تلاش اروپا برای تکرار سناریوی «میدان» در گرجستان با ابزار تحریم

به گزارش مجله خبری نگار،مقامات گرجستان به اجرای مسیر مستقل داخلی و خارجی خود ادامه می‌دهند، اما هنوز از همگرایی با اروپا دست نکشیده‌اند. تفلیس به هرگونه حمله اتحادیه اروپا واکنش نشان داده و آن را «اشتباه راهبردی» می‌داند.

«ماکا بوچوریشویلی»، وزیر امور خارجه گرجستان، دقیقاً با همین عبارتِ «اشتباه راهبردی»، نیت بروکسل برای لغو رژیم بدون ویزا برای شهروندان گرجستان را توصیف کرد. این مسئله از ۱۴ ژوئیه زمانی که کمیسیون اروپا نامه‌ای به وزارت خارجه گرجستان ارسال کرد، جدی شد. در آن نامه هشدار داده شده بود که اگر تفلیس قانون «حفاظت از ارزش‌های خانوادگی» (مصوب ۲۰۲۴) را لغو نکند، با تحریم‌هایی رو‌به‌رو خواهد شد.

بروکسل تا پایان ماه اوت ضرب‌الاجل تعیین کرده بود. گرجستان اعلام کرد که قصد لغو این قانون یا هیچ قانون دیگری را ندارد و توصیه کمیسیون اروپا را تلاشی برای باج‌خواهی نامید. اکنون پایان ماه نوامبر است، یعنی تمام ضرب‌الاجل‌های اروپایی منقضی شده‌اند. حزب «رویای گرجستان» تسلیم خواسته‌های اتحادیه اروپا نشد، بنابراین ویزا برای سفر شهروندان گرجستان به کشور‌های حوزه شینگن از نظر تئوری می‌تواند در هر لحظه اعمال شود.

بوچوریشویلی در مصاحبه با شبکه اول گرجستان گفت: «گرجستان گام‌های زیادی برداشت تا الزامات لازم برای رژیم بدون ویزا برآورده شود و شهروندان ما بدون هیچ مانعی در کشور‌های اتحادیه اروپا سفر کنند. من می‌گویم اگر این تصمیم (لغو رژیم بدون ویزا) از سوی اتحادیه اروپا اتخاذ شود، یک اشتباه راهبردی بزرگ خواهد بود.»

ضربه نامتقارن اروپا؛ هدف‌گیری مردم برای ایجاد آشوب

لغو روادید برای شهروندان عادی، سطح جدیدی از تشدید تحریم‌ها میان تفلیس و بروکسل است. در ابتدای سال، شورای اتحادیه اروپا تصمیم مشابهی برای دیپلمات‌ها و مقامات دولتی گرجستان گرفت. پیش از آن نیز در نوامبر ۲۰۲۴، اتحادیه اروپا ارسال ۱۲۰ میلیون یورو کمک به دولت گرجستان را مسدود و آن را به سمت «حمایت از جامعه مدنی» هدایت کرد. این تصمیم واکنشی به پیروزی «رویای گرجستان» در انتخابات پارلمانی بود که بروکسل آن را عادلانه نمی‌داند، و همچنین واکنشی به «عقب‌گرد از استاندارد‌های دموکراتیک» (اشاره به تصویب قانون عوامل خارجی).

در حال حاضر، بزرگترین تحریم اتحادیه اروپا را می‌توان تعلیق همگرایی گرجستان با اروپا دانست. برخلاف مولداوی و اوکراین، مقامات اروپایی مذاکرات الحاق گرجستان را آغاز نکردند. در پاسخ به دخالت در انتخابات و فشارها، «ایراکلی کوباخیدزه»، نخست‌وزیر گرجستان، تعلیق همگرایی با اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۸ را اعلام کرد.

فشار مستقیم بر گرجستان تاکنون نتیجه‌ای نداشته و تنها مقامات این جمهوری را از بروکسل دور کرده و نفوذ اتحادیه اروپا در قفقاز جنوبی را تضعیف کرده است. اما مقامات اروپایی تصمیم گرفته‌اند ضربه‌ای نامتقارن وارد کنند. آنها با ادعای حمایت از جامعه مدنی و شهروندان عادی گرجستان که به زعم کمیسیون و پارلمان اروپا از وضعیت دموکراسی ناراضی هستند، می‌خواهند دقیقاً به همین مردم ضربه بزنند. تعلیق رژیم بدون ویزا، طبق محاسبات طراحان آن، باید نارضایتی عمومی را افزایش دهد و پتانسیل یک «میدان» (انقلاب رنگی) دیگر را در گرجستان تقویت کند.

