تشکیل کابینه جدید لبنان در سنگلاخ اختلافات داخلی و دخالت خارجی

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از الوقت، هر چند حزب‌الله و همپیمانان آن در پارلمان لبنان خواستار تشکیل هر چه سریعتر دولت هستند تا راه برای حل مشکلات سیاسی و اقتصادی هموار شود، اما به نظر می‌رسد موانع زیادی وجود دارد که راه حل اختلافات را دشوار کرده است.

یکی از دلایل اصلی عدم توافق بر سر تشکیل کابینه اصرار نجیب میقاتی، نخست وزیر مکلف به تشکیل کابینه‌ای مشابه کابینه کنونی است که برخی گروه‌های سیاسی با آن مخالفت کرده‌اند. بنابراین، نجیب میقاتی از زمانی که برای دومین بار عهده‌دار ماموریت تشکیل دولت شده، جدیتی برای تشکیل کابینه از خود نشان نداده است و درباره اصلاح ساختار فهرست جدید با میشل عون، رئیس جمهور لبنان دیدار نمی‌کند. در واقع میقاتی ترجیح می‌دهد که تا پایان دوره ریاست جمهوری میشل عون تا پایان ماه اکتبر اداره امور کشور در دست دولت موقت باشد. از طرفی، تقسیم پست‌های وزارتخانه‌های کلیدی از جمله دارایی و وزارت خارجه نیز از دلایلی است که جریان‌های سیاسی بر سر آن اختلافات شدید دارند و همه جناح‌ها تلاش می‌کنند تا این پست‌ها را در اختیار خود داشته باشند.

یکی دیگر چالش‌هایی که در مسیر تشکیل کابینه کارشکنی وجود دارد این است که برخی جریان‌های سیاسی می‌خواهند تا دوره ریاست جمهوری میشل عون که نزدیک به حزب‌الله است به پایان برسد. تلاش این جریان‌ها بر این منوال است که فردی مسیحی و در تضاد با سیاست‌های حزب‌الله، مسند ریاست جمهوری را به دست بگیرد تا قدرت و نفوذ حزب‌الله در ساختار‌های سیاسی کاهش یابد. دوره ریاست جمهوری میشل عون دقیقاً در ۳۱ اکتبر به پایان می‌رسد و به همین دلیل بحث اصلی در لبنان این است که رئیس جمهور بعدی چه کسی خواهد بود. همچنانکه شخصیت‌هایی مثل سمیر جعجع که در دشمنی با حزب‌الله زبانزد است، تلاش می‌کند تا خود بر این کرسی تکیه دهد و در این صورت می‌تواند از قدرت خود برای ضربه زدن به نیرو‌های مقاومت استفاده کند. با این حال آنگونه که منابع لبنانی گفته‌اند، هیچ یک از نیرو‌های سیاسی نتوانسته‌اند حول یک نفر برای نامزدی پست ریاست جمهوری آینده به توافق برسند و علاوه بر تشکیل دولت، روند انتخاب رئیس جمهور هم احتمالا با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد بود. اگر گروه‌های سیاسی تا پایان سپتامبر نتوانند بر سر تشکیل کابینه به توافق برسند، در این صورت تشکیل دولت به انتخاب رئیس جمهور جدید گره زده می‌شود و با توجه به اینکه در این زمینه هم اختلاف نظر‌ها زیاد است، بحران لبنان پیچیده‌تر از قبل خواهد شد. در حالی که حزب قوات بر اساس موفقیت در انتخابات اخیر سمیر جعجع، رهبر خود را برای کسب پست ریاست جمهوری شایسته می‌داند از سوی دیگر گفته می‌شود ولید جنبلاط، رهبر حزب سوسیالیست مترقی، مایل به حمایت از سلیمان فرنجیه، رهبر جنبش مراده و نوه رئیس جمهور سابق سلیمان فرنجیه از متحدان سابق دمشق در لبنان است.

بر طبق قانون لبنان انتخابات ریاست جمهوری مستلزم حضور دو سوم مجموع ۱۲۸ نماینده مجلس برای رسیدن به حد نصاب لازم است. همچنین طبق قانون اساسی رئیس جمهور نه تنها باید مسیحی باشد، بلکه باید یک مسیحی مارونی باشد. این محدودیت‌ها در کشور کوچکی مانند لبنان کار انتخاب رئیس جمهور را آنهم در پارلمان چند شقه شده کنونی بسیار سخت می‌کند.

