گزارش|توافق قاهره – آتن، برنده شطرنج سیسی و اردوغان کیست؟

توافق قاهره – آتن، گام جسورانه‌ای است که نشان می‌دهد عبدالفتاح سیسی قصد ندارد در برابر تحرکات منطقه‌ای اردوغان کوتاه بیاید و اگر قرار است اردوغان تا خانه همسایه سیسی یعنی لیبی برود، سیسی نیز با یونان همسایه ترکیه معامله می‌کند.

به گزارش مجله خبری نگار، توافق دریایی بین مصر و یونان، واکنش شدید ترکیه را به دنبال آورد. ماجرا از این قرار است که وزرای خارجه مصر و یونان طی دیداری در قاهره پایتخت مصر، سندی  به نام  «تفاهم‌نامه ترسیم حدود و منطقه اقتصادی در دریای مدیترانه» را امضا کردند.

روز پنجشنبه بود که نیکوس دندیاس وزیر خارجه راهی قاهره شد و با سامح شکری همتای مصری خود در مورد راه‌های تقویت روابط دوجانبه و مسائل منطقه گفتگو کرد.

نیکوس دندیاس که هنوز عکس و خاطره دیدار او با ژنرال خلیفه حفتر از ذهن مقامات آنکارا پاک نشده، دست پر از قاهره بازگشت و آنکارا را یک بار دیگر عصبانی کرد. چرا که وزیران خارجه یونان و مصر تفاهم‌نامه ترسیم حدود و منطقه اقتصادی در دریای مدیترانه را امضا کردند.

ظاهراً این توافق نامه برای طرفین آن قدر مهم بود که وزرای دو طرف ماسک نزدند و برخلاف روال دیپلماسی چند ماه اخیر، با هم، دست دادند.

سامح شکری وزیر خارجه مصر بعد از امضای این تفاهم‌نامه در کنفرانس خبری مشترک گفت: «این تفاهم‌نامه به دو طرف این اجازه را می‌دهد که از منابع طبیعی موجود در منطقه اقتصادی مورد نظر استفاده کرده و به اکتشاف نفت و گاز طبیعی بپردازند.»

این حرف وزیر کابین سیسی، برای آنکارا بسیار معنی‌دار است. چرا که امضای تفاهم نامه ترسیم مرزهای آبی بین مصر و یونان در واکنش به امضای تفاهم‌نامه مشابه دیگری بین ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی به ریاست «فایز السراج» است که در ماه نوامبر سال میلادی گذشته به امضای رؤسای جمهور ترکیه و لیبی رسید.

نیکوس دندیاس وزیر خارجه یونان بعد از امضای تفاهم‌نامه در قاهره گفت: «تفاهم‌نامه ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی غیرقانونی است و آتن به کمک قاهره، برای مقابله با هر گونه چالش‌ در شرق مدیترانه همکاری می‌کند.»

این در حالیست که آنکارا خود را مهیای مذاکره کرده و به دنبال آن بود که با آتن، یک گفتگوی جدی و هدفمند را آغاز کند.

سخنان یک هفته پیش خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه نشان داد که حیاط آب و جارو شده، سماور روشن است و غذا بر روی اجاق گاز است تا مهمانان یونانی برسند و مذاکره آغاز شود.

درست به همین خاطر بود که ترکیه حاضر شد به شکل موقت و به منظور نشان دادن حسن نیت خود، لنگر کشتی حفاری خود را از بستر دریای شرق مدیترانه بیرون بکشد.

اما در بزنگاه حساسی بود که به ناگهان، مصر وارد بازی شد و دست به اقدامی زد که ترکیه نسبت به مذاکره با یونان، مردد شود. توافق قاهره – آتن، گام جسورانه‌ای است که نشان می‌دهد عبدالفتاح سیسی قصد ندارد در برابر تحرکات منطقه‌ای اردوغان کوتاه بیاید و اگر قرار است اردوغان تا خانه همسایه سیسی یعنی تا لیبی برود، سیسی نیز با یونان همسایه ترکیه معامله می‌کند.

