قره باغ در آستانه جنگ سوم؟

به گزارش مجله خبری نگار، در حالی که منطقه قفقاز طی حداقل سه ماه گذشته تا حدودی به آرامش نسبی دست یافته بود، اما به تازگی تنش مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بالا گرفته است. وزارت دفاع آذربایجان با انتشار بیانیه ای، اعلام کرد: یگان‌های نیرو‌های مسلح ارمنستان با سلاح‌های مختلف مواضع ارتش جمهوری آذربایجان را در نقاط مرزی هدف قرار دادند که با پاسخ نیرو‌های این کشور مواجه شدند.

این در حالی است که پیش از این و در روز ۷ سپتامبر، وزارت دفاع ارمنستان با انتشار بیانیه ای، اعلام کرده بود: یکی از نظامیان ارمنی در یک پاسگاه در مرز شرقی با جمهوری آذربایجان با شلیک نیرو‌های این کشور کشته شد. طرح اتهام‌های متقابل نیرو‌های نظامی باکو و ایروان، نشان دهنده آن است که طرفین متخاصم قصد ندارند به بهانه گیری‌های غیراصولی پایان دهند. نقض مقررات آتش بس در خطوط تماس نیرو‌های آذری و ارمنی، موضوع جدیدی نیست و چنین به نظر می‌رسد که دوطرف در این زمینه همچنان دچار مشکلات غیرقابل حلی هستند.

در حقیقت، ادامه نقض آتش بس به معنای ادامه اختلافات مرزی است و مقامات باکو و ایروان همچنان درگیر جنگی هستند که دو سال پیش، با رضایت توافق نامه صلحی درباره آن امضا کرده‌اند. با وجود امضای توافق نامه صلح قره باغ توسط سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجی گری رئیس‌جمهور روسیه در نیمه شب نهم نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی، به نظر می‌رسد طرفین متخاصم یا از متن توافق نامه ۱۰ ماده‌ای صلح قره باغ برداشت صحیحی نداشته‌اند یا این که با تحریک بیگانگان، عمدی به جنگ سوم قره باغ دامن می‌زنند.

در همین زمینه، «ویکتور نادین رافسکی»، مدیر مؤسسه تحقیقات سیاسی و اجتماعی منطقه دریای سیاه -خزر، در گفتگو با آرم اینفو اعلام کرد: «تمام اقدامات اخیر دولت الهام علی اف در قره باغ کوهستانی بخشی از یک طرح بزرگ‌تر است.» به نظر می‌رسد که با تشدید تنش‌ها در جمهوری آذربایجان، مقامات باکو در تلاش هستند تا موضوع ارمنستان را جمع بندی و با ترکیه با تمام اجزای آن ارتباط مستقیم زمینی برقرار کنند و در حقیقت، به سمت توران پیش بروند. به این ترتیب، می‌توان از تنش‌های مرزی اخیر باکو و ایروان چنین نتیجه گرفت که ارتش جمهوری آذربایجان در خدمت طرح بزرگ تری قرار گرفته است که برای یک کشور بیگانه می‌تواند سود سرشاری داشته باشد، اما مردم مسلمان و شیعه جمهوری آذربایجان در این زمینه نه تنها نفعی نخواهند برد، بلکه ممکن است خسارت‌های زیادی را متقبل شوند.

مروری بر تجربیات گذشته نشان داده است که به دلیل نفوذ زیاد ترکیه در رسانه‌ها و نهاد‌های دولتی و نظامی جمهوری آذربایجان، این کشور مسلمان حوزه قفقاز جنوبی همواره تحت تاثیر این کشور قرار داشته است. در حقیقت، مقامات باکو همواره از سوی نهاد‌های امنیتی و اطلاعاتی ترکیه تحت فشار قرار داشته و تاثیر پذیرفته‌اند. در چنین شرایطی می‌توان از تنش‌های جاری نیرو‌های نظامی باکو و ایروان در خطوط تماس چنین نتیجه گرفت که ارتش جمهوری آذربایجان در خدمت یک کشور بیگانه است و سیاست‌های دیکته شده آن کشور قرار دارد و نمی‌تواند از دستورات فرماندهان ارتش بیگانه سرپیچی کند. به همین دلیل، احتمال ادامه مناقشه قره باغ بسیارجدی‌تر از آن است که پیشتر تصور می‌شد.