نقشه‌برداری از مغز چگونه فرایندی است؟

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری آنلاین، در این برنامه دکتر «سجاد سحاب‌نگاه» استاد دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران در مصاحبه‌ای که در مرکز فوق تخصصی برای بیماران‌ام‌اس در بیمارستان سینا انجام گرفت، به پرسش‌هایی درخصوص مغز و نقشه‌برداری از آن پاسخ گفت. در اینجا چکیده از این گفت‌و‌گو را می‌خوانید. برای تماشای برنامه می‌توانید اینجا کنید.

نقشه‌برداری مغز

نقشه‌برداری مغز در واقع به این معنی مرتبط کردن عملکرد‌های ذهنی با ساختار‌های مغزی است تا بفهمیم کدام نواحی در چه موقعیت‌هایی فعال می‌شوند.

اغلب تصور می‌شود که مثلاً پیش‌پیشانی مسئول خلاقیت و نواحی گیجگاهی مسئول حافظه‌اند، ولی نقشه‌برداری فراتر از این تعاریف ساده را نشان داد.

این علم فعالیت‌های مغزی در هنگام فکر کردن، تصمیم‌گیری، احساس گناه، قضاوت و حالات عاطفی را ردیابی می‌کند.

نقشه‌برداری از مغز فقط برای تشخیص بیماری‌ها کاربرد ندارد و شاید کاربرد اصلی‌اش شناخت بیشتر از این عضو بدن باشد.

روش‌ها و فناوری‌ها

نقشه‌برداری مدرن از ترکیب تصویربرداری مغزی و پردازش سیگنال‌هایی مانند EEG استفاده می‌کند.

الکترود‌ها و دستگاه‌های ثبت سیگنال به همراه پردازش داده‌ها، اجازه می‌دهند الگو‌های فعالیت مغزی را در موقعیت‌های مختلف مشاهده کنیم.

این فناوری‌ها نشان می‌دهند وقتی انسان عاشق می‌شود، شکست می‌خورد یا آرزو می‌کند، کدام نواحی مغز درگیر می‌شوند.

فواید اجتماعی و اقتصادی

هرچه دانش ما از مغز بیشتر شود، امکان تقویت حافظه و افزایش خلاقیت فراهم می‌شود و این امر به توسعه نوآوری و رشد اقتصادی کمک می‌کند.

کشور‌ها برای دستیابی به محصولات و ایده‌های نوآورانه به بهره‌برداری از توانایی‌های مغزی اهمیت می‌دهند.

پروژه‌های بزرگ و بین‌المللی

پروژه‌هایی مانند Human Brain Project در اروپا با هدف درک کارکرد‌های پیچیده مغز مانند تخیل، تفکر و تجربه لذت اجرا شده‌اند.

یافته‌ها نشان می‌دهد بخش‌هایی از مغز که هنگام تصور یک عمل فعال می‌شوند، تا حدی با بخش‌هایی که هنگام انجام آن عمل فعال‌اند همپوشانی دارند.

این همپوشانی نشان می‌دهد که تفکر و تخیل می‌تواند زمینه‌ساز خلق و دست‌یابی به واقعیت شود.

فرهنگ و تنوع نژادی

مغز تحت‌تأثیر ورودی‌های محیطی، فرهنگی و بدنی قرار می‌گیرد و بنابراین مقایسه نقشه‌برداری در نژاد‌ها و فرهنگ‌های مختلف اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌کند.

قضیه‌های شناختی مانند تئوری طرحواره نشان می‌دهند که انتظارات ذهنی و الگو‌های ذهنی (schemas) رفتار و تجارب ما را شکل می‌دهند.

با استفاده از تنوع نژادی و فرهنگی ایران می‌توان تفاوت‌ها و نقاط قوت شناختی را شناسایی و تقویت کرد.

وضعیت ایران و نیاز‌ها

ایران در این حوزه از دنیا فاصله زیادی ندارد، اما نقشه‌برداری مغز نیازمند تجهیزات پیشرفته مانند MRI و زیرساخت‌های تخصصی است.

در کشور آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز وجود دارد، اما برای بهره‌برداری کامل از این علم به سرمایه‌گذاری، توسعه پژوهش و توجه به مسائل اخلاقی نیاز است.