سندی برای حفاظت فیزیکی از جنگل‌های کشور

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در حال تدوین سند جامع حفاظت فیزیکی از مراتع و جنگل‌هایی همچون هیرکانی و کاهش عوامل تخریبی آن مانند حریق و قاچاق چوب است. این سازمان همچنین حفاظت از جنگل‌های ساحلی خلیج‌فارس و عمان را از طریق گشت ساحلی در برنامه داشته و در منطقه زاگرسی علاوه بر پیشگیری از حریق و قاچاق چوب، مدیریت چرای دام و بسیاری از اهداف دیگر را بر اساس جغرافیای هر ناحیه در سراسر کشور مد‌نظر دارد. فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور یادآور می‌شود تحقق اهداف این سند که بزودی از آن رونمایی خواهد شد، بیش از پیش به همت و یاری مردم و جوامع محلی بستگی دارد.

علی ملکی‌آهنگران حفاظت از جنگل‌ها و مراتع را اولویت اصلی سازمان منابع طبیعی می‌خواند و درباره تهیه این سند جامع می‌گوید: جنگل‌ها، مراتع و بیابان‌ها موهبت‌های الهی هستند که حفظ وضع موجود، بستر مناسبی را برای احیا و توسعه فراهم می‌آورد. فرهنگ منابع طبیعی قابلیت تکثیر بین مردم را دارد و نگاه اجتماعی در محافظت از این موهبت‌ها راهبردی اساسی به شمار می‌آید.

جزئیات سند حفاظت فیزیکی

ملکی‌آهنگران درباره جزئیات سند حفاظت فیزیکی می‌گوید: سند جامع حفاظت فیزیکی از منابع طبیعی با رویکرد تقویت مشارکت مردم در ۹ محور در دست تدوین است که شامل بهبود و ارتقای مشارکت تأثیرگذار جوامع محلی در حفاظت از منابع طبیعی، برنامه‌ریزی حفاظتی در راستای امنیت زیستی و کاهش عوامل تخریب و حفظ ذخایر ژنتیکی و گونه‌های گیاهی در معرض خطر می‌شود. وی بهبود و به‌روزرسانی شبکه‌های ارتباطی و پایش و دستیابی به استاندارد‌های بین‌المللی حفاظتی در مهارت‌ورزی جنگلبانان و بومی‌سازی استاندارد‌ها را از دیگر محور‌های این سند می‌خواند و می‌گوید: حفاظت از اقدامات بیولوژیک و بیومکانیک منابع طبیعی، دانش‌بنیان و بهره‌مندی از هوشمندسازی، فناوری‌های نوین بومی شده در حفاظت از منابع طبیعی و اقدامات حفاظتی در راستای ایمنی و امنیت غذایی، محور‌های دیگر این سند است.

وی با تشریح اهداف سازمان از تهیه این سند بر اساس شرایط اقلیمی و مناطق رویشی کشور می‌گوید: مناطق رویشی ایران به لحاظ پوشش گیاهی و شرایط اقلیمی با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال در منطقه هیرکانی تمرکز سند بر حفظ جنگل‌ها و کاهش عوامل تخریبی، چون حریق و قاچاق چوب است، به همین دلیل برنامه‌ها درباره نحوه تجهیزات مورد نیاز و نیرو‌ها متفاوت است. در مناطق خلیج‌فارس و عمان که پهنه جنوبی را دربر‌می‌گیرد، حفاظت از جنگل‌های ساحلی که گیاهانی، چون حرا رویش دارند با گشت ساحلی امکان‌پذیر است و در سایر مناطق این منطقه رویشی باید تمرکز بر مقابله و کاهش تخریب و تصرف باشد. منطقه رویشی ایران و تورانی پهنه‌ای وسیع و دربرگیرنده تمامی عوامل تخریب و کاربری‌ها در جنگل، مرتع و بیابان است و منطقه زاگرسی هم علاوه بر حریق، با چالش‌هایی همچون کوره‌های غیرمجاز زغال، قاچاق چوب و موضوع مدیریت چرای دام روبه‌رو است.

ملکی‌آهنگران افزود: بدیهی است در هر منطقه رویشی عوامل تخریبی از نظر تعداد، سطح و حجم متفاوت بوده و نوع برنامه‌ها و راهبرد‌های هر منطقه دارای تفاوت خواهد بود.

نقش فناوری‌های نوین در حفاظت از منابع طبیعی

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور درباره چگونگی بهره‌مندی از فناوری‌های نوین و نقش آن در سند جامع می‌گوید: در زمینه فناوری‌ها استفاده از پهپاد بخصوص در مناطق صعب‌العبور نقش مهمی در شناسایی تخریب و کاهش زمان مقابله با تخریب‌ها دارد. همچنین مهیاسازی امکان پایش، سامانه‌های مانیتورینگ و ماهواره‌ای و هشدار مخاطرات از جمله فناوری‌هایی هستند که در پیشگیری از تخریب‌های احتمالی نقش مهمی دارند. به گفته ملکی‌آهنگران، بهره‌گیری از تجهیزات دوربین حفاظتی، دوربین، البسه یا تجهیزات نوین اطفای حریق، انواع سنسور‌های حساس حرارتی و... می‌تواند در کنار مشارکت‌های مردمی و حمایت جوامع محلی منتج به اقدامات مؤثرتر، سریع‌تر و دقیق‌تر جنگلبانان در تحقق اهداف کلان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بخصوص حفاظت شود. این موضوع اولویت اصلی سازمان است.

ملکی‌آهنگران با اشاره به اینکه سطح عمل یگان حفاظت نزدیک به ۱۲۹ میلیون هکتار است، می‌گوید: این سطح وسیع دربرگیرنده مناطق رویشی مختلف و اکوسیستم‌های حساس و شکننده است و تنظیم یک سند یا برنامه واحد برای این میزان تنوع زیستی و شرایط اجتماعی متفاوت کارا نخواهد بود، به همین خاطر باید خاستگاه و اولویت‌های مناطق را در نظر گرفت که این مهم در سند جامع دیده خواهد شد.