درخواست بایدن برای توافق با ایران به کجا رسید؟

به گزارش مجله خبری نگار، گروه سیاسی: اعلام مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی مبنی بر اینکه مدیرکل این نهاد بین‌المللی قرار است طی روز‌های ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت‌ماه (۶ تا ۷ مه) به ایران سفر کند، در شرایطی است که برخی کارشناسان معتقدند حضور گروسی در ایران چشم‌انداز تازه‌ای پیش روی همکاری‌های دوطرف می‌گشاید.

برخی دیگر، اما چندان به این موضوع خوشبین نیستند و براین اعتقادند با توجه به رویکرد‌های گذشته گروسی در قبال فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و فضاسازی‌های مستمر او دراین زمینه، چندان نمی‌توان روی حل‌وفصل ادعا‌های آژانس دراین زمینه، حداقل در کوتاه‌مدت حساب باز کرد.

با این وجود اما، رئیس سازمان انرژی‌اتمی ایران در حاشیه نشست روز چهارشنبه هیات‌دولت با بیان اینکه گروسی در ایران دیدارهایی، از جمله با او خواهد داشت، نسبت به رفع ابهام‌های باقی‌مانده ابزار امیدواری و تاکید کرد می‌توانیم در چارچوب پادمان و ان. پی. تی روابط خود را با آژانس تقویت کنیم.

محمد اسلامی درباره «مسائل پادمانی» مطرح میان ایران و آژانس هم تاکید کرد که دوطرف همواره دراین زمینه در تعامل و رایزنی بوده‌اند؛ «این مسائل از زمان آغاز تاکنون، درباره ۴ مکان بود که ابهام‌ها درباره ۲ مکان حل‌وفصل شده‌است و درباره ۲ مکان نیز درحال گفتگو و تبادل‌نظر هستیم.

استمرار فضاسازی‌های گروسی

این‌ها در شرایطی است که گروسی طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر با موضع‌گیری‌های دوپهلو درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، چشم‌انداز همکاری‌های ایران و آژانس را بیش از گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌است. او در روز‌های اخیر و در گفتگو با خبرگزاری آلمانی «دویچه وله» ادعا کرد که ایران «چند هفته، نه چند ماه» با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساختن یک بمب اتمی فاصله دارد.

اگرچه گروسی در آن مصاحبه تاکید کرد که این، به آن معنا نیست که ایران سلاح اتمی دارد یا در این بازه در اختیار خواهد داشت، اما ابزار نگرانی‌های او درباره «غنی‌سازی اورانیوم در سطح نظامی» ازسوی ایران و تکمیل ضمنی پازل ضد ایرانی طرف‌های غربی، چشم‌انداز توسعه همکاری‌های ایران و آژانس را در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌است.

این در حالی است که طی هفته‌های اخیر و به دنبال عملیات تنبیهی «وعده صادق» ایران علیه اهداف نظامی در سرزمین‌های اشغالی شاهد موج تازه‌ای از فضاسازی‌های هسته‌ای ازسوی دولت‌های غربی علیه تهران بوده‌ایم؛ رویکردی که در چارچوب استفاده غربی‌ها از ابزار‌های چندوجهی به‌منظور افزایش فشار‌ها بر ایران قابل ارزیابی است.

مبهم‌گویی غربی‌ها

در چنین شرایطی هم بود که طی روز‌های اخیر در کنار استمرار رویکرد‌های تحریمی ازسوی دولت‌های غربی، شاهد موج تازه‌ای از فضاسازی‌های هسته‌ای ازسوی آنان بوده‌ایم. ابزار نگرانی روز‌های اخیر برخی مقام‌های وزارت امورخارجه انگلیس درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را اقدامی دراین چارچوب می‌توان ارزیابی کرد.

