فرافکنی‌های آمریکا درباره خطر حمله اتمی روسیه

به گزارش مجله خبری نگار،این روزها، به نظر می‌رسد رسانه‌های جریان اصلی در غرب در حال فضاسازی درباره احتمال راه‌اندازی جنگ هسته‌ای از سوی روسیه در جنگ اوکراین هستند و این موضوع، به ویژه بعد از سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه که گفته بود مسکو از تمامی ابزار‌های خود برای محافظت از اراضی خود استفاده خواهد کرد شدت گرفته است.

بعد از سخنرانی پوتین، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته با موج‌سواری روی هیجان آفرینی‌های رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی گفت که سیاست‌های مسکو احتمال وقوع «آخرالزمان هسته‌ای» را از هر زمان دیگری نسبت به وقوع بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ افزایش داده است.

با آنکه اکثر کشور‌های غربی متحد اصلی اوکراین دارنده سلاح هسته‌ای هستند در تمام گزارش‌ها و اظهارنظر‌های رسانه‌های غربی اینطور وانمود می‌شود که شکست‌های میدانی در جنگ اوکراین و خلق و خوی «جنون‌آمیز» سران روسیه ممکن است موجب شود این کشور به سلاح‌های هسته‌ای متوسل شود.

از طرف دیگر، جنگ هسته‌ای به اندازه‌ای قریب‌الوقوع جلوه داده شده که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز شنبه در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی از کشور‌های عضو ناتو خواست دست به حملات پیش‌دستانه هسته‌ای علیه روسیه بزنند. البته زلنسکی بعدا ادعا کرد که صحبت‌هایش اشتباه ترجمه شده‌اند و او خواستار «تحریم‌های پیش‌دستانه» شده بود، اما مصاحبه او شایعات درباره جدی بودن خطر درگیری هسته‌ای را بیش از پیش تقویت کرد.

رسانه‌های غربی هر کدام در روز‌ها و هفته‌های گذشته در سوق دادن افکار عمومی به سمت اینکه احتمال حمله هسته‌ای، از سوی پوتین صرفاً برای عقب راندن اوکراین در جنگ جدی است سهمی بازی کرده‌اند. در همین راستا وبگاه شبکه سی‌بی‌اس کانادا هفته گذشته در مقاله‌ای ادعا کرد که کی‌یف برای مقابله با اثرات احتمالی تشعشعات هسته‌ای شروع به توزیع قرص‌های یدید پتاسیم در میان شهروندانش کرده است.

نشریه نیوزویک پا را از این هم فراتر گذاشته و به مخاطبانش گفته در صورت وقوع حمله اتمی بسته به اندازه سلاح مورد استفاده، زمان حمله، شرایط جوی و برخی عوامل دیگر نقاط امن برای پناه گرفتن فرق خواهد داشت.

اما اگر موضع‌گیری‌های مقام‌های روسیه دنبال شود مشخص است که اولاً احتمال استفاده از سلاح‌های هسته‌ای به اندازه‌ای که غربی‌ها در حال شایعه‌سازی درباره آن هستند جدی نیست، ثانیاً اینکه روسیه معیار‌های مشخصی برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای دارد که هرگز به اندازه‌ای که غربی‌ها وانمود می‌کنند سهل‌انگارانه و خودسرانه نیست.

تازه‌ترین اظهارنظر در این خصوص دیروز از سوی «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه مطرح شده: «در بحبوحه اتفاقات اوکراین، ایالات متحده و کشور‌هایی که به آن وابسته هستند دارند فعالانه شایعات مربوط به لفاظی‌های هسته‌ای را می‌چرخانند.»

وی اضافه کرد: «آن‌ها سعی می‌کنند اینطور وانمود کنند که کشورمان دارد آماده می‌شود با استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی دست به حمله بزنند. یکبار دیگر باید توضیح دهیم که روسیه کسی را با استفاده از سلاح هسته‌ای تهدید نمی‌کند.»

ریابکوف چند هفته پیش هم گفت: «ما کسی را با سلاح هسته‌ای تهدید نمی‌کنیم. معیار‌های استفاده از آن‌ها در دکترین نظامی روسیه مشخص شده است، روسیه به دنبال رویارویی آشکار با آمریکا یا ناتو نیست و نمی‌خواهد اوضاع وخیم‌تر شود. همچنین روز جمعه، آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در ایالات متحده، گفت که علی‌رغم همه مشکلات، مسکو و واشنگتن در آستانه سقوط به ورطه یک درگیری هسته‌ای نیستند.»

در دکترین هسته‌ای روسیه شرایط استفاده از سلاح‌های هسته‌ای از سوی این کشور به طور مشخص‌تری بیان شده‌اند. مسکو ژوئیه ۲۰۲۰ این سند را منتشر کرد. در بخشی از آن سند اینطور آمده است: «فدراسیون روسیه، سلاح‌های هسته‌ای را صرفاً یک ابزار بازدارنده می‌داند و استفاده از آن را یک تدبیر افراطی و اجباری می‌داند. روسیه تمامی تلاش‌های ضروری برای کاهش تهدید‌های هسته‌ای و جلوگیری از وخیم‌تر شدن روابطی که می‌تواند باعث درگیری نظامی و از جمله درگیری هسته‌ای شود را به کار خواهد بست.»

