چرا "پلنگ قائمشهر" تلف شد

به گزارش مجله خبری نگار از سازمان حفاظت محیط زیست، عطاالله کاویان سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران در این نامه درباره دلایل وقوع، اقدامات صورت گرفته و تخلفات احتمالی در موضوع تلف شدن یک قلاده پلنگ در شهرستان قائمشهر، نوشته است: حدود ساعت ۵:۳۰ صبح ۵ اردیبهشت ماه ورود یک قلاده پلنگ به ساختمان بانک صادرات خیابان ساری شهرستان قائمشهر مشاهده و مراتب ابتدا به آتش نشانی و سپس به محیط زیست قائمشهر و عوامل انتظامی و فرمانداری اطلاع رسانی شد، پس از کسب اطلاع از حضور پلنگ در داخل شهر و سکونتگاه انسانی، هماهنگی‌های اولیه برای ایجاد امنیت و کنترل تردد مردم به عمل آمد و مأموران محیط زیست و نیروی انتظامی، آتش نشانی و هلال احمر در محل مستقر و منطقه تا شعاع ۱۰۰ متر مهار شد، اما ممنوعیت تردد برقرار نشد.

در نامه محیط زیست مازندران آمده است: پس از اندک زمانی، تجمعات مردمی در محل حضور پلنگ زیاد شد و با ازدیاد رفت و آمد مردم، این حیوان دچار استرس و اضطراب شد و حوالی ساعت ٧ صبح از ساختمان بانک صادرات به داخل خیابان متواری و متاسفانه مردم و خودرو‌ها نیز به همراه آن حرکت کردند. پلنگ در حین فرار یک نفر از پرسنل نیروی انتظامی را از ناحیه کتف زخمی کرد. در پی آن مأموران انتظامی و محیط زیست اقدام به تعقیب پلنگ برای بیرون راندن و فرصت فرار آن از شهر کردند که در این حین پلنگ پس از طی مسافتی وارد یکی از خیابان‌ها شده و درون کوچه بن بست، وارد حیاط یک خانه مسکونی شد. در این مرحله به دلیل همزمانی با شروع فعالیت روزانه مردم و مدارس، گشت زنی خانه به خانه برای یافتن پلنگ توسط مامورین نیروی انتظامی و محیط زیست به مدت حدود یک ساعت انجام شد.

کاویان در این گزارش نوشته است: پلنگ به یکباره در حیاط یکی از اهالی منطقه به مامور نیروی انتظامی که مشغول شناسایی بود حمله و او از ناحیه پشت دچار جراحات شد، در این هنگام با سر و صدا و فریاد استمداد خواهی فردی که مورد حمله پلنگ قرار گرفت و همزمان شنیدن صدای غرش پلنگ، رئیس اداره حفاظت محیط زیست قائمشهر که در جستجوی پلنگ در محل حضور داشت، متوجه می‌شود که پلنگ در پی سر و صدای مأمور زخمی، نامبرده را رها و به کوچه مجاور، به سمت یکی دیگر از مأمورین انتظامی و ایشان حرکت کرد، در این زمان همکار محیط زیست برای دور کردن پلنگ ابتدا اقدام به تیراندازی هوایی می‌کند، اما با توجه به بن بست بودن کوچه، پلنگ به سمت وی یورش و خیز برداشته و آماده حمله به وی بوده است که در این لحظه و در فاصله حدود ۱.۵ تا ۲ متری اقدام به شلیک به سمت پلنگ می‌کند که پلنگ زخمی شده و مجدد وارد حیاط خانه‌ای در انتهای کوچه می‌شود، با توجه به زخمی بودن پلنگ، تا رسیدن ادوات بیهوشی محدوده تحت نظارت کامل بوده و سپس با دارت و بیهوشی ضعیف، حیوان زنده گیری و سریعاً به پناهگاه حیات وحش «سمسکنده» در ساری منتقل شد، اما با توجه به جراحات وارده و خونریزی، تلف شد. متعاقب این اتفاق، کالبدگشایی و نمونه برداری برای آزمایش بیماری هاری نیز صورت گرفت.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران در بخشی دیگری از این گزارش در خصوص انتقاد وارده مبنی بر کندی و تعلل در برنامه زنده گیری و انتقال ادوات مورد نیاز نوشته است: با توجه به نداشتن دامپزشک همکار و مقیم در استان، با یک نفر از دامپزشکان مجرب که سابقه همکاری ۱۵ ساله با این اداره کل و سازمان حفاظت محیط زیست دارد، قراردادی جهت اخذ خدمات در مواقع ضروری وجود دارد که در روز واقعه با نامبرده در ساعات ابتدایی اطلاع از حادثه تماس برقرار و با توجه به عدم پاسخگویی با مراجعه حضوری به منزل وی در شهر ساری مشخص شد که نامبرده بنا به هماهنگی با دفاتر تخصصی سازمان، برای پیگیری پروژه یوزپلنگ در منطقه توران سمنان حضور داشته است.

