بازدید معاون رئیس جمهور از گذرگاه ایمن یوزپلنگ آسیایی در میامی

به گزارش مجله خبری نگار، یوزپلنگ آسیایی به‌عنوان نادرترین گونه گربه‌سان جهان، سال‌هاست در فهرست گونه‌های در معرض انقراض قرار دارد. ایران تنها زیستگاه باقی‌مانده این گونه ارزشمند است و پارک ملی توران در استان سمنان، مهم‌ترین کانون زیست و زادآوری آن به شمار می‌رود.

در سال‌های اخیر، جاده‌های عبوری از این پارک و حاشیه آن، به یکی از اصلی‌ترین عوامل تهدید حیات یوز تبدیل شده‌اند. تصادفات جاده‌ای، به‌ویژه در محور تهران–مشهد و شاهرود–سبزوار، بار‌ها منجر به مرگ این گونه کمیاب شده است.

کارشناسان محیط زیست معتقدند که اگر ایمن‌سازی جاده‌ها و ایجاد گذرگاه‌های امن برای یوز به‌سرعت انجام نشود، خطر انقراض این گونه ملی به شکل جدی افزایش خواهد یافت.

امروز معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در جریان سفر به سمنان، از روند فنس‌کشی بخشی از محور شاهرود–سبزوار در محدوده پارک ملی توران بازدید کرد. این اقدام، بخشی از برنامه جامع برای کاهش تلفات یوز در تصادفات جاده‌ای است.

فنس‌کشی در حاشیه جاده‌ها به همراه احداث زیرگذر و روگذر‌های حیات‌وحش، از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند مانع ورود یوز‌ها به سطح جاده شود و آنها را به مسیر‌های ایمن هدایت کند.

وزارت راه و شهرسازی، به‌عنوان متولی اصلی زیرساخت‌های حمل‌ونقل، نقش کلیدی در این فرآیند دارد. بدون همراهی و سرمایه‌گذاری این وزارتخانه، اجرای پروژه‌های ایمن‌سازی امکان‌پذیر نخواهد بود.

در سال‌های گذشته چندین تفاهم‌نامه میان سازمان محیط زیست و وزارت راه و شهرسازی امضا شد تا علاوه بر فنس‌کشی، طراحی و ساخت گذرگاه‌های سبز (Green Bridges) نیز در کشور اجرا شود.

نمونه‌های موفق این طرح در جهان فراوان است. در هلند، گذرگاه‌های سبز بر فراز بزرگراه‌ها ساخته شده‌اند که به حیوانات امکان عبور ایمن می‌دهد. در کانادا، در پارک ملی بنف، پل‌های سبز و تونل‌های زیرگذر، جمعیت خرس‌ها و گوزن‌ها را از خطر تصادف نجات داده‌اند.

همچنین در هند و تایلند، گذرگاه‌های ویژه ببر‌ها و فیل‌ها احداث شده و آمار تلفات جاده‌ای به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته است. این تجربیات جهانی می‌تواند الگوی عملی برای ایران در حفاظت از یوز آسیایی باشد.

در ایران، نخستین گام‌ها برای اجرای چنین طرحی برداشته شده، اما همچنان با استاندارد‌های جهانی فاصله زیادی داریم. بیشتر اقدامات فعلی محدود به فنس‌کشی است و گذرگاه‌های سبز هنوز به شکل گسترده اجرا نشده‌اند.

به گفته کارشناسان، فنس‌کشی بدون احداث گذرگاه‌های ایمن، تنها یوز را پشت حصار نگه می‌دارد و مهاجرت طبیعی او را مختل می‌کند؛ بنابراین اجرای ترکیبی این دو راهکار، ضروری است.

معاون رئیس‌جمهور در بازدید امروز تأکید کرد که نجات یوز آسیایی به‌عنوان نماد ملی ایران، نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها به‌ویژه وزارت راه و شهرسازی است.

علاوه بر ایمن‌سازی گذرگاه‌ها، باید آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی نیز در دستور کار قرار گیرد. رانندگان باید بدانند که در محدوده‌های حفاظت‌شده، کاهش سرعت و رعایت علائم جاده‌ای، بخشی از مسئولیت اجتماعی آنها در قبال حفظ طبیعت است.

سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست نیز بار‌ها نسبت به ضرورت تسریع در این اقدامات هشدار داده‌اند. آنها تأکید دارند که هر یوز از دست رفته، ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به جمعیت کوچک این گونه است.

آمار‌ها نشان می‌دهد که در دو دهه اخیر، بیش از ۲۰ یوز در اثر تصادف جاده‌ای تلف شده‌اند. این رقم با توجه به جمعیت محدود یوز در ایران، بسیار نگران‌کننده است.

کارشناسان می‌گویند که ایمن‌سازی گذرگاه‌ها، حداقل اقدامی است که برای فراهم کردن شرایط زادآوری یوز باید صورت گیرد. بدون امنیت زیستگاهی، حتی برنامه‌های تکثیر در اسارت و رهاسازی در طبیعت نیز نتیجه‌ای نخواهد داشت.

بنابراین، بازدید امروز مسئولان ارشد کشور از طرح فنس‌کشی، تنها آغاز راه است. نجات یوز آسیایی نیازمند عزم ملی، اختصاص منابع مالی پایدار، و اجرای پروژه‌های استاندارد جهانی است؛ چرا که حفظ این گربه‌سان ارزشمند، به معنای حفظ بخشی از هویت طبیعی ایران است.