در بخش دیگری از این سند چنین آمده است: «فدراسیون روسیه، حق استفاده از سلاح‌های اتمی در پاسخ به استفاده طرف‌های متخاصم از سلاح‌های هسته‌ای و سایر انواع سلاح‌های کشتار جمعی علیه خود و متحدانش محفوظ می‌داند. همچنین این حق، در صورتی که استفاده طرف‌های متخاصم از سلاح‌های متعارف به گونه‌ای باشد که موجودیت کشور در خطر باشد نیز محفوظ است.»

در بخش‌های دیگر این سند، دو شرط دیگر هم برای شرایطی که روسیه به سلاح هسته‌ای متوسل می‌شود ذکر شده؛ اینکه موشک‌های بالیستیک به سمت روسیه یا متحدانش شلیک شود و دیگر اینکه یکی از اماکن تسلیحات هسته‌ای روسیه هدف حمله قرار گیرد. این چهار شرط، پیش‌شرط‌هایی هستند که تحت آن مسکو استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را بررسی خواهد کرد.

بر همین اساس، بسیاری از کارشناسان معتقدند که حمله اتمی روسیه به اوکراین بسیار بعید است، زیرا استفاده احتمالی از چنین سلاح‌هایی عواقبی در پی خواهد داشت که روسیه به دنبال آن‌ها نیست.

اما حال که معیار‌های دکترین اتمی روسیه مشخص است ببینیم طرف‌های غربی چه ملاک‌هایی برای استفاده از سلاح‌های اتمی دارند؛ قاعدتاً با توجه به شایعات و اظهارنظر‌های این روز‌های مقام‌های آمریکایی و فضاسازی‌های اندیشکده‌ها انتظار این است که باید با معیار‌هایی کاملاً صلح‌جویانه روبرو شویم.

ماجرا، اما اینطور نیست. بررسی سند موسوم به «بازبینی موضع هسته‌ای آمریکا» که سال ۲۰۱۸ منتشر شد نشان می‌دهد که اتفاقاً این طرف آمریکایی بوده که آستانه توسل آمریکا به سلاح‌های هسته‌ای را پایین آورده است. نکته جالب آنکه در این سند تصریح شده که سیاست پیشین آمریکا مبنی بر اینکه این کشور نخستین طرفی نخواهد بود که از سلاح هسته‌ای استفاده می‌کند اکنون چندان موجه نیست و آمریکا آن را کنار می‌گذارد.

در سند آمریکایی چنین آمده است: «برای کمک به حفظ بازدارندگی و دادن تضمین به متحدان و شریکان، ایالات متحده هرگز سیاست "عدم استفاده به عنوان طرف نخست" را در پیش نگرفته و با توجه به فضای تهدید موجود فعلی، چنین سیاستی در شرایط حاضر توجیه‌پذیر نیست. سیاست ایالات متحده حفظ قدری ابهام درباره شرایط دقیقی است که می‌تواند پاسخ هسته‌ای آمریکا را در پی داشته باشد.»

در این سند، آمریکا ملاک‌های مربوط به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای نسبت به دوره‌های قبلی تغییر داده شد و دامنه‌های آن گسترده‌تر شد. در حالی که تا قبل از این سند، آمریکا پاسخ هسته‌ای را تنها به رویدادهایِ شاملِ کشتار‌های انبوه با سلاح‌های کشتار جمعی محدود می‌کرد، در دکترین جدید «حملات راهبردی غیرهسته‌ای» علیه آمریکا و متحدانش هم به شرایطی اضافه شد که مطابق ان رئیس‌جمهور آمریکا مجاز به صدور فرمان حمله هسته‌ای می‌شد.

نکته جالب دیگر آنکه، در دکترین هسته‌ای آمریکا ۱۴۷ بار به روسیه اشاره شده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا بعد از آن بار‌ها تکرار کرد که بهترین روش برای بازدارندگی هسته‌ای، توسعه تسلیحات هسته‌ای آمریکا است. ترامپ در آن زمان یک طرح ۱.۲ تریلیون دلاری برای نوسازی مجموعه تسلیحات هسته‌ای آمریکا امضا کرد.

او همچنین بعد از ۳۴ سال اجازه ساخت یک کلاهک هسته‌ای جدید را برای اولین بار صادر کرد و بودجه‌هایی را به تحقیق و توسعه در خصوص توسعه موشک‌های میان‌برد اختصاص داد.

بنابراین، کشوری این روز‌ها در حال فضاسازی درباره احتمال جنگ هسته‌ای از سوی روسیه است که یکی از متهمان اصلی ناامن کردن فضای دنیا با سلاح‌های کشتار جمعی است و سابقه استفاده از آن در جنگ را هم در کارنامه‌اش دارد. فرافکنی همیشه یکی از ابزار‌های مهم جنگ رسانه‌ای آمریکا بوده است.