استاندارد دوگانه «کایا کالاس»؛ مجازات مردم به بهانه حمایت از آنها

یکی از الهام‌بخشان محدودیت‌های ویزایی، «کایا کالاس»، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا است. او در سال ۲۰۲۲، زمانی که نخست‌وزیر استونی بود، از اتحادیه اروپا خواست تا صدور ویزا برای روس‌ها را متوقف کند و گفت: «بازدید از اروپا یک امتیاز است، نه یک حق انسانی.» از آن زمان، این گزاره بسیار محبوب شده است. بعداً «جوزپ بورل»، سلف کالاس در سمت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، این ایده را توسعه داد و اتحادیه اروپا را به «باغی شکوفا» و بقیه جهان را به «جنگل» تشبیه کرد. در واقع، روش کالاس و بورل در قبال روسیه و گرجستان، دستکاری در «قدرت نرم» است.

کالاس به همراه رهبران لهستان و کشور‌های بالتیک، مبتکر اقدامات سختگیرانه علیه مقامات گرجستان است. او در ۴ نوامبر مقامات جمهوری گرجستان را به انحراف از دموکراسی و محدود کردن حقوق اساسی متهم کرد و گفت: «در این مرحله، گرجستان مسیر واقعی به سوی اتحادیه اروپا ندارد، مگر اینکه شرایط به طور اساسی تغییر کند. اکنون این کشور فقط به صورت اسمی نامزد است.»

نکته جالب اینجاست که کالاس در حالی تأکید می‌کند «ما در کنار شهروندان گرجستان هستیم» که خواهان مسیر اروپایی‌اند، از لغو رژیم بدون ویزا (علیه همان شهروندان) حمایت می‌کند.

ماکا بوچوریشویلی در ۲۷ نوامبر، کایا کالاس را به مسدود کردن چشم‌انداز‌های اروپایی گرجستان متهم کرد و گفت: «کایا کالاس و مارتا کوس می‌گویند که از جامعه ما و چشم‌انداز اروپایی مردم گرجستان حمایت می‌کنند. در عین حال، آنها دولتی را که توسط همین مردم انتخاب شده دوست ندارند. مردم ما، که ۸۵ درصدشان خواهان عضویت در اتحادیه اروپا هستند، مدیریت کشور را به همین دولت، یعنی "رویای گرجستان"، سپردند.»

شکاف در اروپا و کارِ بیهوده حزب حاکم

البته سطحی‌نگری است اگر بگوییم تمام اتحادیه اروپا علیه «رویای گرجستان» است. «ویکتور اوربان»، نخست‌وزیر مجارستان، بلافاصله پس از انتخابات پارلمانی به تفلیس سفر کرد و پیروزی کوباخیدزه را تبریک گفت.

به گفته بوچوریشویلی، فرانسه «در بالاترین سطح سیگنال‌هایی مبنی بر لزوم احیای گفت‌و‌گو با گرجستان ارسال می‌کند». در ۶ نوامبر، وزارت خارجه آلمان سفیر خود، «پیتر فیشر»، را به گرجستان بازگرداند. فرانسه و آلمان کشور‌های پیشرو اتحادیه اروپا هستند. با این حال، حتی اگر آنها عجله‌ای برای تشدید تحریم‌ها نداشته باشند، پاریس و برلین آشکارا قصد ندارند به «رویای گرجستان» امتیازی بدهند.

با توجه به این وضعیت، تلاش‌های «رویای گرجستان» برای برقراری گفت‌و‌گو با اتحادیه اروپا، فعلاً شبیه به کاری بیهوده به نظر می‌رسد. بروکسل نمی‌خواهد که «بیدزینا ایوانیشویلی»، رهبر غیررسمی گرجستان و رئیس افتخاری حزب حاکم، سنگ‌ها را اوضاع را سامان دهد، بلکه امیدوار است که او سقوط کند.