دانشمندان تفاوت‌هایی را بین مغز مردان و زنان شناسایی کرده‌اند.

به گزارش مجله خبری نگار،دانشمندان به طور فزاینده‌ای در حال مستندسازی تفاوت‌های قابل توجه در عملکرد ژن‌ها در مغز مردان و زنان هستند. صد‌ها ژن در مغز مردان و زنان فعالیت متفاوتی از خود نشان می‌دهند و اگرچه اهمیت عملکردی این تفاوت‌ها هنوز مشخص نیست، برخی از آنها با بیماری‌هایی با سوگیری جنسیتی آشکار، مانند آلزایمر و پارکینسون، مرتبط هستند. تحقیقات همچنین نشان داده است که این تفاوت‌ها خیلی زود، حتی در طول رشد جنین، شکل می‌گیرند و در سایر نخستی‌سانان نیز یافت می‌شوند، که آنها را از نظر تکاملی باستانی می‌کند، همانطور که توسط The Conversation گزارش شده است.

تفاوت‌ها در ساختار و عملکرد مغز مردان و زنان برای دهه‌ها مستند شده است. با این حال، تا همین اواخر، مشخص نبود که چه مقدار از این تفاوت‌ها به دلیل محیط و یادگیری و چه مقدار به عوامل ژنتیکی است. اکنون، این موضوع را می‌توان مستقیماً با تجزیه و تحلیل فعالیت ژن در بافت‌های مختلف مغز با استفاده از تجزیه و تحلیل رونوشت‌ها بررسی کرد. با اندازه‌گیری سطح mRNA، دانشمندان می‌توانند ارزیابی کنند که کدام ژن‌ها در زمان مطالعه فعال یا سرکوب شده‌اند.

اولین تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای عمده‌ی رونوشت‌ها در سال ۲۰۱۷ نشان داد که تقریباً یک سوم از ۲۰،۰۰۰ ژن انسانی، فعالیت وابسته به جنس را حداقل در یک نوع بافت نشان می‌دهند. بارزترین تفاوت‌ها در اندام‌های تولید مثلی یافت شد، اما سایر بافت‌ها - از جمله ماهیچه و مغز - نیز تغییرات قابل توجهی را نشان می‌دهند. یک مطالعه‌ی اخیر ۶۱۰ ژن را شناسایی کرد که در مغز مردان و ۳۱۶ ژن در مغز زنان فعال‌تر هستند.

جالب اینجاست که اکثریت قریب به اتفاق این ژن‌ها نه روی کروموزوم‌های X یا Y، بلکه روی اتوزوم‌های «معمولی» قرار دارند که در هر دو جنس نر و ماده یکسان هستند. این بدان معناست که فعالیت آنها توسط سیگنال‌های خاص جنس، مانند هورمون‌ها، تنظیم می‌شود. با این حال، برخی از تفاوت‌ها خیلی زود بروز می‌کنند که نمی‌توان آنها را با اثرات تستوسترون یا استروژن توضیح داد. تجزیه و تحلیل ۲۶۶ مغز جنینی نشان داد که حتی در مراحل اولیه رشد، بیش از ۱۸۰۰ ژن در پسران و حدود ۱۳۰۰ ژن در دختران فعال‌تر هستند. این الگو نشان دهنده تأثیر مستقیم ژن‌های کروموزوم‌های جنسی بر تشکیل شبکه‌های مغزی مدت‌ها قبل از ظهور غدد جنسی است.

پیامد‌های عملکردی این تفاوت‌ها تنها تا حدی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. مغز زنان تمایل به افزایش فعالیت ژن‌های مرتبط با عملکرد عصبی دارد، در حالی که مغز مردان تمایل به افزایش فعالیت ژن‌های دخیل در حفظ غشا، ساختار هسته‌ای و سایر فرآیند‌های اساسی دارد. بسیاری از تفاوت‌ها در مناطق خاص مغز متمرکز هستند که ممکن است نشان‌دهنده نقش خاصی در توسعه برخی عملکرد‌های شناختی یا رفتاری باشد. با این حال، همه تفاوت‌ها در mRNA لزوماً به تفاوت در سطح پروتئین تبدیل نمی‌شوند - سلول‌ها قادر به جبران این تغییرات هستند و پایداری شبکه‌های کلیدی را حفظ می‌کنند.

محققان به ویژه به ارتباط احتمالی بین تفاوت‌های جنسیتی در بیان ژن و شیوع متفاوت بیماری‌های نورودژنراتیو علاقه‌مند هستند. بسیاری از ژن‌های مرتبط با بیماری آلزایمر در مغز زنان فعال‌تر هستند، که ممکن است تا حدی خطر بالاتر در زنان را توضیح دهد. مدل‌های تجربی نشان داده‌اند که بیان ژن SRY مردانه در مغز موش، پارکینسونیسم را تشدید می‌کند.