ابهام در انجام توافق امنیتی میان آمریکا و قطر

به گزارش مجله خبری نگار، از نگاه تحلیلگران غربی امضای فرمان اجرایی جدید از سوی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا که ایالات متحده را متعهد به دفاع از قطر در برابر هرگونه حمله می‌کند، تحولی بی‌سابقه در روابط واشنگتن با متحدان عربی آن محسوب می‌شود. این تصمیم پس از حملات هوایی رژیم اسرائیل به محل اقامت رهبران حماس در دوحه اعلام شد و همزمان واکنش‌های گسترده‌ای را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برانگیخت.

تارنمای پاکستانی «بیزینس ریکوردر» آورده است که بر اساس متن فرمان، «هرگونه حمله مسلحانه به قطر تهدیدی علیه صلح و امنیت ایالات متحده» تلقی می‌شود و آمریکا متعهد است در صورت حمله، از تمامی ابزارهای قانونی و مناسب — از جمله دیپلماتیک، اقتصادی و در صورت لزوم نظامی — برای دفاع از منافع خود و قطر استفاده کند.

طبق تحلیل فوق، اگرچه این ادبیات حقوقی از نظر لفظی مشابه بندهای دفاع جمعی در معاهدات رسمی است، اما از نظر ماهیت، یک «فرمان اجرایی غیرالزام‌آور» است که رئیس‌جمهور بعدی می‌تواند آن را لغو کند.

کارشناسان این اقدام را از چند منظر تحلیل کرده‌اند. «آندریاس کریگ» استاد کالج کینگ لندن، معتقد است این فرمان به طور عملی هر حمله‌ای به دوحه را به یک بحران بالقوه برای واشنگتن تبدیل می‌کند و نوعی بازدارندگی برابر دشمنان منطقه‌ای قطر ایجاد می‌کند، هرچند که به آمریکا آزادی عمل کافی می‌دهد تا تصمیم بگیرد چگونه واکنش نشان دهد.

«الیزابت دِنت» پژوهشگر ارشد در مؤسسه واشنگتن و مقام پیشین وزارت دفاع آمریکا، با تأکید بر جنبه نمادین این فرمان اجرایی رئیس جمهور، اظهار داشت: اگرچه لحن فرمان برای قطر بی‌سابقه است، اما در عمل الزام‌آور نیست و به‌طور عمدی مبهم نوشته شده است تا واشنگتن را متعهد به اقدام نظامی مستقیم نکند.

قطر یکی از نزدیک‌ترین متحدان ایالات متحده در خلیج فارس است و پایگاه «العدید» —بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه— در خاک این کشور قرار دارد. طبق این تحلیل، روابط نزدیک شخصی میان حاکم قطر و دونالد ترامپ نیز عامل مهمی در صدور این فرمان تلقی می‌شود.

در ماه‌های اخیر، قطر هدف دو حمله قرار گرفته است: یکی در ماه ژوئن (تیر ماه گذشته) از سوی ایران بود که پایگاه العدید آمریکا را هدف قرار داد، و دیگری در ماه گذشته، زمانی صورت گرفت که حملات هوایی اسرائیل به رهبران حماس در دوحه موجب کشته شدن شش نفر، از جمله یک افسر امنیتی قطری شد. این حملات باعث نارضایتی‌هایی در قطر و میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شد که امنیت خود را به شدت به پشتیبانی آمریکا وابسته می‌دانند.

به گفته دِنت، این فرمان برای قطر «پیروزی بزرگ دیپلماتیک و استراتژیک» است، زیرا جایگاه آن را به‌عنوان میانجی اصلی در بحران غزه تقویت می‌کند و نشان‌دهنده‌ی ارزشی است که واشنگتن برای نقش دیپلماتیک دوحه در تحولات منطقه ای قائل است.

در همان روز امضای فرمان اجرایی، تماس سه‌جانبه‌ای میان ترامپ، «بنیامین نتانیاهو» و شیخ «محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی»برقرار شد که در آن نخست‌وزیر اسرائیل بابت حمله عذرخواهی کرد و قول داد حملات دیگری را انجام ندهد.

طبق این تحلیل، بلافاصله پس از این تماس بود که قطر نقش میانجی خود را در جنگ غزه از سر گرفت و ترامپ نیز طرح جدیدی برای آینده نوار غزه اعلام کرد.