چرا بعضی نوزادان زودتر از موعد متولد می‌شوند؟

به گزارش مجله خبری نگار، زمان زایمان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا هر چه نوزاد زودتر متولد شود خطر بروز مشکلات سلامتی و نیاز به بستری بودن طولانی‌تر در بیمارستان بیشتر می‌شود در حالی که هر چه دوران بارداری بیشتر باشد عوارض کمتری به دنبال خواهد داشت.

در ادامه قصد داریم درباره زایمان زودرس و علل، علائم و روش‌های درمان آن صحبت کنیم. 

زایمان زودرس چیست؟ 

زایمان زودرس از انواع زایمان است که در آن نوزاد زودتر از موعد به دنیا می‌آید. بسیاری از نوزادان سالم ممکن است به صورت زودرس متولد شوند.

انقباضات رحمی در طول بارداری طبیعی است و در اغلب موارد زن باردار متوجه آن‌ها نمی‌شود، اما گاهی این انقباضات دردناک و منظم بوده و بسیار شبیه فرایند زایمان به نظر می‌رسند.

تمایز بین انقباض‌هایی که بخش طبیعی از بارداری هستند و آن‌هایی که ممکن است نشانه شروع زایمان زودرس باشند دشوار است.

پزشک برای تشخیص بهتر به مادر توصیه می‌کند به انقباضات رحمی خود دقت بیشتری داشته باشد و سعی می‌کند تا آن جا که ممکن است مادر تا قبل از هفته ۳۹ بارداری زایمان نکند، زیرا زایمان زودرس می‌تواند مشکلات سلامتی جدی در نوزاد ایجاد کند.

در صورتی که پزشک به وقوع زایمان زودرس مشکوک باشد احتمالا سونوگرافی واژینال تجویز می‌کند تا ببیند آیا انقباضات، تغییراتی در دهانه رحم ایجاد کرده اند که نشانه شروع زایمان باشد یا خیر.

علائم زایمان زودرس 

برخی علائم احتمالی زایمان زودرس عبارتند از:

*ترشحات واژن بیش از حد معمول
*تغییر در ترشحات که ممکن است خونی، آبکی یا حاوی مخاط باشد
*فشار در لگن یا پایین شکم
*کمر درد به خصوص اگر دائمی باشد
*گرفتگی شکم که ممکن است به همراه اسهال ایجاد شود
*انقباضات منظم یا مکرر که ممکن است دردناک باشد
*پاره شدن کیسه آب
زنان بارداری که یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کرده اند باید فورا به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنند.

علت زایمان زودرس 

گاهی پزشکان نمی‌توانند علت وقوع زایمان زودرس را تشخیص دهند، اما به طور کلی طیف وسیعی از عوامل ممکن است خطر بروز این مسئله را افزایش دهند.

عوامل خطر زای عمومی 

عوامل زیر ممکن است احتمال زایمان زودرس را افزایش دهند:

*سابقه زایمان زودرس
*بارداری دو قلو، سه قلو یا بیشتر
*داشتن مادر یا خواهری که زایمان زودرس داشته است
*خونریزی واژینال در سه ماهه دوم یا سوم بارداری
*سطح اجتماعی یا اقتصادی پایین
*مجبور به ایستادن زیاد در محل کار
*سن بالاتر از ۳۵ سال یا کمتر از ۱۷ سال
*تجربه خشونت خانگی
*قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر مانند رنگ، دود ثانویه، آلودگی هوا یا سرب
*کمبود وزن یا اضافه وزن داشتن قبل از بارداری
*عدم افزایش وزن کافی در دوران بارداری
*عدم مراجعه به پزشک و انجام غربال گری‌های بارداری
*بارداری مجدد طی ۱۸ ماه پس از زایمان قبلی
*داشتن فرزندی با اختلالات قلبی یا مشکلات لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا
*باردار شدن از طریق لقاح آزمایشگاهی
*نوشیدن الکل، استفاده از مواد مخدر یا سوء مصرف دارو‌های تجویزی 

بیماری‌های زمینه‌ای 

برخی مشکلات و بیماری‌ها می‌توانند خطر زایمان زودرس را افزایش دهند، از جمله:

*سابقه ابتلا به بیماری‌های تاثیرگذار روی رحم یا دهانه رحم
*کم خونی
*عفونت مجاری ادراری
*عفونت‌های واژن مانند واژینوز باکتریایی
*عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک
*دیابت
*اختلالات تیروئید
*فشار خون بالا و پره اکلامپسی
*کلستاز بارداری که نوعی بیماری کبدی است
*مشکلات لخته شدن خون مانند ترومبوفیلی یا سندرم آنتی فسفولیپید
*اختلالات بافت همبند مانند سندرم اهلر دانلوس
برخی از عفونت‌ها مانند توکسوپلاسموز در دوران بارداری خطرناک‌تر از زمان‌های دیگر هستند و می‌توانند خطر زایمان زودرس را افزایش دهند. این عارضه ممکن است به دلیل تماس با مدفوع گربه یا خوردن گوشت نپخته ایجاد شود.

