توانایی نمونه‌برداری از ترکیبات اتری سوخت در نمونه‌های ادرار!

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، طرح تحقیقاتی «توسعه نمونه بردار تله سوزنی بر پایه فضای فوقانی به منظور نمونه برداری از تعدادی ترکیبات اتری سوخت در نمونه‌های ادرار» با راهنمایی دکتر رضوان زنده‌دل مجری اصلی طرح و توسط وحید جلیلی انجام شد.

وحید جلیلی درباره اهداف و دستاورد‌های این پروژه توضیح داد: امروزه مسئله مصرف سوخت‌های فسیلی و بنزینی نگرانی‌هایی را برای تمامی اقشار جامعه به وجود آورده است. برای این منظور جهت کاهش عوارض ناشی از مصرف این سوخت‌ها از جمله انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و گاز‌های سمی با استفاده از افزودنی‌هایی تحت عنوان افزودنی‌های سوختی که ترکیبات اتری هستند بهبود می‌بخشند.

وی ادامه داد: این ترکیبات اتری می‌تواند عدد اکتان بنزین را بالا برده و کارکرد آن را در موتور‌های درون­سوز بهبود ببخشند. اما انتشار این ترکیبات چه در تهیه مراحل آنها و چه در مراحل حمل و نقل و نهایتاً در مصرف بنزین که همراه با بنزین سوزانده می‌شود؛ می‌تواند برای سلامت انسان و محیط زیست آسیب­زا باشد.

جلیلی با بیان اینکه سردسته این ترکیبات ماده­ای با نام متیل ترشیاری بوتیل اتر (MTBE) است که به دلیل مشکلاتی که در ارتباط با سرطان­زایی آن مطرح است، امروزه در کشور آمریکا مصرف آن ممنوع شده، یادآور شد:، اما همچنان طیف گسترده‌ای از کشور‌های اروپایی و آسیایی از جمله کشور ایران تا حدودی از این ماده استفاده می‌کنند.

وی افزود: البته جایگزین‌هایی مطرح شده است مثل ترکیبی با عنوان اتیل ترشیاری بوتیل اتر (ETBE)، چون از یک خانواده هستند عوارض سم­شناسی آنها هم تقریباً مشابه است؛ بنابراین نیاز است که این ترکیبات را چه در نمونه‌های هوا و چه در نمونه‌های بیولوژیک مثل نمونه ادرار بتوان به خوبی آنالیز کرد.

جلیلی با بیان اینکه آنالیز این ترکیبات در نمونه‌های بیولوژیک معمولاً کار بسیار سختی است، درباره دلیل این دشواری گفت: ترکیبات زیادی در نمونه‌های بیولوژیک (خون، ادرار و ...) وجود دارد که اجازه نمی‌دهند تا ترکیبات هدف را استخراج و آنالیز کرد؛ بنابراین نیازمند روشی هستیم که بتوانیم به صورت انتخابی ترکیبات هدف را آنالیز کنیم.

وی درباره این روش توضیح داد: بدین منظور در این طرح جاذب قالب مولکولی را در سه سطح مختلف طراحی و سنتز شد و مورد مقایسه قرار گرفت. در نهایت جاذب قالب مولکولی را که توانست بهترین کارایی و جذب را برای ترکیبات هدف داشته باشد در روشی تحت عنوان «ابزار تله سوزنی» به عنوان فاز استخراج به کار گرفته شد تا بتوان این ترکیبات را از نمونه‌های ادرار استخراج کرد.

وحید جلیلی یادآور شد نتایج این مطالعه را مطلوب ارزیابی کرد و گفت: این ترکیبات به صورت انتخابی حتی در حضور ترکیباتی که می‌توانند مداخله گر این ترکیبات باشند؛ اندازه گیری شد.

به گفته جلیلی سرعت و حساسیت بالا در اندازه‌گیری و امکان تجزیه و تحلیل همزمان ترکیبات مختلف از جمله دستاورد‌های این مطالعه است.

وی انتخاب پذیری بالای آن را حتی در صورت حضور ترکیبات مشابه که می‌توانند مشکل‌ساز باشند مزیت ویژه این روش عنوان کرد.

این محقق در ادامه افزود: این محصول برای ذینفعان مختلف از جمله معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، کارشناسان بهداشت حرفه­ای، به خصوص صنایع نفتی شامل پالایشگاه ها، پتروشیمی، پمپ بنزین‌ها و حتی سیستم‌های حمل و نقل مواد سوختی می‌تواند بسیار مفید باشد.

جلیلی در خصوص تجاری سازی محصول توضیح داد: در حال بررسی و انجام اقدامات لازم جهت تجاری سازی این محصول هستیم. همچنین نیازمند آن هستیم که در پژوهش‌های آینده این روش هرچه بیشتر در محیط‌های واقعی و تعداد نمونه‌های بالاتر خصوصاً در صنایع نفتی و در شرایط مختلف آب و هوایی به کار گرفته شود.

در پایان جلیلی ضمن تشکر و قدردانی از همکاران طرح یادآور شد: با توجه به اینکه برای روش ابزار تله­سوزنی جاذب‌های مختلفی در بازار وجود دارد، اما هیچکدام اختصاصی عمل نمی­کنند؛ امید است با حمایت‌های لازم و تلاش‌های بیشتر این جاذب‌های تجاری با جاذب سنتز شده­ ما مقایسه و کارایی و کاربرد جاذب طراحی شده نمایان شود و بتوان این روش را از آزمایشگاه به صنعت منتقل کرد.