ساختار وزارت بهداشت در کنترل امواج اپیدمی ناتوان بود/ ۹ پیشنهاد کلیدی برای مهار پاندمی

به گزارش مجله خبری نگار،مرکز مطالعات راهبردی ژرفا در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور پیشنهاد‌های سیاستی جهت مهار اپیدمی و کاهش میزان ابتلا و مرگ و میر کرونا را ارائه کرد.

متن این نامه به شرح زیر است:

«جناب حجت الاسلام والمسلمین رئیسی

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

با سلام و احترام

حدود یک سال و نیم است که جهان درگیر بزرگترین چالش حوزه سلامت و بهداشت شده است که تمام شئون زندگی اجتماعی اعم از اقتصاد و فرهنگ را در برگرفته است و تاثیرات منفی بسیار زیادی بر ساختار‌های اجتماع انسانی بر جای گذاشته است. کشور عزیزمان نیز از اواخر سال ۹۸ درگیر این بیماری شده و تا کنون این مبارزه بی امان ادامه داشته است.

پنج موج کرونا در کشور به وجود آمده است که متاسفانه در حال حاضر در بدترین زمان ممکن از شروع این اپیدمی قرار داریم و عملا بسیاری از متخصصین و کارشناسان حوزه سلامت از عواقب این موج سهمگین هشدار می‌دهند.

بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که در طول یک سال و نیم گذشته عملا ساختار وزارت بهداشت و ستاد کرونا از کنترل بیماری و فرونشاندن امواج اپیدمی ناتوان بوده است و اگر هم در تعداد آمار مبتلایان و فوتی‌های ناشی از کرونا کاهش به وجود آمده است بسیار مقطعی و شکننده بوده است.

وجود نگاه درمان محوری و درک نادرست از راهکار‌های مقابله با این پاندمی سبب شد تا وزارت بهداشت به جای تقویت ساختار پیشگیری کننده و غربالگری در سطح جامعه، تنها به تقویت بخش‌های درمانی و افزایش تخت‌های بیمارستانی بپردازد و این در حالیست که تخت‌های بیمارستانی و ICU عملا خط آخر مبارزه با این ویروس به حساب می‌آید. نظام پژوهش‌های کاربردی در ارتقای سیستم نظام سلامت درصد بسیار کمی از پژوهش‌ها را به خود اختصاص داد و عملا بسیاری از مطالعات نیز با رویکرد درمانی دنبال شد. بی توجهی به توصیه‌های طب مکمل و برخورد کاملا سلبی نسبت به آن نیز یکی دیگر از انتقادات نسبت به مدیریت کرونا در کشور بود.

در طول مواجهه کشور با این بیماری منحوس عملا بسیاری از صحبت‌های کارشناسان و متخصصین حوزه‌های بهداشت و سیاستگذاری سلامت شنیده نشد و با اقدامات غیرکارشناسی هزینه‌های بسیار زیادی بر کشور وارد شد. بزرگ‌ترین ضربه این نگاه غیرکارشناسانه این بود که در حال حاضر بسیاری از بیمارستان‌ها به دلیل عدم استقرار ساختار بهداشت و پیشگیری فعال با موج سهمگین بیماران کرونایی مواجه شده اند و عدم نگاه کارشناسی و آینده نگرانه در ساختار سازمان غذا و دارو سبب شده است تا با کمبود بحرانی سرم‌های بیمارستانی و دارو‌های ضد انعقاد و ضد ویروس مواجه شویم که سبب افزایش مرگ و میر در آینده نزدیک خواهد شد.

در حال حاضر مهم‌ترین راهبرد، ایجاد فاصله گذاری اجتماعی و عمل به دستورالعمل‌های بهداشتی و کاهش بار مراجعات به بیمارستان‌ها از طریق ایجاد و گسترش مراکز سرپایی و پیش بیمارستانی جهت کنترل بیماری در مراحل اولیه است. بایستی برای شکستن زنجیره انتقال ویروس و کاهش مراجعات به بیمارستان‌ها و فرصت دادن به کادر درمان کشور اقدام عاجلی انجام شود که این کار می‌تواند از طریق سیاستگذاری و قانون گذاری و هدایت صحیح منابع و امکانات و بسیج ملی برای مهار ویروس کرونا عملی شود.