براین اساس هم بود که در روز‌های اخیر، اندرو میچل، وزیر امورخارجه انگلیس ادعا کرد که «ایران برخلاف برجام، به فعالیت خود ادامه می‌دهد و برنامه هسته‌ای این کشور بسیار فراتر از میزان مورد نیاز برای فرآیند‌های صرفاً صلح‌آمیز است.» او در ادامه ادعا‌های ضدایرانی خود، مدعی شد که انگلیس در کنار شرکای بین‌المللی خود، آماده است تا از همه گزینه‌های موجود برای مقابله با مشکلاتی که اشاره شد، ازجمله آغاز به‌کارگیری مکانیسم ماشه و پایان دادن به برجام در صورت لزوم، استفاده کند.

با این وجود اما، از اردوگاه غرب صدا‌های دیگری نیز شنیده می‌شود؛ از جمله اینکه دولت بایدن در شرایط کنونی و با توجه به نزدیک شدن به موسم انتخابات در آمریکا، اقدام‌هایی را به‌منظور ازسرگیری مذاکرات برجامی با ایران در دستورکار قرار داده؛ موضوعی که طی روز‌های اخیر با انتشار فیلمی منسوب به بایدن، که البته صحت و سقم آن همچنان محل تردید جدی است، همراه شد و گمانه‌زنی‌هایی را به‌دنبال داشت.

دو پیشنهاد جدید برجامی؟

ازسوی دیگر برخی منابع طی روز‌های اخیر از طرح عمانی‌ها در چارچوب یک پیشنهاد «گام به گام» یا «کم در برابر کم» دراین زمینه خبر داده‌اند. همچنین گفته می‌شود ژاپنی‌ها نیز به‌منظور احیای گفتگو‌های هسته‌ای طرحی دارند که درحال پیگیری آن هستند؛ طرحی که هنوز جزئیاتی از آن منتشر نشده‌است.

یک کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در گفتگو با همشهری آنلاین با اشاره به گمانه‌زنی‌ها درباره تمایل دولت بایدن به احیای گفتگو‌های برجامی با ایران اظهارکرد: در شرایط کنونی برداشت من این نیست که فضای داخلی آمریکا درحال سوق دادن دولت بایدن به‌سوی حصول توافقی با ایران است.

دیاکو حسینی افزود: فکر می‌کنم برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، هرچه به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، فضای منفی در آمریکا علیه ایران درحال پررنگ‌تر شدن است؛ به‌خصوص پس‌از تحولات اخیر و عملیات تنبیهی ایران علیه اسرائیل؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد در شرایط کنونی دولت بایدن چندان فضایی برای فکر کردن به توافق با ایران نداشته باشد.

دو سناریوی مطرح

این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل همچنین با اشاره به سفر روز‌های آینده رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی به ایران و تاثیر آن بر مناسبات ایران و آژانس اظهارکرد: همکاری‌های فنی دوطرف از اصلی‌ترین جنبه‌های این سفر محسوب می‌شود که در چارچوب خود باید مورد بررسی قرار گیرد، اما اینکه چنین سفرهایی، حداقل در کوتاه‌مدت، سبب هموار شدن مسیر احیای گفتگو‌های برجامی خواهد شد یا نه، محل تردید جدی است.

حسینی با اشاره به دو سناریوی مطرح درباره سفر گروسی به تهران عنوان کرد: یک گمانه این است که سفر روز‌های آینده مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی ممکن است درجهت افزایش تنش‌ها حرکت کند؛ به‌خصوص اینکه در روز‌های اخیر شاهد تهدید‌های لفظی برخی طرف‌های غربی درباره احتمال فعال کردن «مکانیسم ماشه» بوده‌ایم.

وی ادامه داد: از بعد دیگر اما، ممکن است آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی قصد داشته باشد از طریق پیشبرد گفتگو‌ها و همکاری‌های فنی با ایران، به کاهش فشار‌های غربی دراین بخش کمک کند. حال اینکه کدام‌یک از این سناریو‌ها در پس پرده باشد، باید در انتظار تحولات روز‌های آینده بود.