اثرات منفی و مثبت فناوری بر سلامت روان

به گزارش مجله خبری نگار/تبیان،در صد سال گذشته، رویکرد‌های ما نسبت به سلامت روان تغییرات چشمگیری داشته است. از اوایل قرن بیستم، به‌ویژه پس از دهه ۱۹۵۰، اختلالات سلامت روان به‌طور جدی مورد مطالعه قرار گرفت و طبقه‌بندی شد، هرچند که با انگ و تبعیض نیز مواجه بود. امروزه، سلامت روان به عنوان یک موضوع بهداشتی جدی شناخته می‌شود و با استفاده از داروها، درمان‌ها و مداخلات پزشکی، قابل مدیریت است و البته تلاش‌ها برای افزایش آگاهی عمومی و کاهش انگ بیماری‌های روانی همچنان ادامه دارد تا افراد با مشکلات روانی احساس نکنند که باید مبارزات خود را پنهان کنند.

گفتمان عمومی درباره سلامت روان نیز، به لطف رشد شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات دیجیتال، تغییر کرده است. شبکه‌های اجتماعی بستر مناسبی برای بحث آزاد درباره سلامت روان فراهم کرده‌اند و اینترنت دسترسی آسان به اطلاعات مربوط به این حوزه و روش‌های درمان را به مردم ارائه می‌دهد. اما در کنار این تحولات مثبت، رسانه‌های اجتماعی فشار‌های جدیدی را بر سلامت روان افراد وارد کرده‌اند و چالش‌های تازه‌ای برای ما به وجود آورده‌اند که نیازمند تغییر در نحوه برخورد با سلامت روان در دنیای دیجیتال امروز است.

فناوری بدون شک نقش مهمی در افزایش آگاهی درباره سلامت روان داشته است و بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما شده است. از محیط کار تا زندگی شخصی و حتی هنگام کار از خانه، فناوری در زندگی ما حضور دارد. با این حال، چالش اصلی امروز، پیدا کردن تعادل بین استفاده مداوم از فناوری و تأثیرات منفی آن بر سلامت روان است.

در ادامه، به بررسی تأثیر فناوری بر سلامت روان و راهکار‌هایی برای ایجاد تعادل سالم می‌پردازیم.

ظهور رسانه‌های اجتماعی و سلامت روان
ظهور رسانه‌های اجتماعی باعث افزایش نگرانی‌ها در مورد تأثیر آن بر سلامت روان شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از این پلتفرم‌ها می‌تواند به کاهش عزت‌نفس، ایجاد تصویر بدنی منفی و کاهش رفاه کلی منجر شود. نمایش مداوم تصاویر ایده‌آل و غیرواقعی در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک، افراد را به مقایسه زندگی خود با دیگران سوق می‌دهد، که این امر باعث احساس نارضایتی و بی‌کفایتی می‌شود.

فشار برای نمایش یک زندگی بی‌نقص در این فضاها، می‌تواند به افزایش اضطراب و افسردگی دامن بزند. در حالی که رسانه‌های اجتماعی می‌توانند جنبه‌های مثبتی مانند تسهیل ارتباطات و ایجاد حس اجتماعی داشته باشند، آگاهی از تأثیرات منفی بالقوه آن بر روان بسیار ضروری است.

تأثیر بستر‌های آنلاین بر اختلالات سلامت روان
پلتفرم‌های آنلاین به‌طور چشمگیری می‌توانند به بروز و تشدید اختلالات روانی کمک کنند. آزار و اذیت سایبری و خشونت‌های آنلاین در عصر دیجیتال به مسائلی جدی تبدیل شده‌اند و قربانیان این رفتار‌ها غالباً با استرس، اضطراب و افسردگی مواجه می‌شوند. ناشناس بودن و فاصله‌ای که این فضا‌ها ایجاد می‌کنند، افراد را به رفتار‌های ناهنجار و توهین‌آمیز ترغیب کرده و وضعیت روانی دیگران را تحت فشار قرار می‌دهد.

همچنین، مواجهه مداوم با استاندارد‌های غیرواقعی از ظاهر و موفقیت در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند اعتمادبه‌نفس را کاهش داده و به مشکلاتی مانند اختلالات تصویر بدن و حتی اختلالات خوردن منجر شود.

