اغلب ناباروری‌ها قابل‌ درمان است

هرچند بر اساس آمار غیررسمی ناباروری در ۱۰ تا ۱۵ درصد از زوج‌ها دیده می‌شود، اما به گفته متخصصان با توسعه علم پزشکی و پیشرفت تکنولوژی‌ها، اکثر نازایی‌ها قابل‌درمان است. ناباروری به ناتوانی یک زوج در باردارشدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری گفته می‌شود که علل آن می‌تواند مربوط به زن یا مرد و یا هردوی آن‌ها باشد.

به گزارش مجله خبری نگار،روزنامه «رسالت» در ادامه نوشت: طی دو دهه اخیر گام‌های بلندی در رابطه با تشخیص و درمان ناباروری برداشته‌شده و بیش از ۷۰ درصد از زوج‌های نابارور با استفاده از روش‌های موجود صاحب فرزند شده‌اند. عوامل مختلفی برای افزایش ناباروری ذکر می‌شود؛ از افزایش سن ازدواج و عوامل محیطی تا آلودگی‌های محیطی. علل ناباروری مربوط به زوجین به‌طورمعمول به نسبت ۶۰ به ۴۰ درصد بین زن و شوهر و در برخی موارد ۵۰ به ۵۰ بین خانم و آقاست.

در همین زمینه لیدا حیدری، فلوشیپ نازایی و جراح و متخصص زنان و زایمان با بیان این‌که مشکلات لوله‌های رحمی از مهم‌ترین مسائلی است که در نازایی زنان اثرگذار هستند، می‌گوید: گرفتگی لوله‌ها در اثر عفونت‌های مختلف، عدم تشکیل لوله‌ها به‌طور مادرزادی و چسبندگی‌های مختلفی که در داخل لگن ایجاد می‌شود باعث ناباروری می‌شود. یکی دیگر از علل شایع ناباروری زنان مربوط به ناهنجاری‌های تخمدانی است که شایع‌ترین آن‌ها سندرم «تخمدان پلی کیستیک» است که یک‌سوم بانوان ممکن است مبتلابه این سندرم باشند.

وی با اشاره به عوامل متعدد ناباروری در بانوان اظهار می‌کند: ازجمله این عوامل می‌توان به تشکیل آلت تناسلی خارجی زنان که مانع ورود اسپرم به واژن می‌شود اشاره کرد که سندرم‌های متعددی وجود دارد که سندرم «رکی تانسکی» ازجمله این سندرم‌هاست. ناهنجاری‌ها و عفونت‌های مختلف در بخش دهانه رحم«سرویکس» و یا عوامل دیگری که بر دهانه رحم تأثیرگذار هستند از نفوذ اسپرم به دهانه رحم جلوگیری می‌کند که ناهنجاری‌های مادرزادی نیز در این خصوص تأثیرگذار است.

حیدری تأکید می‌کند: در گذشته برخی داروها تأثیر مستقیم بر این بیماری‌ها می‌گذاشتند که خوشبختانه تولید و عرضه این داروها حذف شده و در زمان کنونی شاهد این ناهنجاری‌ها نیستیم. ناهنجاری‌های مادرزادی رحم مانند «سندرم آشرمن» که باعث تخریب آندومتر رحمی می‌شود، عوامل بیوفیزیکال و بیوشیمیایی که در داخل آندومتر اتفاق می‌افتد، می‌تواند مانع از جایگزینی رحم در داخل رحم شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO) انواع مختلفی دارد که در حالت خفیف، بیمار هیچ علامتی ندارد و در سونوگرافی‌های اتفاقی امکان تشخیص وجود دارد. این سندرم در نوع متوسط و شدید با علائم متفاوتی ظاهر می‌شود که در سونوگرافی، تخمدان‌ها نسبت به حالت عادی بزرگ‌تر و حاوی فولیکول‌های ریز در دور تخمدان هستند.

فلوشیپ نازایی و جراح و متخصص زنان و زایمان با اشاره به عوامل بیوشیمیایی مؤثر بر درمان نازایی می‌گوید:برهم خوردن نسبت هورمون‌های زنانه LH و FSH، هورمون پورولاکتین بالا و هورمون‌های دیگر همچون تیروئید در نازایی تأثیرگذار است. چسبندگی‌هایی که در اثر آندومتیوز ممکن است ایجاد شود و یا عفونت‌هایی که منجر به چسبندگی‌های لگن شود، می‌تواند باعث نازایی شود و لوله‌های فالوپ نتوانند کار خود را در تخمک گیری از تخمدان ایفا کنند. یک علل دیگر نازایی می‌تواند سانترال باشد و هدایتی که از مغز به‌طرف تخمدان باید ایجاد شود دچار مشکل می‌شود و درست عمل نمی‌کند.

این جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان خاطرنشان می‌کند: ۱۵ درصد نازایی بانوان بدون علت و گاه ممکن است برخی سندرم‌های ژنتیکی در آن دخالت داشته باشد. البته ممکن است ۳۰ تا ۴۰ درصد نازایی‌ها مربوط به عوامل زنانه باشد و ۲۰ تا ۳۰ درصد مربوط به عوامل مردانه و بقیه علت مشترک دارند. ۱۰ درصد نازایی‌های مردان مربوط به انسدادهای مکانیکی مجاری انزالی است که این انسدادها می‌تواند به‌صورت مادرزادی یا اکتسابی و یا براثر عفونت‌ها انسداد صورت گرفته باشد.

وی می‌گوید: اگر با انجام ارزیابی‌های اولیه علت نازایی مشخص نشد اقدامات بعدی برای بیماران انجام می‌شود که یکی از این اقدامات لاپاراسکوپی تشخیصی برای بانوان و شروع روش‌های کمک باروری (ART) است.نخستین اقدام بعد از تشخیص، رفع علت ناباروری است و یکی از موارد شایعی که باعث ناباروری می‌شود تخمدان‌های پلی‌کیستیک و بسته بودن لوله‌های رحمی در بانوان است. اگر بیمار سندرم پلی‌کیستیک داشته باشد، برای درمان القای تخمک‌گذاری با داروهایی با دز پایین و کمترین عارضه است و اگر پس از سه دوره درمان به نتیجه نرسیدیم و یا فولیکول مناسب و ارزشمند وجود نداشت با استفاده از داروهای رده‌بالا به القای تخمک‌گذاری اقدام می‌کنیم. اگر بعد از سه دوره استفاده از این داروهای دز بالا برای تحریک تخمک‌گذاری نیز به نتیجه نرسیدیم از روش‌های کمک باروری شامل آی یو آی (IUI) و آی‌وی اف (IVF) اقدام به درمان بیمار می‌کنیم.

حیدری با بیان این که قبل از شروع آی یو آی باید از باز بودن لوله‌ها و عملکرد خوب لوله‌ها مطمئن باشیم، می‌گوید:در روش آی‌یوآی بعدازاین‌که فولیکول‌های مناسب ایجاد شد، اسپرم همسر را در آزمایشگاه با روش‌های مختلف شست‌وشو داده و اسپرم‌های سالم و متحرک را از طریق ابزارهای مناسب داخل حفره آندومتر تزریق می‌کنیم. اگر بعد از سه دوره انجام آی‌یو آی نتیجه‌ای حاصل نشد و یا لوله‌های بیمار بسته بود و یا هر علت دیگری همچون اسپرم ناکافی باشد، آی‌وی‌اف انجام می‌شود. طول درمان در روش «آی وی اف» یک تا یک و نیم ماه است و برای بیمار در این مدت از داروهای مختلف تزریقی اقدام به تحریک تخمک‌گذاری کرده و وقتی اندازه تخمک‌ها به‌اندازه مورد دلخواه رسید در اتاق عمل اقدام به تخمک گیری کرده و در آزمایشگاه ART اسپرم‌های گرفته شده به داخل تخمک تزریق می‌شود. پس از تشکیل جنین دو یا سه روز و در برخی مواقع پنج روز بعد از تزریق، به‌وسیله کاتتر مخصوص جنین‌ها را داخل حفره آندومتر قرار می‌دهیم.تخمک‌های به‌دست آمده مساوی با فولیکول یا جنین نیست چون در سیر انجام این مراحل تخمک‌ها ممکن است جواب ندهد.وی خاطرنشان می‌کند: درصد موفقیت در این روش بستگی به مراکز مختلف و شرایط جسمی و روحی زوجین بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است که شرایط روحی بیمار بسیار مهم و تأثیرگذار است. پس از شناسایی عوامل مردانه زوج نازا، می‌توان با انجام کارهای ساده همچون حذف کارهای محیطی و یا عوامل سوءمصرف داروها با قطع دارو، الکل، سیگار و مواد توهم‌زا می‌توان اسپرم سازی را بهبود بخشید و منجر به باروری نرمال شد. افرادی که در مکان‌های بسیار گرم کار می‌کنند تغییر شغل می‌تواند منجر به بهبود اسپرم سازی شود ولی در بعضی از موارد نیازمند تجویز دارو برای بهبود اسپرم سازی هستیم.

این پزشک با اشاره به مواردی که در نمونه آن‌ها اسپرم وجود ندارد، توضیح می‌دهد: با پیشرفت تکنیک‌های جراحی و ناباروری در ۲۰ سال اخیر توانسته‌ایم با انجام اعمال جراحی و اصلاح مجاری وازدفران و کیسه‌های منی ساز بالای ۷۰ درصد این افراد بارور می‌شوند و می‌توانند از خودشان بچه‌دار شوند. با استفاده از تکنیک‌های جراحی برداشت اسپرم از مجاری انزالی و بیضه، استخراج اسپرم انجام و تحویل واحد آزمایشگاه شده است که انجام آی وی اف سبب باروری زوجین می‌شود.

منبع: ایسنا