واکنش سریع آنکارا

وزارت امور خارجه ترکیه، فی الفور با انتشار بیاینه‌ای، اعلام کرد که توافق دریایی مصر و ترکیه را به رسمیت نمی‌شناسد و در میدان عمل و همچنین در پشت میز مذاکره، این توافق را بی‌اعتبار دانسته و معتقد است که حریم آب‌های قاره‌ای ترکیه در متن توافق یونان و مصر، نادیده گرفته شده است.

وزارت امور خارجه ترکیه همچنین معتقد است که مصر و یونان، در توافق خود، حقوق لیبی و جمهوری ترک قبرس جنوبی را نادیده گرفته‌اند و آنکارا در جغرافیای تعیین شده توسط قاهره و آتن در شرق دریای مدیترانه، اجازه هیچ فعالیتی نخواهد داد.

مذاکره با یونان آری، با مصر خیر

شواهد نشان دهنده این است که زمینه‌هایی جدی و قابل توجه برای آغاز یک مذاکره جدی بین ترکیه و یونان وجود دارد و برای گذار از مشکل و اختلاف نظر با آتن، شمار اهداف و انگیزه‌های مهم، کم نیست.

یونان برای ترکیه یک همسایه اروپایی مهم است که با وجود همه دردسرهایش، در هر حال همسایه است و اگر خیر و برکتی برای ترکیه نداشته باشد، دست کم می‌تواند ضرر و خسران به بار بیاورد و به عنوان مثال در حوزه‌های ضدامنیتی، در چهارچوب همکاری با شبکه گولن، پ.ک.ک و گروه کمونیستی (DHKPC) مشکلات ترکیه را عمیق‌تر کند. 

ترکیه و یونان، هر دو عضو ناتو هستند و از شانس و مجال این برخوردارند که آمریکا و سران ناتو برای رفع اختلافاتشان به میدان بیایند.

مساله قبرس برای ترکیه یک مساله حیاتی و استراتژیک است و راه حل گذار از وضعیت نامعلوم و مبهم قبرس جنوبی در توافق با یونان است.

حضور بیش از 5 میلیون مهاجر و پناهجو در خاک ترکیه برای یونان حکم هزاران بمب ساعتی مخوف را دارد  و ترکیه می‌تواند با استفاده از این کارت، یونان فلاکت‌زده را با مشکلات سیاسی، امنیتی و اقتصادی بزرگی روبرو کند و علاوه بر این، هم در حوزه استخراج منابع انرژی در مدیترانه و هم در بخش سرمایه‌گذاری و فاینانس، یونان می‌تواند از ظرفیت‌های ارزشمند ترکیه برخوردار شود.

با وجود آن که دلایل، منافع و انگیزه‌های فراوانی برای مذاکره و عادی‌سازی رابطه بین یونان و ترکیه وجود دارد، اما شواهد نشان می‌دهند که دست کم در میان مدت، دلیل و انگیزه خاصی برای عادی سازی روابط بین آنکارا و قاهره وجود ندارد.

ترکیه همچنان عبدالفتاح سیسی را یک دیکتاتور کودتاگر می‌خواند و او را به عنوان مسئول قتل بسیاری از سران اخوال المسلمین مقصر می‌داند که در کنار دو ولیعهد ماجراجوی امارات متحده عربی و عربستان سعودی، در سوریه، عراق، تونس و لیبی، به دنبال تضعیف ترکیه و ضربه زدن به اردوغان است.

علاوه بر این، مصر به تازگی اقدام تحریک‌کننده دیگری نیز انجام داده و به نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه اجازه داده که نه تنها در قاهره دفتر رسمی داشته باشند بلکه به واسطه حمایت‌های دولت مصر، با اتحادیه عرب نیز، رابطه برقرار کنند.

در نتیجه با  توجه به تابلوی کنونی، بعید نیست که ترکیه به منظور خنثی‌سازی اقدامات سیسی، حتی حاضر شود با یونان مذاکره کند اما فعلاً چراغ رابطه با مصر را خاموش نگه دارد.

منبع: تسنیم