به گزارش مجله خبری نگار/برنا -مطالعهای جدید نشان میدهد مصرف مکمل ویتامین D میتواند با جلوگیری از کوتاه شدن تلومرها — رشتههای DNA که در انتهای کروموزومها قرار دارند و با افزایش سن کوتاهتر میشوند — روند پیری سلولی را کند کند. با این حال، تأثیرات سلامت این یافتهها هنوز بهطور کامل روشن نیست.
به گزارش یاهو نیوز، ویتامین D پیشتر بهعنوان دارویی همهکاره برای درمان بیماریهای متعددی از جمله بیماریهای قلبیعروقی تا کاهش تراکم استخوان معرفی شده بود. اما در سال ۲۰۲۰، یک کارآزمایی تصادفی کنترلشده بزرگ با عنوان VITAL (آزمایش ویتامین D و امگا-۳) نشان داد که مصرف مکمل ویتامین D فقط در برخی شرایط خاص، بهویژه بیماریهای خودایمنی و سرطانهای پیشرفته، اثربخشی دارد. جوآن مانسون، استاد پزشکی در دانشکده پزشکی هاروارد و یکی از پژوهشگران اصلی این مطالعه، میگوید یافتههای جدید تحلیلی از دادههای همین مطالعه VITAL میتواند توضیحی برای اثر محافظتی ویتامین D بر بیماریهای مرتبط با پیری باشد.
مانسون اظهار میکند: «اگر این نتایج در یک مطالعه تصادفی کنترلشده دیگر تکرار شود، میتواند منجر به تأثیرات بالینی در بیماریهای مزمن مرتبط با پیری شود. ما قبلاً مشاهده کردهایم که ویتامین D التهاب را کاهش میدهد؛ همچنین کاهش سرطانهای پیشرفته و مرگهای ناشی از سرطان و بیماریهای خودایمنی را به همراه دارد. این مطالعه میتواند یک مکانیسم زیستی برای این اثرات فراهم کند.»
در پروژه VITAL، نزدیک به ۲۶ هزار زن بالای ۵۵ سال و مرد بالای ۵۰ سال ثبتنام کردند و به طور تصادفی در گروههایی قرار گرفتند که مکمل ویتامین D، مکمل روغن ماهی، ترکیبی از هر دو یا دارونما دریافت کردند. برای مطالعه جدید که امروز در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است، دانشمندان زیرمجموعهای از ۱۰۵۴ شرکتکنندهای را که در نزدیکی مرکز علوم بالینی و ترجمهای هاروارد در بوستون زندگی میکردند انتخاب کردند تا سه بار طی چهار سال نمونه خون گرفته شود و طول تلومرهایشان اندازهگیری شود.
در هسته اکثر سلولهای بدن انسان، ۴۶ کروموزوم قرار دارد که DNA در آنها بهصورت منظم بستهبندی شده است. هر بار که یک سلول تقسیم میشود، این کروموزومها باز شده و کپی میشوند و سپس به هسته سلول جدید بازمیگردند. تلومرها رشتههای تکراری DNA هستند که انتهای کروموزومها را پوشش میدهند و در حین تقسیم سلولی، کروموزومها را پایدار نگه میدارند. اما در هر بار تقسیم، طول تلومرها کاهش مییابد و زمانی که تلومرها خیلی کوتاه شوند، سلول دیگر تقسیم نمیشود و میمیرد. با افزایش تعداد سلولهای مرده، بدن پیر شده و عملکرد آن به تدریج کاهش مییابد. اگرچه تلومرها شاخص کاملی برای سن زیستی نیستند، زیرا تلومرهای بسیار بلند میتوانند با تثبیت سلولهای جهشیافته ریسک سرطان را افزایش دهند، اما اغلب به عنوان بیومارکری برای پیری استفاده میشوند.
محققان دریافتند که در ابتدای مطالعه، طول تلومرها در گروه دارونما و گروه مصرفکننده مکمل مشابه بوده است. اما طی چهار سال پیگیری، افرادی که روزانه ۲۰۰۰ واحد بینالمللی ویتامین D مصرف کرده بودند، کاهش کمتری در طول تلومرهای خود نسبت به گروه دارونما داشتند. مصرف روغن ماهی تأثیر قابل توجهی بر طول تلومر نداشت.
هایدونگ ژو، مولکولی ژنتیکدان و نویسنده اول مطالعه از کالج پزشکی جورجیا در دانشگاه آگوستا، میگوید: «مصرف مکمل ویتامین D میتواند روند کوتاه شدن تلومرها را حداقل در دوره چهار ساله کاهش دهد.»
شرکتکنندگان در ابتدا بهطور متوسط طول تلومر ۸۷۰۰ جفت باز داشتند و مصرف ویتامین D موجب کاهش کمتر ۱۴۰ جفت باز طی چهار سال شد. اما تأثیرات سلامت این تغییر هنوز مشخص نیست.
مری آرمانیوس، استاد انکولوژی و مدیر مرکز تلومر در دانشگاه جان هاپکینز که در این مطالعه شرکت نداشته است، هشدار میدهد: «تنها در مواردی که طول تلومر به حداقل یا حداکثر برسد، تأثیر آن بر پیری ملموس میشود.» او تأکید میکند که تفاوت مشاهدهشده در این مطالعه در محدوده طبیعی تغییرات انسانی است و لزوماً به معنای افزایش یا کاهش پیری به شکل بالینی نیست.
آرمانیوس همچنین به محدودیت روش اندازهگیری طول تلومر اشاره میکند که در این مطالعه از روش واکنش زنجیرهای پلیمراز کمی (qPCR) استفاده شده است. او میگوید: «این روش بسیار حساس به زمان و شرایط نمونهبرداری است و کمترین تکرارپذیری را نسبت به سایر روشها دارد.»