نظریه عدالت اجتماعی در الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت

به گزارش مجله خبری نگار، متن این یادداشت به شرح ذیل است:

عدالت اجتماعی، هدف انبیا الهی و ادیان ابراهیمی و ارزش معیار و رکن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.

عدالت اجتماعی به معنای وضع حق برای مستحق و دادن حق به صاحبان آن در همه عرصه‌های پیشرفت است.

این ارزش از جایگاه بسیار ممتازی در تمام بخش‌های سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برخوردار است و در فراز‌های متعدد مورد تاکید قرار گرفته است، زیرا عدالت شاخص حکومت اسلامی است و هیچ ملاحظه‌ای نمی‌تواند عدالت را تحت الشعاع قرار دهد. اما با وجود تاکیدات مذکور، در مقام عمل و در تحقق عدالت اجتماعی در جامعه با مشکلاتی مواجه هستیم.

برای حل این مشکلات باید به پرسش‌های ذیل پاسخ دهیم:

الف) موانع تحقق عدالت اجتماعی در ایران طی چهار دهه گذشته چه عواملی بوده است؟

ب) چه راهبرد‌هایی برای رفع موانع مذکور وجود دارد؟

پس از شناسایی پرسش‌های اساسی، باید به سراغ نظرات اندیشمندان شاخص در این زمینه رفت.

از گذشته تا کنون، تعاریف بسیاری از مفهوم عدالت توسط اندیشمندان غربی و اسلامی ارائه شده است که می‌توان برای رسیدن به شاخص‌های مشخص، آراء و بنیان‌های اندیشه‌ای چهار تن از متفکران بزرگ معاصر یعنی "امام خمینی"، "شهید صدر"، "شهید مطهری" و "شهید بهشتی" در باب عدالت اجتماعی را بررسی کرده و سپس بر اساس این شاخص‌ها به بررسی علل این چالش‌ها و نیز ارائه راهبرد‌های پیشنهادی برای مقابله با آن‌ها پرداخت.

برای رسیدن به گزاره‌های علی و تجربی درباره موانع تحقق عدالت اجتماعی، مطالعه و تحلیل مضمون روشمند مصاحبه‌ها و آثار دست اول این متفکران و آثاری که درباره آن‌ها نگاشته شده ضروری است.

در نهایت، یافته‌ها و نتایج بدست آمده از فرایند مزبور حاکی از این است که برای رسیدن به عدالت اجتماعی باید یک سازکار روشن داشته باشیم.

علاوه بر این در این آثار بر مسائلی، چون اصلاح ساختاری و کارگزاری، قطع رانت و اصلاح نگرش گفتمانی به عنوان سازکار‌های تحقق عدالت اجتماعی تاکید شده که در این میان اصلاح ساختاری از تاکیدات بیشتری برخوردار است.

موانع تحقق عدالت اجتماعی در جامعه ما بیشتر ساختاری است و به همین دلیل باید مقابله با این معضل هم نظام‌مند باشد.

با انسجام درون حاکمیتی پیشنهاد شده، باید یک فرماندهی واحد ایجاد شود تا نهاد‌های مختلف دستگاه اجرایی کشور درباره توزیع امکانات و فرصت‌ها برای تحقق عدالت اجتماعی منقطع و پراکنده عمل نکنند، بلکه هم‌افزا باشند.