زباله‌ فضایی چیست

به گزارش مجله خبری نگار،از آغاز دوران اکتشافات فضایی در دهه ۱۹۵۰، ما فضا را با موشک، ماهواره و زباله پر کرده‌ایم. متخصصان این عرصه معتقدند که یک روز انسان با عواقب بی توجهی نسبت به فضا و ایجاد آلودگی در آن روبرو می‌شود. اما عواقب و آثار مخرب این زباله‌های فضایی چیست؟ در ادامه به پاسخ این پرسش خواهیم پرداخت.

زباله‌های فضایی، اجسام رها شده و به عبارتی بقایای فعالیت بشر در فضا هستند؛ اجسامی که پس از استفاده توسط انسان، زمانی که دیگر مورد استفاده او قرار نمی‌گیرند در فضا رها می‌شوند. همچنین، زباله‌های فضایی بیشتر به اجسامی که در مدار زمین قرار می‌گیرند اشاره دارند، از جمله آن‌ها می‌توان به تکه‌های ماهواره‌های مرده اشاره کرد. در ادامه نام چند مورد از اجسام یافت شده در فضا ذکر شده است، این اجسام عبارتند از:

قطعات جدا شده از راکت در مراحل پرتاب، پیچ و مهره، تکه‌های رنگ جدا شده از یک سفینه فضایی، دستکش، یک پتو، مسواک، انبردست و کیف ابزار.

افزایش چشمگیر تعداد زباله‌های فضایی در سال‌های اخیر

به گزارش ESA، از آگوست ۲۰۲۲، حدود ۳۱۸۷۰ قطعه زباله، توسط شبکه‌های نظارت فضایی ردیابی شده است. گفتنی است که همه زباله‌های فضایی ردیابی و فهرست‌بندی نمی‌شوند. سیستم‌های نظارتی موجود تنها می‌توانند اجسام معلق در فضا، با قطری بیشتر از ۱۰ سانتی متر در مدار پایین زمین و بیشتر از ۱ متر در مدار زمین ثابت را شناسایی کنند. همچنین، بر اساس مدل‌های آماری، حدود ۱۳۱ میلیون قطعه ردیابی نشده در مدار زمین وجود دارد (اندازه بیشتر آن‌ها از ۱ میلی متر تا ۱ سانتی متر است).

آخرین آمار ارائه شده از تعداد زباله‌های فضایی نشان می‌دهد که در چند دهه گذشته، تعداد اجسام معلق در مدار زمین (زباله‌های فضایی) در حال افزایش است. بر اساس گزارش آکادمی بین المللی فضانوردی (IAA) در مورد زباله‌های فضایی، تعداد تقریبی زباله‌های ردیابی شده در مدار زمین از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۲۲ به قرار زیر است:

سال ۱۹۹۳: ۷۷۰۰ شی

سال ۲۰۰۱: ۸۷۰۰ شی

سال ۲۰۰۵: ۱۰۳۰۰ شی

سال ۲۰۱۳: ۱۶۶۰۰ شی

سال ۲۰۱۶: ۱۷۷۰۰ شی

و در سال ۲۰۲۲: ۳۱۸۷۰ شی

بزرگترین تهدید کنونی زباله‌های فضایی آسیب احتمالی به ماهواره‌های عملیاتی، فضاپیما‌ها و ایستگاه فضایی بین المللی است. در واقع، پیش‌بینی‌ها در مورد خطرات احتمالی زباله‌های فضایی برای اکتشافات فضایی در آینده متفاوت است.

تعداد زباله‌های فضایی عمدتاً در مدار پایین زمین در حال افزایش است. از طرفی، بشر نیز در حال افزایش تعداد ماهواره‌ها در مدار پایین زمین است و چنین رویکردی احتمال برخورد زباله‌های فضایی با ماهواره‌ها را افزایش می‌دهد. برای جلوگیری از برخورد، ماهواره‌ها باید از مسیر قطعات زباله‌های فضایی خارج شوند، از این‌رو، هر ساله همه ماهواره‌ها (از جمله ISS) صد‌ها مانور جلوگیری از برخورد با زباله‌های فضایی را انجام می‌دهند.

برخی منابع ادعا می‌کنند که افزایش زباله‌های فضایی، عملیاتی که باعث می‌شوند ماهواره‌ها در مدار قرار بگیرند را پرهزینه‌تر و به تبع دچار مشکل می‌کنند؛ درواقع، ماهواره‌ها باید مانور‌های بیشتری را انجام دهند که این امر از نظر اجرایی دشوار خواهد بود. همچنین ماهواره‌ها به سوخت اضافی برای این مانور‌ها و احتمالاً سپر‌هایی برای محافظت نیاز دارند.

بسیاری از محققان، از زباله‌های فضایی پس از سال ۲۰۵۵، به‌عنوان یک مشکل و تهدید جدی برای زمین و ساکنان آن نام می‌برند و اکتشافات فضایی بیشتر را تقریبا غیر ممکن می‌دانند. آن‌ها گفت: مقدار زباله‌ها در مدار‌های پایین زمین آنقدر زیاد است که هر اقدامی برای کاهش آن تقریبا بی‌فایده است.