مطالعات نشان داده‌اند که استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی با افزایش احساس تنهایی و انزوای اجتماعی همراه است. این امر می‌تواند به بروز افسردگی و اضطراب بیشتر منجر شود. از سوی دیگر، اعتیاد به این پلتفرم‌ها می‌تواند بهره‌وری افراد را کاهش داده، الگو‌های خواب را مختل کند و احساس وابستگی و استرس بیشتری به همراه داشته باشد که در نهایت سلامت روان را به خطر می‌اندازد.

فناوری به عنوان ابزاری برای آگاهی از سلامت روان
در دنیای دیجیتال امروز، فناوری به یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها برای افزایش آگاهی و حمایت از سلامت روان تبدیل شده است. از برنامه‌های کاربردی موبایل گرفته تا انجمن‌های آنلاین و جلسات مشاوره از راه دور، فناوری راهکار‌های جدیدی را برای افرادی که به دنبال کمک هستند، فراهم کرده است. این ابزار‌ها نه تنها به مردم کمک می‌کنند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند، بلکه دسترسی به منابع ضروری مرتبط با سلامت روان را به راحتی ممکن می‌سازند.

استفاده گسترده از فناوری در این زمینه فرصت‌های بیشتری برای افراد به‌وجود آورده است تا بتوانند به بهبود سلامت روان خود توجه کنند، بهتر آن را درک کرده و به شیوه‌های مؤثری آن را مدیریت کنند. در ادامه به برخی از راه‌های استفاده از فناوری برای افزایش آگاهی از سلامت روان و تأثیرات مثبت آن بر افراد می‌پردازیم.

دسترسی به منابع سلامت روان
فناوری به طور چشمگیری دسترسی به منابع سلامت روان را متحول کرده است. اکنون افراد می‌توانند از طریق برنامه‌های تلفن همراه مانند Talkspace، Calm و Headspace به تمرینات درمانی، مدیتیشن و تکنیک‌های آرامش‌بخش دسترسی پیدا کنند.

یکی از مزایای کلیدی این پلتفرم‌های دیجیتال این است که به رفع موانعی که افراد در جستجوی خدمات سلامت روان با آن مواجه هستند، کمک می‌کنند. موانعی مانند هزینه‌های بالا، نگرانی از انگ اجتماعی و کمبود منابع محلی معمولاً باعث می‌شوند که افراد از دسترسی به کمک حرفه‌ای منصرف شوند. با این حال، فناوری این موانع را کاهش داده است، و دسترسی به پشتیبانی روانی را مقرون‌به‌صرفه‌تر، راحت‌تر و خصوصی‌تر کرده است. این تغییرات به ویژه برای کسانی که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند یا توانایی تحرک محدودی دارند، بسیار مفید بوده است.

بنابراین، فناوری نه تنها به بهبود دسترسی به خدمات سلامت روان کمک کرده است، بلکه به افراد امکان می‌دهد تا از طریق ابزار‌های مدرن و با حفظ حریم خصوصی، به سلامت روان خود بپردازند، اما باید هنگام استفاده از این پلتفرم‌ها تعادل و آگاهی را در اولویت قرار داد.

ایجاد تعادل
کلید مدیریت تأثیرات فناوری بر سلامت روان، پیدا کردن تعادلی میان فواید آن و اثرات منفی‌اش است. در اینجا چند راهکار برای کمک به ایجاد این تعادل آورده‌ایم:

· تعیین حد و مرز: برای بهبود کیفیت خواب، زمان استفاده از صفحه نمایش را محدود کنید، به‌خصوص در ساعات قبل از خواب.

· فاصله گرفتن از فناوری: به طور منظم از دنیای دیجیتال فاصله بگیرید تا استرس خود را کاهش داده و ذهن‌تان را شفاف‌تر کنید. فعالیت‌هایی بدون نیاز به فناوری مثل پیاده‌روی یا مطالعه را امتحان کنید.

· استفاده آگاهانه: در مورد زمانی که صرف استفاده از فناوری می‌کنید، هوشیار باشید. برای حضور آنلاین خود اهداف مشخصی تعیین کنید، مانند زمان‌بندی برای بررسی ایمیل‌ها یا شبکه‌های اجتماعی.

· ارتباطات حضوری را تقویت کنید: تعاملات رو در رو با دوستان، خانواده و همکاران را در اولویت قرار دهید. به فعالیت‌های اجتماعی که بدون فناوری هستند، بپردازید.

· در صورت نیاز، کمک بگیرید: اگر احساس می‌کنید که استفاده از فناوری بر سلامت روان‌تان تأثیر منفی گذاشته است، با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید.