دورنمای مناسبات ایران و ژاپن در دولت سیزدهم

به گزارش مجله خبری نگار،"توشیمیتسو موته گی" وزیر خارجه ژاپن در ادامه سفر خود به منطقه و در نخستین روز‌های آغاز به کار دولت سیزدهم (۳۰ مرداد) به تهران سفر کرد. وزیر خارجه ژاپن در سفر به تهران با وزیر امور خارجه، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دستیار بین الملل رییس مجلس و وزیر امور خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم، رییس مجلس شورای اسلامی و آقای رییسی، رییس جمهوری دیدار و گفتگو کرد. در تمام این دیدار‌ها دو طرف بر گسترش همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف از جمله سیاسی و اقتصادی تاکید کردند. علاوه بر آن موضوعات منطقه‌ای به ویژه تحولات افغانستان، موضوعات بین المللی و نیز موضوع برجام و روند مذاکرات احیای برجام هم از دیگر موارد مورد مذاکره وزیر امور خارجه ژاپن در دیدارش با مقام‌های کشورمان بود. در هفته‌های اخیر ارسال چندین محموله واکسن کرونای "آسترازنیکا" از سوی ژاپن به ایران مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است. به گفته طرف ژاپنی، این محموله‌های اهدایی رایگان با اهداف انسان‌دوستانه و برای تسریع روند واکسیناسیون سراسری در ایران ارسال شده است.

ایران، ژاپن و احیای برجام

وزیر امور خارجه ژاپن در ملاقات بارییس جمهوری ایران، بر لزوم احیای برجام تاکید کرد و از آیت‌الله رییسی، رییس جمهوری خواست به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باز گردد. رییسی در پاسخ، با اشاره به اینکه ایران با اصل مذاکره مشکلی ندارد، اظهار داشت: با چه توجیهی تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران باید همچنان ادامه داشته باشد؟ آیت‌الله رییسی در این دیدار با تاکید بر ضرورت آزادسازی منابع ارزی مسدود شده ایران در ژاپن، تاخیر در آزاد سازی دارایی‌های ایران در بانک‌های ژاپنی را غیرقابل توجیه دانست. رییس جمهوری ایران همچنین در این دیدار با قدردانی از کمک‌های انسان دوستانه ژاپن برای مقابله با کرونا، ابراز امیدواری کرد که تدوام همکاری‌های دو کشور در این زمینه به ریشه کنی کرونا در دو کشور و جهان کمک کند.

در حاشیه سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران موافقتنامه بین دو دولت درباره کمک و همکاری متقابل اداری در امور گمرکی بین سفیر ژاپن در ایران و "مهدی میراشرفی"، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در محل وزارت امور خارجه امضا شد. هدف از این موافقت‌نامه، حمایت اداری و همکاری متقابل در امور گمرکی است.

شروع به کار دولت سیزدهم، مرحله‌ای جدید در روابط ایران و ژاپن

رسانه‌های ژاپنی هدف اصلی سفر وزیر امور خارجه ژاپن به ایران را میانجیگری بین ایران و آمریکا عنوان کردند؛ اما "خطیب زاده" سخنگوی وزارت امور خارجه این مساله را رد کرد و گفت: این سفر در پاسخ به سفر چندی پیش آقای ظریف به ژاپن انجام شده است. بحث میانجیگری مطرح نبوده و این سفر در چارچوب روابط دوجانبه ایران و ژاپن صورت گرفته و در آن مسائل دوجانبه و چندجانبه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

به نظر می‌رسد ژاپن درصدد است تا از شروع به کار دولت جدید در ایران به عنوان مرحله‌ای جدید در روابطش با ایران بهره ببرد. فرصت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری در ایران و امکان استفاده از کالا‌ها و خدمات تکنولوژیکی ژاپن زمینه همکاری دو طرف را فراهم می‌سازد. ضمن اینکه نقش و جایگاه ایران در خاورمیانه و خلیج فارس موقعیت مطلوبی است که ژاپن نیز می‌تواند از آن به عنوان افزایش حضور در منطقه بهره ببرد. رقابت ژاپن با چین در منطقه خاورمیانه و نیز تداوم صلح و ثبات و امنیت در خاورمیانه و خلیج فارس که منبع اصلی تامین انرژی ژاپن است؛ از مواردی است که نزدیکی دو کشور ژاپن و ایران و بسط مناسباتشان را تقویت می‌کند.

موقعیت مناسب ژاپن در میان جهان غرب نیز می‌تواند فرصتی برای ایفای نقش میانجی و تعدیل کننده مواضع خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران باشد. همچنین همکاری دو کشور در زمینه مبارزه علیه بیماری کرونا هم می‌تواند زمینه گسترش همکاری‌ها باشد. کمااینکه در چند هفته گذشته واکسن‌های اهدایی ژاپن به ایران نوید همکاری دوستانه بین دو کشور را فراهم کرد. در این میان تنها موضوعی که می‌ماند امکان بسط همکاری‌های تجاری و اقتصادی دو کشور است که نیازمند رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و امکان مبادله کالا و پول میان دو کشور منوط به آن خواهد بود. ضمن اینکه دارایی‌های ایران نیز در بانک‌های ژاپن درگیر همین معضل می‌باشند که تا رفع تحریم ها، ژاپن چندان نمی‌تواند امکان انتقال آن‌ها به داخل ایران را فراهم کند. قطعا یکی از اهداف سفر وزیر خارجه ژاپن به ایران دادن تضمین‌های لازم به مقامات ایران و ابراز علاقه برای گسترش همکاری‌ها پس از رفع تحریم‌ها بوده است.