تداوم انسداد سیاسی در لبنان درحالی است که بحران معیشتی و سوخت در این کشور بیداد می‌کند و روز به روز بر عمق این فاجعه افزوده می‌شود. در همین راستا، ماه گذشته هزاران نفر از لبنانی‌ها در اعتراض به بحران اقتصادی به خیابان‌ها آمدند و همین مسئله نگرانی‌ها را نسبت به اوج‌گیری اعتراضات اقتصادی افزایش داده است.

دخالت‌های خارجی در مسیر تشکیل دولت

اگرچه برخی جریان‌های سیاسی در داخل لبنان سعی دارند تا بی‌ثباتی سیاسی در این کشور تداوم داشته باشد تا حزب‌الله را عامل اصلی این بحران‌ها معرفی کنند، اما عوامل خارجی نیز در این میان دخیل هستند که اجازه نمی‌دهند تا لبنان از این وضعیت رهایی یابد.

عربستان سعودی و آمریکا که نتوانستند در انتخابات آتی حزب‌الله را شکست داده و مهره‌های خود را وارد پارلمان لبنان کنند، سعی دارند با تداوم تحریم‌ها و دامن زدن به اختلافات سیاسی، تحولات لبنان را طبق برنامه‌های خود به پیش ببرند. تحرکات سفیر عربستان در بیروت و دیدار با برخی جناح‌های سیاسی همسو با ریاض برای روی کار آوردن نخست وزیر وابسته به عربستان هم یکی از موانع جدی در مسیر تشکیل کابینه بوده است. زیرا سعودی‌ها تا زمانی که از حضور مهره‌های خود در بدنه دولت مطمئن نباشند، اجازه نخواهند داد تا لبنان رنگ آرامش به خود ببیند.

از سوی دیگر، تعلل گروه‌های سیاسی در تشکیل کابینه درحالی است که در ماه‌های اخیر مذاکرات غیرمستقیم بین لبنان و رژیم صهیونیستی بر سر ترسیم مرز‌های دریایی شروع شده است و باتوجه به اینکه حزب‌الله به طور قاطع در مقابل زیاده‌خواهی‌های اسرائیل و آمریکا برای غارت منابع گازی لبنان در دریای مدیترانه ایستاده است به همین دلیل مقامات واشنگتن سعی دارند تا با تداوم بی‌ثباتی سیاسی در لبنان، اینگونه وانمود کنند که حزب‌الله مانع جدی بر سر حل اختلافات سیاسی است. آمریکا در مذاکرات ترسیم مرز‌های دریایی، جانب صهیونیست‌ها را گرفته و تلاش می‌کند تا سهم بیشتری از منابع در میدان گازی مشترک «کاریش» را به رژیم صهیونیستی اختصاص دهد، اما حزب‌الله مانع بزرگی بر سر راه خواسته‌های واشنگتن است.

باتوجه به اینکه رهبران حزب‌الله بار‌ها تهدید کرده‌اند که اگر لبنان نتواند از منابع گاز استفاده کند، اجازه نخواهد داد اسرائیل هم از آن‌ها بهره‌برداری کند، لذا مقامات کاخ سفید سعی دارند با موج سواری روی این تهدیدات اینگونه وانمود کنند که حزب الله مانع رسیدن به توافقات است. آمریکا تا زمانی که از نتایج مذاکرات ترسیم مرز‌ها به نفع رژیم صهیونیستی اطمینان حاصل نکند اجازه تشکیل دولت در لبنان را نخواهد داد. زیرا، حضور دولتی قدرتمند و وابسته به حزب‌الله در احقاق حقوق منافع ملی لبنانی‌ها اقدام خواهد کرد و اتحاد بین گروه‌های لبنانی سبب می‌شود تا واشنگتن و تل‌آویو نتوانند برنامه‌های خود را عملی کنند. به همین خاطر تداوم بی‌ثباتی سیاسی به نفع آمریکا و اسرائیل است تا بتوانند از ضعف سیاسی لبنان استفاده کرده و امتیازات بیشتری را در میز مذاکرات از مقامات بیروت بگیرند.

با وجود اینکه حزب‌الله با همه توان تلاش می‌کند تا لبنان از انسداد سیاسی خارج شود، اما تا زمانی که برخی رهبران سیاسی در زمین جبهه عبری-عربی-غربی بازی می‌کنند تلاش‌ها برای رسیدن به توافق بر سر تشکیل کابینه و حل مشکلات اقتصادی راه به جایی نخواهد برد، زیرا لبنان در شرایط کنونی به اتحاد همه جانبه نیاز دارد و حزب‌الله تنها بخشی از این جامعه است.