هوشمندسازی آبیاری کلید عبور از بحران کم آبی در کشاورزی ایران

به گزارش مجله خبری نگار، محمدرضا مستوفی - رئیس بخش هوشمندسازی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی - با تشریح جزئیات اجرای پروژه‌های هوشمندسازی آبیاری اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین سامانه‌های مورد استفاده در این حوزه، سامانه تصمیم‌یار آبیاری (DSS) است که توسط یکی از شرکت‌های مرکز رشد این موسسه توسعه یافته و تاکنون در چهار استان برای هشت محصول شامل پنج محصول باغی و سه محصول زراعی به کار گرفته شده است.

او افزود: نتایج این طرح نشان داده که هوشمندسازی آبیاری علاوه بر افزایش عملکرد محصولات، موجب ارتقای بهره‌وری آب بین ۲۵ تا ۴۰ درصد شده و میانگین افزایش بهره‌وری آب به ۴۱.۶ درصد رسیده است.

به گفته وی، پس از موفقیت مرحله نخست، این طرح با تأیید و حمایت معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی ابتدا در سطح هزار هکتار در ۱۱ استان اجرا شد و سپس به ۲ هزار هکتار در ۲۶ استان توسعه یافت. اکنون نیز بیش از ۳ هزار هکتار از اراضی کشور تحت پوشش این سامانه‌ها قرار گرفته‌اند.

مستوفی با تأکید بر نقش مستقیم هوشمندسازی آبیاری در تقویت امنیت غذایی گفت: آب مهم‌ترین نهاده تولید در کشور است و مدیریت هوشمند آن می‌تواند سهم قابل توجهی در عبور از چالش کم‌آبی و کمک به پایداری تولید داشته باشد. این فناوری تنها مختص محصولات باغی نیست و در محصولات زراعی نیز نتایج ارزشمندی در ارتقای عملکرد و حفظ سلامت مزرعه داشته است.

رئیس بخش هوشمندسازی همچنین از اجرای پروژه‌ای جدید در سازمان تات برای هوشمندسازی ایستگاه‌های تحقیقاتی خبر داد و گفت: در این طرح از ظرفیت شرکت‌های مختلف حوزه اینترنت اشیا و هوشمندسازی استفاده می‌شود و محصولات باغی و زراعی هر دو در برنامه قرار دارند.

به گفته وی، هوشمندسازی آبیاری مبتنی بر معماری اینترنت اشیا است و با استفاده از داده‌های حسگر‌های خاک، اطلاعات ماهواره‌ای، اسکن اراضی و بانک‌های اطلاعاتی دقیق، نیاز آبی محصول را به صورت زمان‌بندی‌شده و تصمیم‌یار تعیین می‌کند. این سامانه پنج لایه اطلاعاتی شامل فیزیک و شیمی خاک و آب، سوابق کشت، نیاز آبی مرحله به مرحله محصول و برنامه‌ریزی نهایی آبیاری را پردازش می‌کند.

مستوفی با تفکیک مفهوم اتوماسیون آبیاری از هوشمندسازی آبیاری خاطرنشان کرد: اتوماسیون به تنهایی هوشمندسازی نیست و باید به کشاورزان شفاف توضیح داده شود. با این حال اتوماسیون می‌تواند مقدمه‌ای برای حرکت به سمت هوشمندسازی کامل باشد.

رئیس بخش هوشمندسازی در بخش دیگری از سخنان خود به میزان استقبال کشاورزان اشاره کرد و گفت: هنگامی که کشاورز صرفه‌جویی آب، کاهش استرس گیاهی و افزایش کیفیت و عملکرد محصول را مشاهده می‌کند، به‌طور کامل با اجرای سامانه همراه می‌شود. او توضیح داد که در محصولات حساس مانند ذرت و علوفه، این فناوری هم باعث افزایش عملکرد و هم بهبود مدیریت آب شده است.

او با اشاره به شرایط کنونی کم‌آبی و خشکسالی در کشور تأکید کرد: در وضعیتی که بسیاری از باغات با کمبود آب مواجه‌اند و امکان تأمین نیاز آبی کامل وجود ندارد، تنها راهکار مؤثر، استفاده از اتوماسیون، سامانه‌های DSS و نهایتاً هوشمندسازی آبیاری است. این اقدامات می‌توانند از خشک شدن باغات و مزارع جلوگیری کرده و بهره‌وری آب و عملکرد محصولات را حفظ کنند.

مستوفی در پایان ابراز امیدواری کرد با توسعه همکاری شرکت‌های فعال حوزه هوشمندسازی و حمایت‌های دولتی، این فناوری در سراسر کشور گسترش یابد و در نهایت به ارتقای امنیت غذایی و کاهش وابستگی در محصولات اساسی منجر شود.