مرکز مطالعات راهبردی ژرفا اقدامات زیر را به عنوان پیشنهاد‌های سیاستی جهت مهار این اپیدمی و کاهش میزان ابتلا و مرگ و میر اعلام می‌کند:

نکته کلیدی در درمان کرونا، درمان بیماران در مدت طلایی چند روز نخست بیماریست. مراجعه‌ی دیرهنگام شانس بستری و نیاز به تخت‌های مراقبت‌های ویژه و مرگ و میر را به شدت افزایش می‌دهد به همین علت بیماریابی و درمان زودهنگام از ابتدای تشخیص بسیار مهم و راهگشاست. در حال حاضر بسیاری از پزشکان عمومی و سایر متخصصین از جمله متخصصین داخلی به دلیل محدودیت در نوشتن دارو‌های ضد ویروسی و تحت پوشش قرار نگرفتن این دارو‌ها توسط بیمه با نسخ آنان عملا از چرخه خدمت رسانی مؤثر حذف شده اند. این درحالیست که صف ویزیت بیماران کرونایی در بسیاری از شهر‌ها تا پاسی از شب ادامه درد و بسیاری از بیماران عملا تا هنگام بدحال شدن از دریافت درمان‌های لازم باز می‌مانند. استفاده از خدمات پزشکان عمومی و متخصصین داخلی در سطوح پیش بیمارستانی و شروع درمان به موقع می‌تواند بار مراجعات به بیمارستان‌ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد. پیشنهاد می‌شود فضا‌های درمانی شهرداری‌ها و سایر فضا‌ها مانند سالن‌های ورزشی، مراکز مجهز شده دیگر مرتبط با نیرو‌های سپاه و بسیج و سایر نیرو‌های نظامی برای عملی کردن این طرح استفاده گردد. برای استقرار ساختار پیش بیمارسانی، استفاده از تخت‌های سیار و حضور پزشکان عمومی و پرستار برای ارائه درمان‌های اولیه و پیگیری وضعیت بیمار و نیز استفاده از نیرو‌های بهداشتی جهت آموزش صحیح و کامل به بیماران به سرعت می‌تواند عملیاتی شود. استقرار ساختار پیش بیمارستانی می‌تواند تا ۴۰ درصد بار مراجعات غیر ضرور به بیمارستان‌ها را کاهش دهد.

نکته‌ی مهم درمان به روز رسانی مجدد دستورالعمل‌های درمانی با استفاده از شواهد به روز می‌باشد. هم اکنون دارویی همچون اکتمرا نه تنها بیمه نیست بلکه به سختی و بیشتر در بازار سیاه موجود است. این در حالی است که مطالعات اثر بخشی این دارو را مورد تأیید قرار داده اند. از طرف دیگر دارو‌های خط اول ضد ویروسی که هم اکنون مورد تأیید هستند به دلیل عدم پوشش صحیح بیمه‌ای صحیح بخصوص برای قشر آسیب دیده‌ی اقتصادی مورد استفاده قرار نمیگیرند. از طرف دیگر داروی تزریقی رمدیسیویر که اثر بخشی آن از طرف برخی از مطالعات زیر سؤال رفته است هم اکنون به شکل بی رویه و به فراوانی و بدون دقت به اندیکاسیون‌ها و حتی به شکل نادرست در حال تجویز است.

بایستی از تمامی ظرفیت‌های صدا و سیما جهت آموزش نکات متربط با پیشگیری، درمان (علائم خطر، مراجعه‌ی زودهنگام، مراقبت‌های بیماری در منزل و ...) و واکسیناسیون استفاده گردد. برنامه ریزی جهت اجرای برنامه‌ها به حالت آموزشی و بازآموزی در خصوص ویروس کرونا - مانند آن چه در ابتدای شروع اپیدمی اتفاق افتاد- بسیار ضروری است. در حال حاضر بسیار از افراد در خصوص این بیماری دچار فراموشی شده اند و بایستی تمام راه‌های پیشگیری و کنترل و حفاظت فردی برای افراد آموزش داده شود. در این میان تکیه بر آگاهی بخشی به جای افزایش ترس و نگرانی از بیماری باید مورد توجه قرار گیرد.

