طلیعه محرم؛ میراثی به جا مانده از ۱۲۰ سال پیش تا کنون برای اهالی شهرری

به گزارش مجله خبری نگار،  بنا بر رسوم و سنت‌های قدیمی مردم تهران و شهر ری، هر ساله همزمان با فرا رسیدن روز شهادت حضرت مسلم بن عقیل (ع) که اولین شهید رویداد جانگداز کربلا است، مراسم مسلمیه شاه عبدالعظیم با شرکت هیئت‌های عزاداری و شیعیان مخلص خاندان نبوت و امامت در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم برگزار می‌شود. آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) هر سال در این ایام میزبان هیئت‌های مذهبی و دسته‌های عزاداری شیعیان جهت برگزاری این آئین باشکوه (مسلمیه شاه عبدالعظیم) بوده است. مسلمیه شاه عبدالعظیم هر ساله از شب شهادت امام باقر (ع) در تاریخ ۷ ذی‌الحجه تا روز شهادت مسلم بن عقیل (ع) در روز ۹ ذی الحجه به مدت سه شب در محل حرم شاه عبدالعظیم حسنی برگزار می‌شود.

«همشهری آنلاین» نوشت: «حامد احمدی‌پور، رئیس شورای مسلمیه و رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان ری، درباره قدمت و جایگاه این مراسم آیینی می‌گوید: «مراسم مسلمیه میان هیئات تاریخی ری و نیز هیئت‌های قدیمی تهران از دیرباز تا کنون جایگاهی ویژه داشته است. هیئت‌های قدیمی ری علاوه بر اینکه این مراسم را به نیت گرامیداشت شهادت حضرت مسلم بن عقیل (ع) به عنوان سفیر اباعبدالله (ع) برگزار کرده‌اند و تا امروز نیز با حضور پرشور عزاداران برگزار می‌شود، این مراسم را طلیعه محرم می‌خواندند. به عبارت دیگر، نخستین هیئت‌هایی که بانی مراسم مسلمیه شدند، برای گرفتن رزق و روزی اشک عزاداری محرم، این آیین را پیش از محرم برگزار کرده‌اند و تا امروز نیز مسلمیه طلیعه محرم یا آیینی برای ورود به حال و هوای محرم است.»

احمدی‌پور درباره قدمت این مراسم می‌گوید: «برای بررسی قدمت مراسم مسلمیه در ری باید از هیئات قدیمی شهرری سراغ گرفت؛ هیئت‌هایی که بیش از ۸ دهه است چراغ برگزاری این مراسم آیینی را روشن نگه داشتند و حتی گفته می‌شود بیش از ۱۲۰ سال است که ری افتخار برگزاری این مراسم را دارد. مراسم در سه شب و قبل از شهادت حضرت مسلم (ع) آغاز و در شب عرفه به پایان می‌رسد. هیئات شرکت کننده، این مراسم مسلمیه را بعد از نماز مغرب و عشا شروع می‌کنند و بر اساس شمار هیئت‌هایی که خود را از ری، تهران و... به حرم شاه‌عبدالعظیم حسنی رسانده‌اند، این مراسم تا ۲ بامداد و گاهی تا نماز صبح ادامه دارد.»

هر سال حدود ۱۲۰ هیئت در مراسم مسلمیه شرکت می‌کنند و از دیرباز رسم بر این بود که هیئت‌ها به نوبت وارد حرم شوند و هیئت‌های تهران پیش از دیگر هیئات در صحن حرم سیدالکریم به عزاداری و نوحه‌خوانی بپردازند. احمدی‌پور می‌گوید: «هیئت‌ها از شهرری، تهران، کرج، قم و شهر‌های اطراف به حرم می‌آیند و به سبک سنتی عزاداری می‌کنند. به دلیل شمار بالای هیئت‌ها، حدود ۷۰ هیئت در مراسم مسلمیه وارد صحن اصلی می‌شوند و دیگر هیئت‌ها بیرون از حرم به سبک‌های سنتی، چون دمامه‌زنی و... عزاداری می‌کنند.»

دهه‌هاست که در روز‌های برگزاری مراسم، هیئت‌های عزاداری از میدان شهرری و خیابان حرم حرکت می‌کنند و با اجرای عزاداری سنتی در این مسیر پس از ۲ ساعت به بازار قدیم شهرری می‌رسند تا برنامه سنتی چهارسوق را اجرا کنند. احمدی‌پور در این‌باره می‌گوید: «هیئت‌ها که به چهارسوق بازار قدیم ری می‌رسند، نوبت برگزاری مراسم چهارپایه‌خوانی است. نوحه‌خوان به سبک مداحان و نوحه‌خوان‌های قدیم روی چهارپایه می‌ایستد و با اجرای اشعار مرتبط این بخش از مراسم آیینی مسلمیه را به پایان می‌برد. مقصد بعدی هیئت‌ها پیش از ورود به صحن حرم، عزاداری در سقاخانه است. هیئت‌ها به سقاخانه که می‌رسند برای حضرت ابالفضل (ع) عزاداری می‌کنند. سپس هیئت‌ها به نوبت وارد حرم می‌شوند و در صحن اصلی حرم یا صحن امام حسن مجتبی (ع) رو به سیدالکریم به نوحه‌خوانی می‌پردازند.»

سید محسن ماجدی، ری‌پژوه، نیز در این باره می‌گوید: «هیئت‌ها با چند مداح می‌آیند. سر بازار یک عزاداری، چهارسو یک عزاداری، سقاخانه یک عزاداری و بعد در حرم به عزاداری می‌پردازند. به همین ترتیب نیز ابتدا به ذکر مصیبت‌های کوچک و روضه‌ها می‌پردازند و انرژی‌شان را نگه می‌دارند برای دسته‌های سینه‌زنی مقابل صحن که شعار و نوحه اصلی‌شان را می‌خوانند.»»