلندگوی دستی شیپوری‌اش را امتحان می‌کند؛ چندان روبه‌راه نیست و اگر صدای بم و خش‌دارش را پرقوت و با داد و هوار رها کند، بهتر و رساتر به گوش تماشاچیان می‌رسد، اما انگار وقتی صدایش از این بلندگو پخش می‌شود، رهگذران کنجکاوتر می‌شوند تا از دلیل قیل و قال او سردرآورند. از داخل ساک استوانه‌ای سیاه‌رنگش چند قوطی کوچک و دستگاه کارتخوانی را بیرون می‌آورد و آنها را روی جعبه کوچکی کنار هم ردیف می‌کند. وقتی برای خزیدن هیوا روفرشی نیمداری پهن می‌کند، معطل جمع شدن تماشاچیان نمی‌ماند و به تقلید از ضربی‌خوانان زورخانه‌ها شروع به خواندن می‌کند. بساطش را در پیاده‌روی چهارراه مولوی پهن کرده و رهگذرانی که چندان عجله‌ای ندارند با شنیدن صدای او پا نگه می‌دارند. قد و قامتش آنقدری به پهلوانان مارکش شباهت ندارد که وقتی از دلاوری خود در مارگیری و مارکشی تعریف و تمجید می‌کند، تماشاچیانش حرف‌های او را بپذیرند، ولی وقتی هیوا را وارد معرکه می‌کند، انگار باور کردن ادعا‌های او آسان‌تر می‌شود.

هنرنمایی هیوا

انگار یونس (پسر کلام) از قر و قمیش‌های این خزنده هراسی ندارد و به اشاره کلام، در جعبه چوبی را باز می‌کند تا هیوا با ناز و غمزه روی روفرشی هنرنمایی کند. چشم‌های سیاه و گرد هیوا فقط به چوب باریکی است که کلام به طرف او گرفته و وقتی کلام هیکل سنگین او را روی دست می‌گیرد، هیجان تماشاچیان به اوج می‌رسد. کلام خوب می‌داند چطور هیوا را بی‌حرکت نگه دارد تا وقتی هیکل سنگین قیطانی‌اش را دور گردن خودش می‌پیچاند، نتواند به پیچ و تابی خود را خلاص کند و توی جمعیت راه بیفتد. درحالی‌که هیوا روی گردن کلام چنبره زده و او فواید روغن مار اصل برای سلامتی و شادابی پوست و مو و درمان بیماری‌های مفاصل را با آب و تاب توضیح می‌دهد، یونس با قوطی‌های کوچک پر از روغن و دستگاه کارتخوان میان تماشاچیان می‌چرخد. حدود ۳ دقیقه بعد که هیوا دوباره به داخل جعبه چوبی‌اش می‌خزد، همه ۴۰-۳۰ قوطی روغن به فروش رفته و بسیاری از مشتریان او علاوه بر ۳۰۰ هزار تومان قیمت هر ظرف روغن دست‌ساز آقا کلام، مبالغی کم یا زیاد هم برای دستخوش کف دست پسرش یونس چپانده‌اند.

رمز و راز‌های آقای معرکه‌گیر

حواس آقا کلام حسابی جمع است و هرقدر در مورد کاسبی‌اش پرس‌وجو کنی، او همان حکایت‌هایی را که در حضور تماشاچیانش بار‌ها تعریف کرده، واگویه می‌کند، اما سن و سال یونس آنقدری قد نمی‌دهد که بداند با تعریف زندگی هیوای محبوبش بند را آب می‌دهد: وقتی هیوا یک سالش بود و آقا کلام او را توی یک کیسه کنفی از امرالله مارگیر تحویل گرفت، طول جثه‌اش فقط به اندازه نصف قد و قامت ریزه یونس بود، اما حالا قواره پرخط و خالش آنقدر گوشتالو و بلند شده که پدر معرکه‌گیر یونس باید چند الوار و تخته به جعبه‌اش اضافه کند تا بتواند راحت داخل آن چنبره بزند. یونس می‌داند که اگر شکم هیوا را سیر نگه دارند، به‌سادگی هوس نمی‌کند کسی را یک جا و ناغافل ببلعد.

تشخیص اصل و تقلبی آسان نیست

آقاسید در مورد روش تهیه روغن مار اصل می‌گوید: «بعد از کشتن و جدا کردن پوست مار، گوشت و پوست آن را با حرارت غیرمستقیم آنقدر می‌پزند تا به روغن بیفتد.» مار سیاه بهترین نوع برای روغن‌گیری است و افزودن روغن کنجد به عصاره مار باعث مرغوبیت و اثرگذاری بیشتر این دارو می‌شود. آقا سیدعبدالله می‌گوید: «هنوز هم در بسیاری از کشور‌ها مانند چین و هندوستان روغن مار به‌صورت سنتی تولید می‌شود و برای به‌دست آوردن حدود ۴ کیلو روغن مار، ۲ کیلوگرم روغن کنجد و ۵ تا ۱۰ مار را در یک ظرف سفالی می‌ریزند، درب ظرف را می‌بندند و روی حرارت ملایم قرار می‌دهند تا آرام بجوشد و گوشت مار متلاشی شود.» به قول آقاسیدعبدالله تشخیص روغن مار اصل از روغن تقلبی چندان ساده نیست و اگر پارافین با موادمعدنی خاصی ترکیب شود، به همان رنگ عسلی روغن مار در می‌آید. این ترکیب به اندازه روغن مار بدبو است، ولی افراد خبره‌ای مانند او به‌سادگی می‌توانند بوی آنها را از عطر خاص عصاره مار تشخیص دهند.

گاهی نیش

با آنکه امرالله مارگیر نیشش را کشیده و زهر ندارد، یکی دو بار که لب و دهان فراخش را به بر و بازوی آقا کلام رسانده، ماه‌ها طول کشیده تا رد و نشان حفره‌های عمیق روی دستش گم شوند، اما هم هیوا و هم یونس می‌دانند که آقا کلام از این شیطنت‌های گاه و بی‌گاه مار روزی‌رسانش آزرده نمی‌شود. سال‌ها پیش از آنکه یونس به دنیا بیاید، آقا کلام نزد امرالله فوت و فن معرکه‌گیری با مار‌های بدون نیش و زهر را آموخته است.

منبع: همشهری