دانشمندان تأثیر آرسنیک را بر مرگ و میر ناشی از سرطان و ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی تجزیه و تحلیل کردند

به گزارش مجله خبری نگار، یک مطالعه اخیر در مجله Scientific Reports بر تعیین ارتباط بین قرار گرفتن در معرض آرسنیک ناشی از آلودگی آب‌های زیرزمینی و میزان مرگ و میر مرتبط با انواع مختلف سرطان، دیابت، بیماری آلزایمر و ناهنجاری‌های مادرزادی تمرکز داشت.

آرسنیک یکی از سمی‌ترین عناصر است که به دو شکل آلی و معدنی وجود دارد. آرسنیک معدنی که معمولاً در آب‌های زیرزمینی به عنوان آلاینده‌های سمی یافت می‌شود، آرسنیت سه ظرفیتی (As III) و آرسنات پنج ظرفیتی (As V) است.

اگرچه منبع طبیعی اصلی آرسنیک پیریت است، اما این عنصر در بسیاری از مواد شیمیایی کشاورزی (مانند علف‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها)، آرسنات مس کروماته (CCA)، مواد نگهدارنده چوب، احتراق زغال سنگ، معدن و صنایع تولیدی نیز وجود دارد.

بیش از هفتاد کشور در سراسر جهان وجود آرسنیک را در آب‌های زیرزمینی گزارش کرده‌اند. قرار گرفتن در معرض آرسنیک از طریق آلودگی آب‌های زیرزمینی با بسیاری از بیماری‌های نامطلوب مرتبط است.

آرسنیک پس از قرار گرفتن در معرض آن، به سرعت توسط بدن جذب شده و به زودی وارد جریان خون می‌شود، جایی که در بافت‌های بدن تجمع یافته و باعث بیماری‌های مختلفی می‌شود. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) آرسنیک را به عنوان یک ماده سرطان‌زای انسانی کلاس I طبقه‌بندی کرده است.

استفاده مداوم از آب‌های زیرزمینی آلوده به آرسنیک برای آشامیدن یا آبیاری منجر به آرسنیکوزیس یا مسمومیت با آرسنیک می‌شود. آرسنیکوزیس می‌تواند ریه‌ها، کلیه‌ها، مثانه، روده‌ها و پوست را تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر این، مسمومیت با آرسنیک باعث اختلالات ایمنی، اختلال عملکرد عصبی و بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. مسمومیت با آرسنیک همچنین باعث مرده‌زایی، زایمان زودرس و سقط جنین در زنان باردار می‌شود. کودکانی که در معرض غلظت بالای آرسنیک قرار می‌گیرند، از کاهش وزن شدید و سوء تغذیه رنج می‌برند.

یک مطالعه جدید ارتباط بین غلظت آرسنیک در آب‌های زیرزمینی و میزان مرگ و میر ناشی از دیابت، سرطان و ناهنجاری‌های مادرزادی را در مناطق آلوده در مقایسه با سایر مناطق بررسی کرد.

نمونه‌های آب زیرزمینی استان همدان در ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که در برخی مناطق، به ویژه قبودرآهنگ، آرسنیک وجود دارد. بیش از ۹۰ درصد آب استان همدان برای کشاورزی استفاده می‌شود.

تمام داده‌های مربوط به این مطالعه از معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان برای یک دوره پنج ساله، از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، به دست آمد. ارتباط بین سطح آرسنیک و میزان مرگ و میر در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ناشی از بیماری‌های مختلف در کبودرآهنگ با سایر شهر‌های استان همدان با استفاده از رگرسیون پواسون مقایسه شد.

تجزیه و تحلیل آب‌های زیرزمینی نشان داد که بالاترین میزان آلودگی آرسنیک (۱۹۰ میکروگرم در لیتر) در مناطق روستایی کبودرآهنگ، واقع در شمال غربی استان همدان، مشاهده شده است.

علاوه بر این، در برخی مناطق سطح آرسنیک بالاتری مشاهده شد که از ۲ تا ۱۸ برابر بالاتر از حداکثر حد مجاز (MRL) بود. مطالعات قبلی نشان داده است که منبع اصلی آلودگی آرسنیک در این مناطق، فعالیت‌های زمین‌زاد و زمین‌شناسی است.

بالاترین میزان مرگ و میر بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ ثبت شده است. رگرسیون پواسون ارتباط مثبت و معنی‌داری را بین غلظت آرسنیک و مرگ و میر ناشی از سرطان، به ویژه کبد، سینه، معده، مننژ و مغز و همچنین سرطان خون نشان داد.

مطابق با یافته‌های این مطالعه، تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که آلودگی آب آشامیدنی به آرسنیک، مرگ و میر ناشی از افزایش تشخیص سرطان را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، یک متاآنالیز ارتباط آماری معنی‌داری بین قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک و مرگ و میر ناشی از سرطان کبد نشان داد.

این مطالعه ارتباط معناداری بین قرار گرفتن در معرض آرسنیک و مرگ و میر ناشی از بیماری آلزایمر نشان داد. این ارتباط با این واقعیت که آرسنیک باعث سمیت عصبی و اختلال در حافظه و شناخت می‌شود، تأیید می‌شود.

علاوه بر این، آرسنیک با بسیاری از فرآیند‌های پاتولوژیک مانند استرس اکسیداتیو، آپوپتوز، التهاب، اختلال عملکرد میتوکندری، هموستاز پروتئین و سیگنالینگ غیرطبیعی کلسیم نیز مرتبط است. مطالعات حیوانی نشان داده است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد.

نتایج رگرسیون پواسون نشان داد که میزان مرگ و میر ناشی از سرطان، دیابت، بیماری آلزایمر و ناهنجاری‌های مادرزادی در مناطق شهری در مقایسه با مناطق روستایی بیشتر است.

این تفاوت‌ها در میزان مرگ و میر ممکن است با سطوح بالاتر آلودگی هوا، سبک زندگی بی‌تحرک، وزن اضافی، افسردگی و فشار خون بالا در میان جمعیت‌های شهری مرتبط باشد.

در عین حال، دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که مطالعه‌ی حاضر دو محدودیت دارد. اولین مورد، عدم توانایی در ارزیابی جداگانه‌ی نقش انواع مختلف آرسنیک هنگام تعیین تأثیر آن بر مرگ و میر منطقه‌ای است.

محدودیت دوم، عوامل خطر رایج مانند رژیم غذایی، فعالیت بدنی، چاقی، سیگار کشیدن و عوامل ژنتیکی را که به طور قابل توجهی بر میزان مرگ و میر تأثیر می‌گذارند، در نظر نمی‌گیرد.

با وجود این محدودیت‌ها، این مطالعه ارتباط معناداری بین آب آشامیدنی آلوده به آرسنیک و میزان بالاتر مرگ و میر ناشی از سرطان، ناهنجاری‌های مادرزادی، دیابت و بیماری آلزایمر نشان داد.