علت جالب مبتلا نشدن لاک پشت‌ها به سرطان!

به گزارش مجله خبری نگار/رکنا، در حالی که انسان‌ها به کمک تجهیزات پیشرفته پزشکی و آزمایش‌های غربالگری در تلاش برای مبارزه با سرطان هستند، لاک پشت‌ها نزدیک به ۲۵۰ میلیون سال است که سبک زندگی آرام خود را ادامه می‌دهند. شگفت‌آورتر اینکه این خزندگان با نرخ بسیار پایینی به سرطان مبتلا می‌شوند. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که شاید این جانوران باستانی بتوانند نکات کلیدی درباره راز‌های مقاومت برخی از موجودات در برابر یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های جهان ارائه دهند.

تحقیقات جدید تایید کرده که لاک‌پشت‌ها، در مقایسه با سایر گروه‌های مهره‌داران، میزان ابتلا به سرطان بسیار پایینی دارند. پژوهشگران پس از تحلیل صد‌ها مورد کالبدشکافی لاک‌پشت از باغ‌وحش‌های مختلف در اروپا، بریتانیا و آمریکا دریافتند که میزان مبتلا شدن این خزندگان به سرطان به قدری پایین است که حتی سالم‌ترین جوامع انسانی به نسبت آنان مستعد بیماری به نظر می‌رسند.

به نقل از منبع اس‌اف، این یافته‌ها توجه را به یک مسئله جالب جلب کرده‌اند که به نام پارادوکس پِتو شناخته می‌شود. این پارادوکس بیان می‌کند که حیوانات بزرگ‌تر و با عمر طولانی‌تر، از نظر تئوری باید بیشتر در معرض خطر سرطان باشند؛ چراکه سلول‌های بیشتری دارند و احتمال بدخیمی سلولی آنها در گذر زمان افزایش می‌یابد. اما به نظر می‌رسد لاک‌پشت‌ها این فرضیه را به چالش کشیده‌اند.

برای مثال، لاک‌پشت‌های غول‌پیکر گالاپاگوس نه تنها قادر هستند بیش از ۱۵۰ سال عمر کنند، بلکه وزنی بیش از ۳۰۰ کیلوگرم دارند. این ویژگی‌ها به آنها فرصت بیشتری برای بروز مشکلات سلولی ایجاد می‌کند. با این حال، این غول‌های کهن به ندرت دچار تومور می‌شوند.

آمار منحصر‌به‌فرد ابتلا به سرطان

دانشمندان، از جمله پژوهشگران دانشگاه‌های بیرمنگام و ناتینگهام به همراه کارشناسان چندین باغ‌وحش، داده‌های مرتبط با کالبدشکافی ۲۹۰ لاک‌پشت از ۶۴ گونه مختلف را جمع‌آوری کردند. این داده‌ها از لاک‌پشت‌های برگی کوچک ۱۵۰ گرمی گرفته تا لاک‌پشت‌های غول‌پیکر گالاپاگوس را شامل می‌شد.

در میان تمامی ۲۹۰ لاک‌پشت بررسی‌شده، تنها یک مورد نئوپلازی (رشد غیرطبیعی بافت) مشاهده شد و هیچ نمونه‌ای از رشد بدخیم و سرطانی که به صورت تهاجمی گسترش یابد، ثبت نشده است. در این مطالعه، نرخ تخمین‌شده نئوپلازی ۰.۳۴٪ بود و نرخ سرطان به صفر درصد رسید.

برای مقایسه، پستانداران معمولاً نرخ متوسط ابتلا به سرطان را حدود ۱۰ درصد نشان می‌دهند. پرندگان به طور متوسط شیوعی حدود سه درصد دارند. حتی سایر خزندگان خونسرد هم شیوع ۷ درصدی سرطان را ثبت کرده‌اند. این ارقام در مقابل نرخ سرطان در لاک‌پشت‌ها حیرت‌انگیز به نظر می‌رسد.

مکانیسم دفاعی طبیعی

چطور لاک‌پشت‌ها چنین مقاومتی در برابر سرطان دارند؟ پژوهشگران معتقدند که این جانوران سیستم‌های دفاعی زیستی پیچیده‌ای را طی تکامل یافته‌اند. تحلیل ژنتیکی نشان داده که گونه‌هایی از جمله لاک‌پشت‌های گالاپاگوس و آلدابرا دارای نسخه‌های بیشتری از ژن‌های سرکوب‌کننده تومور هستند. علاوه بر این، ژن‌هایی که عملکرد سیستم ایمنی و متابولیسم آنها را کنترل می‌کنند، تقویت شده‌اند.

پژوهش‌های مربوطه نشان داده‌اند که لاک‌پشت‌های گالاپاگوس پروتئین‌هایی را تولید می‌کنند که به مدیریت رشد سلولی و مقابله با استرس داخلی سلولی کمک می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود سلول‌های لاک‌پشت‌ها در ایجاد فرآیند آپاپتوز که نوعی "خود تخریبی سلولی" برای جلوگیری از تکثیر سلول‌های آسیب‌دیده است، عملکرد مؤثری داشته باشند.

این جانوران همچنین به دلیل سبک زندگی آهسته خود، سرعت پایین‌تر متابولیسم دارند. این موضوع منجر به کاهش تولید گونه‌های مضر اکسیژن می‌شود که در صورت تجمع می‌توانند به دی‌ان‌ای آسیب زده و زمینه‌ساز سرطان شوند.

از طرفی، برخی گونه‌های لاک‌پشت‌ها توانایی خارق‌العاده‌ای در مقابله با شرایط سخت دارند. مثلاً می‌توانند دوره‌های طولانی بدون اکسیژن را تحمل کنند، چرخه‌های انجماد و ذوب را پشت سر بگذارند و از طریق مکانیسم‌های آنتی‌اکسیدان از مغز خود محافظت کنند. چنین توانایی‌هایی از سلول‌های آنها در برابر آسیب‌های ناشی از سن و عوامل محیطی محافظت می‌کند.

با این حال، دانشمندان هنوز موضوعات حل‌نشده‌ای برای بررسی دارند. اکثر داده‌های موجود از لاک‌پشت‌های باغ‌وحش‌ها جمع‌آوری شده است؛ این حیوانات معمولاً طول عمر بیشتری نسبت به نمونه‌های وحشی دارند و زمان بیشتری برای نشان دادن بیماری دارند. به همین دلیل، جمعیت‌های زنده در طبیعت هنوز از نظر میزان سرطان به اندازه کافی بررسی نشده‌اند.

دانستن بیشتر درباره این که چگونه لاک‌پشت‌ها سلول‌های خود را سالم نگه می‌دارند، می‌تواند در آینده مسیر‌های جدیدی برای مبارزه با سرطان و حتی کاهش سرعت پیری انسان‌ها ارائه دهد. دانشمندان امیدوارند اسرار زندگی طولانی و سلامت این حیوانات بتواند به کمک تحقیقات بیشتر، راه‌حل‌هایی برای انسان‌ها فراهم کند.