«کرونا و ارتباطات سیاسی»؛ پژوهشی در مورد مواجهه کشور‌ها با بحران کرونا

به گزارش مجله خبری نگار، کرونا و ارتباطات سیاسی با زیر عنوان حکمرانی و لفاظی در هنگامه بحران تازه‌ترین اثر پژوهش‌محور با موضوع همه‌گیری ویروس کروناست که این بحران را با نگاهی متفاوت از منظر صرف پزشکی و سلامت در کشور‌های مختلف بررسی کرده و به‌تازگی با ترجمه مسعود میرزایی و بهجت عباسی از سوی موسسه انتشاراتی روزنامه ایران وارد بازار کتاب شده است.

کرونا و ارتباطات سیاسی توسط جمعی از اساتید و پژوهشگران حوزه ارتباطات، روزنامه‌نگاری، جامعه‌شناسی و مدیریت بحران از کشور‌های مختلف به رشته تحریر درآمده و از کار‌های پژوهشی جدیدی است که پس از شیوع کرونا در جهان منتشر شده است.

این اثر مجموعه‌ای از پژوهش‌های ۴۴ استاد و محقق برجسته از دانشگاه‌های معتبر جهان است که بحران کرونا را از بُعد راهبرد‌های ارتباطی، مدیریت بحران، روانشناسی سیاسی و مدیریت ریسک بررسی کرده اند. نویسندگان مجموعه مقالات این کتاب با استفاده از نظریه‌های ارتباطات سیاسی وضعیت مدیریت بحران کرونا، واکنش مقامات سیاسی و سایر بازیگران دولتی و غیردولتی در ۲۷ کشور از پنج قاره جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران و دو نهاد مهم فراملی شامل سازمان جهانی بهداشت و اتحادیه اروپا را بررسی کرده اند. این اثر منبع تطبیقی و حاوی تجربیات کشور‌های مختلف، برای مواجهه با شرایط مشابه در آینده است.

تحقیقات این پژوهشگران نشان می‌دهد جهان برای مقابله با چنین بحرانی به خوبی مهیا نشده بود؛ برخی رهبران بحران کرونا را خوب مدیریت کردند، برخی خوش شانس بودند و برخی دیگر نیز اجازه دادند مسائل سیاسی در این مساله هم غلبه پیدا کند. به این ترتیب تحلیل نتایج بررسی‌های انجام شده در کشور‌های مختلف در زمینه مقابله با کرونا درس‌های زیادی برای ارتباطات سیاسی هم به عنوان یک رشته مطالعاتی و هم کار عملیاتی دارد.

کرونا و ارتباطات سیاسی زیر نظر دکتر دارن لیلِکر استاد ارتباطات سیاسی در دانشگاه بورنموث بریتانیا، دکتر ایونا کومَن استاد روزنامه نگاری و روابط عمومی در دانشگاه تگزاس آمریکا، دکتر میلوش گریگور استاد ارتباطات سیاسی و تبلیغات در دانشگاه ماساریک جمهوری چک و دکتر ادواردو نوولی استاد ارتباطات سیاسی و جامعه شناسی رسانه در دانشگاه رم ایتالیا، گردآوری و ویراستاری شده است.

دارن لیلکر و همکارانش در بخشی از مقدمه کتاب نوشته اند: ویروس کووید-۱۹ یک بحران جهانی را دامن زد. انتشار سریع این ویروس و نحوه فلج کردن نظام بهداشت و درمان بسیاری از کشور‌های پیشرفته صنعتی با تحمیل بار اضافی بر آن‌ها در واقع خطر مهمی را که برای جان انسان‌ها داشت به نمایش گذاشت. این وضعیت رهبران سیاسی را در سطوح ملی و جهانی وادار کرد که به فکر ایجاد تعادل و توازن میان خطرات و صدماتی که ویروس برای سلامت انسان‌ها و جامعه از یک سو و اقتصاد کشور‌ها و جهان از سوی دیگر به ارمغان آورده بود، باشند. تدابیر و اقداماتی که برای مقابله با ویروس ارائه شد، آزادی‌های شهروندان را محدود کرد و در بسیاری از موارد حتی تعطیلی کامل جامعه و اقتصاد را به دنبال داشت (ص. ۱۹).

در بخش‌های مختلف کتاب علاوه بر نقش رسانه‌های سنتی و مطبوعات در ارتباطاتِ بحران، نقش آفرینی فناوری‌های جدید و رسانه‌های اجتماعی نیز از جنبه‌های مختلف از جمله کمک به مدیریت بحران کرونا همچنین فراهم کردن زمینه انتشار اخبارجعلی و اطلاعات غلط و فریبکارانه بررسی شده است.

بحران کووید-۱۹ نخستین بحران از این نوع در عصر جهانی شدن ارتباطات است. عصری که در آن همه مناطق جهان به جز چند استثنای معدود، کاملاً به هم متصل شده اند. شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک منبع فوق العاده و استثنایی توسط اکثر رهبران ملی برای ارتباطاتِ ریسک در دوران همه گیری کرونا مورد استفاده قرار گرفتند. رسانه‌های اجتماعی در عین حال اجازه دادند حجم عظیمی از اطلاعات و اخبار رد و بدل شود، اخباری که فعالان سازمانی و جریان اصلی رسانه‌ای حداقلِ دخالت را در تنظیم و مدیریت آن‌ها داشتند و همین ویژگی باعث می‌شد که اطلاعات غلط، جعلی و فریبکارانه زیادی نیز درباره اوضاع جهانی و تهدیداتی که متوجه کشور‌های مختلف بود، پخش شود (ص ۳۴۴).

در فصل هجدهم کتاب که به ایران اختصاص دارد، می‌خوانیم: در ایران کووید-۱۹ بیشتر از این که موضوعی صرفاً مربوط به سلامت و بهداشت عمومی باشد، مجموعه‌ای از کمپین‌های مختلف و اعمال قدرت برای اجرای مقررات انضباطی را نیز به نمایش گذاشت، چرا که در ایران سیاست، اقتصاد و مذهب در حیات عمومی و خصوصی مردم کاملاً تنیده شده است. مقامات ایران مجبور بودند با توجه به فشار‌های ناشی از تحریم‌های بین المللی و فشار‌های داخلی، این بحران را با تدبیر و ظرافت خاصی مدیریت کنند. در غیاب رسانه‌های خارجی، رسانه‌های دولتی به کانال مهم ارتباطی برای مدیریت این بحران و جلوگیری از شیوع فاجعه آمیز این ویروس تبدیل شدند (ص ۲۲۱- ۲۲۰).

در بخش پایانی و نتیجه گیری کتاب نیز تصریح شده است: بحران همه گیری کرونا در همین مدت کوتاه یک ناکامی بزرگ را در معرض دید همگان قرار داد و این ناکامی چیزی نبود جز فقدان یک رهبری جهانی یا حتی منطقه‌ای برای مقابله هماهنگ با بحران جاری. سازمان جهانی بهداشت نتوانست خطر و تهدید ویروس جدید را به موقع شناسایی کند و اقدامات سریع و بهنگام را برای کاهش سرعت انتشار آن به عمل آورد. اتحادیه اروپا نیز در اتخاذ یک رویکرد هماهنگ و یکپارچه و متحد کردن اعضای خود برای مقابله با بحران ناکام ماند.
ترجمه فارسی کتاب کرونا و ارتباطات سیاسی در ۴۰۰ صفحه و شمارگان یک هزار نسخه در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.