زنان اینستاگرامی، قدرت نوظهور طبقه فرودست تهران

به گزارش مجله خبری نگار، نتایج یک تحقیق دانشگاهی تازه با داده‌کاوی بیش از ۱۱ هزار صفحه اینستاگرامی در استان تهران نشان می‌دهد زنان فعال در کسب‌وکارهای خرد دیجیتال، به‌ویژه در مناطق مهاجرپذیر حاشیه تهران، به مهم‌ترین نیروی اثرگذار اجتماعی و اقتصادی این مناطق تبدیل شده‌اند.

این تحقیق نشان می دهد، زنان، با شکل‌دهی شبکه‌های محلی آنلاین، نه تنها اقتصاد دیجیتال را متحول کرده‌اند، بلکه به بازیگران کلیدی در تحولات اجتماعی و حتی سیاسی محلی بدل شده‌اند.

در این پژوهش آمده: در سال‌های اخیر حضور زنان طبقه فرودست تهران در اینستاگرام، به ویژه در کسب‌وکارهای خرد و غیررسمی، به حدی رشد یافته که جایگاه تأثیرگذار در حیاتی‌ترین میدان‌های اجتماعی استان تهران پیدا کرده‌اند.

پژوهشی که در فصلنامه «مسائل اجتماعی ایران» منتشر شده و حاصل رساله دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی دانشگاه تهران است، این تحقیق با داده‌کاوی کلان‌داده‌های بیش از ۱۱ هزار صفحه پُرمخاطب اینستاگرامی در استان تهران، نقشی نوظهور از قدرت‌یابی زنان در شبکه‌های محلی آنلاین را بررسی کرده است.

این تحقیق نشان می‌دهد شهرستان‌های مهاجرپذیری مانند پردیس، پاکدشت و اسلامشهر با بیشترین سهم (۸۴ تا ۹۴ درصد) حضور زنان در کسب‌وکارهای خرد آنلاین، کانون‌های مهم این تحول هستند. این زنان با ایجاد و توسعه شبکه‌های محلی آنلاین، فراتر از نقشی صرفاً اقتصادی، به فعالان اجتماعی قدرتمندی تبدیل شده‌اند که قادر به شکل‌دهی ساختارهای ارتباطی و تغییر الگوهای کنش اجتماعی پیرامون خود هستند.

میدان‌های اجتماعی شناخته شده در این پژوهش شامل «زنان شاغل آنلاین»، «سلبریتی‌ها»، «محافظه‌کاران»، «مرکزنشین‌ها»، «لات‌ها»، «ترک‌زبان‌ها» و «کفتربازها» است که هر کدام ترکیبی از گروه‌های اثرگذار محلی را شکل می‌دهند. از میان این گروه‌ها، شبکه زنان شاغل آنلاین در مناطق مهاجرپذیر، که با ضعف نهادهای سنتی روبرو هستند، از بالاترین قدرت و نفوذ برخوردار است.

در بخشی از این تحقیق آمده است: نکته مهم این است که استفاده زنان از اینستاگرام و شکل‌گیری شبکه‌های محلی آنلاین به عنوان پدیده‌ای اقتصادی، به طور ناخواسته به نیروهای اجتماعی پویا تبدیل شده و حتی می‌تواند پیامدهای سیاسی نیز داشته باشد. ارتباط‌های این شبکه‌ها با صفحات پرمخاطب ملی در میان سلبریتی‌ها، زنان شاغل و محافظه‌کاران نشان از تأثیرگذاری مستقیم این جوامع بر نگرش‌ها و رفتارهای مردم دارد.

این الگوهای جدید در شبکه‌های محلی، به ویژه در زمینه «پیشروی آرام» تغییرات اجتماعی و سیاسی، تفاوت‌های اساسی با الگوهای پیشا اینترنتی دارند و نمادی از تغییر بنیادین در ساختارهای قدرت محلی در عصر دیجیتال به شمار می‌روند.

این پژوهش با استفاده از روش اجتماع‌یابی و الگوریتم لووین در داده‌کاوی شبکه‌های اینستاگرامی انجام شده و نخستین پژوهش نظام‌مند در زمینه نقش کلیدی شبکه‌های محلی آنلاین در توانمندسازی زنان طبقه فرودست تهران است.

ابوالفضل حاجی‌زادگان، پژوهشگر این مطالعه، تأکید دارد این زنان با ورود به اقتصاد دیجیتال و شکل دادن به شبکه‌های محلی، فرصت‌های تازه‌ای برای قدرت‌یابی اجتماعی و اقتصادی خود خلق کرده‌اند که می‌تواند الگوی توسعه‌ای برای سایر مناطق مشابه باشد.

متن کامل مقاله "نقش شبکه های محلی آنلاین در قدرت یابی زنان طبقۀ فرودست در استان تهران" در این لینک قابل دسترس است.