در حال حاضر بساری از سفر‌های غیر ضروری به دلیل محدودیت‌های تردد جاده‌ای از مسیر هوایی و ریلی انجام می‌شود که خود گشترش دهنده آلودگی می‌باشد. بایستی ورود به هواپیما و قطار در مسیر‌های داخلی نیز مشروط به ارائه گواهی تست منفی کرونا باشد و سیستم یکپارچه‌ای برای اتصال آزمایشگاه‌ها به سیستم‌های صدور بلیط تدارک و به سرعت عملیاتی شود. پیش بینی می‌شود همین اقدام سیاستی منجر به کاهش ۶۰ درصدی سفر‌های غیر ضروری شود.
بایستی نظارت کامل، فعال و شبانه روزی برای اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی و فعالیت اصناف بر اساس رنگ بندی شهر‌ها انجام شود که این کار بایستی از طریق تقویت تیم‌های بهداشتی دانشگاه‌ها و استفاده از ظرفیت مجموعه‌های بسیج مردمی و نیز ظرفیت‌های نیرو‌های انتظامی انجام شود. تیم‌های بهداشتی دانشگاه می‌توانند گشت‌های مشترکی را با مجموعه‌های بسیج و سپاه تعریف و نظارت‌ها را افزایش دهند.
افزایش میزان محدودیت‌های تردد بین شهری و اعمال واقعی جرایم اعلام شده و افزایش میزان آن تا سطح بازدارندگی باید به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.

در حال حاضر بیشترین میزان تزریق واکسن در کشور نزدیک به حدود ۴۰۰ هزار دوز بوده است که رقم پایینی است. بایستی پایگاه‌های بهداشتی و واکسیناتور‌ها به سرعت افزایش پیدا کنند و درصد افراد واکسینه شده‌ی کامل افزایش پیدا کند. استفاده از ظرفیت‌های فیزیکی و نیروی انسانی هلال احمر، بسیج محلات و بسیج جامعه پزشکی مانند در اختیار گذاشتن سالن‌های ورزشی و مساجد و فعال کردن نیرو‌های انسانی موجود می‌تواند ظرفیت تزریق واکسن را تا ۸۰۰ هزار دوز افزایش دهد.

هرچند برخی واکسن‌های داخلی به چرخه واکسیناسیون کشور وارد شده اند، اما بررسی پلتفرم‌های سایر شرکت‌های دانش بنیان که در حال بر روی واکسن کرونا هستند نشان می‌دهد که امکان دست یابی به واکسن‌های با اثربخشی بالا‌تر در آینده نزدیک وجود دارد. متاسفانه عدم حمایت از این شرکت‌ها سبب شده است که صدور مجوز‌های لازم در سازمان غذا و دارو به کندی پیش برود که بایستی دقت ویژه‌ای به آن شود و تذکر‌های لازم در خصوص تسریع در فرایند‌ها داده شود.
با نزدیک شدن به ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و آماده شدن هیئت‌های مذهبی برای برپایی مراسم عزاداری، رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. به حمدالله هیئت‌های مذهبی بیشترین پایبندی را به رعایت پروتوکل‌های بهداشتی در طول این ۱۸ ماه داشته اند. بایستی دقت نظر ویژه و صد چندانی در برهه حساس کنونی که فشار مضاعفی به کادر درمان در حال وارد شدن هست اندیشیده شود. هیئت‌های مذهبی می‌توانند علاوه بر به نمایش گذاشتن مجدد پایبندی عملی به حساسیت در خصوص سلامت مردم، ظرفیت موجود خود را در اجرای طرح‌های محله محور با همراهی بسیج هیئات، بسیج جامعه پزشکی و طرح شهید سلیمانی به کار بگیرند و گامی موثر در مبارزه با کرونا ایفا نمایند.»