افزایش تاثیرگذاری مونسون در ایران به دلیل تغییرات اقلیمی و افزایش دما

به گزارش مجله خبری نگار از سازمان حفاظت محیط زیست، سیده الهام عزیزی در خصوص سامانه بارشی مونسون و تاثیر آن بر شرایط اقلیمی و آب و هوایی کشور اظهار داشت: هر ساله در یک بازه زمانی مشخص، یک اتفاق خاص آب و هوایی در جنوب شرق آسیا اتفاق می‌افتد که حیات میلیون‌ها انسان به آن گره خورده است.

وی افزود: جریان مونسون (Monsoon) که در ایران به نام باران‌های موسمی هم شناخته می‌شود از اواخر اردیبهشت ماه از سریلانکا و بخش‌های جنوبی هند شروع می‌شود و به تدریج به سمت عرض‌های جغرافیایی بالاتر حرکت کرده و سپس در اوایل تیرماه به پاکستان و نهایتا از حدود نیمه تیر، بخش ضعیف شده آن به جنوب شرق ایران هم می‌رسد و بارندگی‌های مناسبی را در استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، شرق فارس و جنوب کرمان باعث می‌شود.

رییس گروه تغییر اقلیم و حفاظت از اتمسفر سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه شدت و ضعف این سیستم در سال‌های مختلف، متفاوت است، گفت: بیشترین اثر آن در ایران، از قدیم الایام همان باد‌های معروف به ۱۲۰ روزه است که سیستان و بلوچستان و جنوب خراسان را درگیر طوفان‌های شن می‌کند.

عزیزی خاطرنشان کرد: مونسون حجم بسیار عظیمی از رطوبت را از روی اقیانوس هند به شبه قاره هند و نواحی مجاور انتقال می‌دهد، برخورد این حجم از رطوبت به رشته کوه‌های هیمالیا باعث بارندگی‌هایی در مقیاس بسیار بالا می‌شود که مردمان آن مناطق از گذشته روش زندگی و فعالیت‌های اقتصادی خود مخصوصاً در زمینه کشاورزی و دامداری را بر اساس آن تنظیم کرده اند و از این اتفاقات حداکثر استفاده را به عمل آورده اند.

وی تصریح کرد: با تغییرات اقلیمی و افزایش سالانه میانگین‌های دما، به نظر می‌رسد کشور ما هم سال به سال بیشتر در معرض فعالیت مونسون قرار می‌گیرد و به عنوان یک پدافند غیرعامل در برابر خسارات ناشی از فعالیت این پدیده، از حالا باید چاره اندیشی کرد که قطعاً در آینده خیلی دیر خواهد بود.

عزیزی با اشاره به احتمال تشدید این پیشروی در سال‌های آینده، گفت: جریان مونسون یک حرکت رفت و برگشتی است و از اواخر مرداد شروع به عقب نشینی به سمت جنوب می‌کند و در نهایت، اواخر آبان بخش‌های جنوبی هند هم از حوزه فعالیت آن خارج و فصل خشکی برای آن مناطق شروع می‌شود.

مونسون (Monsoon) برگرفته از واژه موسم از زبان عربی به معنای فصل است (نامی برای باد‌های فصلی). علت اصلی شکل گیری مونسون، تغییر سالانه بسیار زیاد دما در مناطق بزرگ خشکی در مقایسه با سطوح اقیانوس‌های همسایه است.

ناحیه اقیانوسی حاره ای، به ویژه دریای عرب، خلیج بنگال و اقیانوس هند مهم‌ترین منبع دمایی و رطوبتی هستند که انرژی لازم برای ادامه گردش بزرگ مقیاس مونسون و فعالیت پیوسته آن برروی شبه قاره هند را فراهم می‌کنند.

امسال سیستم مونسونی هند بسیار فعال بوده و از رطوبت خیلی زیادی برخوردار است که با متمایل شدن به عرض‌های شمالی و غربی تر، در استان‌های مرکزی ایران نیز سبب بروز بارندگی شده است، اما در مواقعی که رطوبت انتقالی کم باشد، در این نواحی با ایجاد ابر‌های جوششی کم ضخامت تر، طوفان گرد و خاک و افزایش نسبی دما پدید می‌آید.

با چاشنی گرمایش زمین و تغییر اقلیم، رفتار مونسون امسال به شکل تقریبا استثنایی تغییر کرده و موجب بارش‌های فراسنگین در قسمت‌های وسیعی از نیمه جنوبی کشور شده است. با توجه به خشکی بیش از حد زمین و عدم وجود پوشش گیاهی مناسب در این مناطق، بارش‌های رگباری شدید منجر به جاری شدن روانآب و حتی سیلاب در برخی نقاط شده است.