به گزارش مجله خبری نگار، یک تیم بینالمللی از ستارهشناسان، با استفاده از رصدخانه فضایی IXPE ناسا، مکانیسمی را که توسط آن اشعه ایکس در جتهای قدرتمند بلازار تولید میشود، کشف کردند و به یک بحث علمی چند دههای پایان دادند. این مطالعه در مجله علمی Astrophysical Journal Letters (AJL) منتشر شده است.
بلازارها نوعی هستههای کهکشانی فعال (اختروشها) هستند که فوارههایی از ماده را به سمت زمین پرتاب میکنند.
هدف مطالعه، BL Lacertae، یکی از اولین بلازارهای شناخته شده، واقع در صورت فلکی Lacerta بود. در نوامبر ۲۰۲۳، پدیدهای نادر در آنجا شناسایی شد: قطبش نوری به ۴۷.۵ ٪ رسید، که رکوردی در طول ۳۰ سال رصد بود. اندازهگیریهای همزمان اشعه ایکس، قطبش کمتر از ۷.۶ ٪ را نشان داد.
برای مدت طولانی، دو نظریه رقیب در مورد انتشار اشعه ایکس از سیاهچالهها وجود داشت. طبق نظریه اول، این اشعهها توسط پروتونها در یک میدان مغناطیسی تولید میشوند. یک فرضیه جایگزین بیان میکند که این تابش توسط الکترونها از طریق اثر کامپتون (پدیدهای که در آن یک فوتون پس از برخورد با یک ذره باردار، معمولاً یک الکترون، انرژی و جهت حرکت خود را تغییر میدهد) تولید میشود.
دادههای IXPE احتمال دوم را تأیید کرد. قطبش پایین پرتوهای ایکس نشان میدهد که منبع آنها الکترونهای فوق سریع هستند که تقریباً با سرعت نور شتاب گرفتهاند و با فوتونها در تعامل هستند (پراکندگی کامپتون).
ایوان آگودو، نویسندهی اصلی این مطالعه، گفت: «این یکی از بزرگترین اسرار اخترفیزیک بوده است.»
دانشمندان قصد دارند بلازارهای دیگری را نیز مطالعه کنند تا جهانی بودن این مکانیسم را آزمایش کنند.