چگونگی ورود پلنگ به محدوده مسکونی و اینکه مبدأ پلنگ از طبیعت بوده و یا از نمونه‌های تحت نگهداری قاچاق نزد افراد، بررسی اولیه شامل بازدید از مکان مظنون به نگهداری غیر مجاز حیوانات که در فضای مجازی بازتاب داشت و کنترل دوربین‌های مدار بسته یکماه اخیر مکان مذکور با اخذ نظر مقام قضایی انجام شد که برای این محل طی اقدامات تشریح شده شواهدی به دست نیامد

کاویان تصریح کرده است: با توجه به در دسترس نبودن نامبرده با فرد دیگری که توانایی و تجربه لازم برای این فعالیت را دارا بوده و ساکن یکی از روستا‌های شهرستان نور است، هماهنگی صورت گرفت و نامبرده به دلیل بعد مسافت حدود ساعت ٩ به منطقه اعزام شد، اما قبل از رسیدن وی به محل واقعه، پلنگ از محل اولیه متواری و وقایع پیش گفته یعنی ورود به منازل مسکونی افراد و حمله به دو نفر از مأموران انتظامی و نهایتا شلیک به حیوان صورت گرفته بود.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران با اشاره به اینکه در صورت عدم مداخله و تیراندازی از سوی مأمور محیط زیست، بنا به تجمع بسیار زیاد مردم، احتمال بروز فاجعه جدی به افراد وجود داشته است، تصریح کرده است: نکته دیگر که درباره زنده گیری حیوانات وحشی و گوشتخواران بزرگ جثه که وارد محیط شهری و سکونتگاه‌های انسانی شده و تجمعات مردمی نیز وجود دارد، لازم است، حیوان پس از دارت شدن تا حداقل زمان لازم برای القاء بیهوشی ١٠ تا ١٥ دقیقه کمترین تحرک را داشته باشد؛ عامل جابجایی و حرکت حیوان که با انقباضات عضلانی همراه است، موجب می‌شود یا دارت به بدن حیوان خوب وارد نشود و یا باعث برگشت خون به سرنگ و عدم تزریق و عدم بیهوشی کامل حیوان شده و در فرصت القاء بیهوشی قطعاً بروز رفتار تهاجمی پلنگ وجود خواهد داشت.

در ادامه این گزارش آمده است: معمولا بیهوشی از طریق دارت کردن سرنگ حاوی ماده بیهوش کننده برای شرایطی که حیوان در اسارت بوده و یا گرفتار در تله و بی حرکت است کاربرد دارد و در شرایط این چنینی لازم بود با تخلیه کامل محل حضور پلنگ، راه فراری برای آن اندیشیده شود، که در واقعه اخیر، متأسفانه به دلیل تجمعات مردمی به رغم تلاش‌های زیادی که توسط همه عوامل حاضر در محل واقعه انجام شد، این فرصت فراهم نشد و پلنگ نیز به جای حرکت در مسیری مستقیم که به اراضی کشاورزی منتهی می‌شد، در فاصله حدود ۱۰۰ متری به کوچه‌ای بن بست و حیاط مسکونی منازل مردم تغییر مسیر داده و بروز رفتار عصبی و استرس به پلنگ و حمله به افراد در نهایت مأمور محیط زیست علی رغم شلیک تیر هوایی و در وضعیتی که پلنگ در فاصله کمتر از دو متری بوده چاره‌ای جز حفظ جان خویش و جمعیت حاضر در صحنه و شلیک به پلنگ در آن لحظه پر استرس نداشته است.

کاویان در ادامه توضیحات خود آورده است: چگونگی ورود پلنگ به محدوده مسکونی و اینکه مبدأ پلنگ از طبیعت بوده و یا از نمونه‌های تحت نگهداری قاچاق نزد افراد، بررسی اولیه شامل بازدید از مکان مظنون به نگهداری غیر مجاز حیوانات که در فضای مجازی بازتاب داشت و کنترل دوربین‌های مدار بسته یکماه اخیر مکان مذکور با اخذ نظر مقام قضایی انجام شد که برای این محل طی اقدامات تشریح شده شواهدی به دست نیامد.

سامانه ۱۵۴۰ ارتباطات تلفنی دریافت شکایات و گزارش مردمی در حوزه محیط زیست به صورت شبانه روزی در ادارات حفاظت محیط زیست در سراسر کشور فعال است و هموطنان می‌توانند با ثبت گزارشات خود در مورد مشاهده حیات وحش در داخل روستا‌ها و شهرها، دیدن حیوانات وحشی مصدوم، شکار غیر مجاز، خرید و فروش و قاچاق حیات وحش و تخریب و آلودگی محیط زیست نقش بسزایی در حفظ و نگهداری محیط زیست ایفا کنند.