پیشگیری از زایمان زودرس 

برخی عوامل خاص که خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهند (مانند سن یا سابقه خانوادگی) قابل کنترل و پیشگیری نیستند، اما با یک سری اقدامات می‌توان خطر بروز عوامل خطر زای قابل کنترل را کاهش داد، از جمله:

*علائم زایمان زودرس را شناخته و در صورت بروز علائم بلافاصله با پزشک تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید
*قبل از زایمان، حتی اگر بارداری بدون مشکل پیش می‌رود، به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و آزمایش و غربال گری‌های قبل از زایمان را انجام دهید
*قبل و در دوران بارداری وزن سالم داشته باشید
*برای کنترل و درمان هر گونه بیماری زمینه‌ای به پزشک خود مراجعه کنید، ممکن است پزشک بخواهد برنامه دارویی شما را در دوران بارداری تنظیم یا تغییر دهد
*سعی کنید استرس خودتان را با تکنیک‌های آرام سازی کاهش دهید
*حداقل ۱۸ ماه بین دو بارداری فاصله بیندازید
*از عوامل عفونت زا مانند مدفوع گربه و تماس با گوسفند و جوندگان خودداری کنید
*از مصرف مواد غذایی با خطر آلودگی بالا مانند پنیر نرم و گوشت خام خودداری کنید
*سیگار را ترک کنید و از الکل و مواد مخدر اجتناب کنید، در این مورد بهتر است از پزشک خود کمک بگیرید
پزشک در مورد خانم‌های بارداری که بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارند ممکن است توصیه‌های زیر را داشته باشد:

۱. سرکلاژ یا بخیه دهانه رحم 

اگر پزشک متوجه شود زن باردار دارای دهانه رحم ضعیفی است ممکن است برای تقویت آن و جلوگیری از باز شدن زود هنگام استفاده از تکنیک سرکلاژ را توصیه کند.

در این روش یک بخیه موقت در دهانه رحم ایجاد می‌شود که معمولا بعد از کامل شدن بارداری در هفته ۳۷ یازمان نزدیک زایمان توسط پزشک برداشته می‌شود

به نظر می‌رسد این تکنیک تاثیر خوبی در کاهش زایمان زودرس در زنانی که دارای بارداری‌های پر خطر هستند داشته است.

پزشکان برای زنان باردار با شرایط زیر ممکن است سرکلاژ را توصیه کنند:

*سابقه سقط در سه ماهه دوم به دلیل زایمان زودرس
*اتساع بدون درد در سه ماهه دوم
*کوتاه شدن دهانه رحم و سابقه زایمان زودرس 

۲. مراقبت بیشتر 

پزشکان در مورد زنانی که یشتر در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارند نظارت دقیق‌تر و غربال گری‌های بیشتر توصیه می‌کنند تا هر گونه مشکل احتمالی به سرعت تشخیص داده و به آن رسیدگی شود.

در صورت شروع زایمان زودرس: مراحل بعدی 

در صورتی که زن باردار علائم زایمان زودرس را تجربه کند لازم است هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس گرفته یا در اسرع وقت او را به بیمارستان برسانند.

پزشکان با مشاهده علائم، بررسی دهانه رحم و آزمایش سطح مایع آمنیوتیک تشخیص می‌دهند که آیا زایمان شروع شده است یا خیر. همچنین ممکن است از سونوگرافی، اسکن واژینال یا هر دو برای بررسی وضعیت نوزاد و طول دهانه رحم که در هنگام زایمان تغییر می‌کند استفاده کنند.

احتمالا سطح فیبرونکتین جنین نیز تست می‌شود، این پروتئین کیسه آمنیوتیک را به دیواره رحم می‌چسباند و
وجود پروتئین در ادرار نشان می‌دهد زایمان در حال وقوع است.

در صورتی که پزشک شروع زایمان را تایید کند اتفاقات بعدی به زمان باقی مانده تا زایمان و مرحله بارداری بستگی دارد. برخی مواردی که ممکن است تجویز شود عبارتند از:

۱. دارو‌های کورتون قبل از تولد 

کورتیکو استروئید‌ها یا دارو‌های کورتون ریه و سایر اندام‌های حیاتی نوزاد را برای زندگی در خارج از رحم آماده می‌کنند.

مصرف این دارو‌ها در هفته‌های ۲۴ تا ۳۴ بارداری موثرتر است و معمولا پزشک تنها برای چند روز این دارو‌ها را تجویز می‌کند.

۲. آنتی بیوتیک‌ها 

آنتی بیوتیک‌ها از نوزاد در برابر عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت استرپتوکوکی گروه B محافظت می‌کنند.

اگر پزشک بداند یا مطمئن نباشد که زن باردار به این نوع عفونت مبتلا است یا خیر، معمولا در طول زایمان زودرس از این دارو‌ها استفاده خواهد کرد.

۳. توکولیتیک 

اگر بارداری ۲۴ تا ۳۴ هفته ادامه داشته، هیچ نشانه‌ای از عفونت وجود نداشته باشد و کیسه آمنیوتیک نیز پاره نشده باشد پزشک ممکن است با کمک این دارو‌ها سعی کند سرعت زایمان را کاهش دهد.

این دارو‌ها برای به تاخیر انداختن زایمان تا چند روز و تا زمانی که مادر بتواند دارو‌های استروئیدی دریافت کند موثر هستند، با این حال ممکن است عوارض جانبی کوتاه مدت برای مادر و نوزاد ایجاد کنند. 

منبع:سومیتا