کارهای ترویج علم در کشور به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود/با تک‌صدایی به جایی نمی‌رسیم

رئیس انجمن ترویج علم گفت: کشورهایی که اهمیت و ضرورت ترویج علم را درک کرده‌اند، مسیر توسعه را پیموده‌اند. کارهای ترویج علم در کشور به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود و با تک صدایی نمی‌توانیم به جایی برسیم. زمانی فعالیت‌ها ثمربخش می‌شود که مونولوگ‌ها به دیالوگ تبدیل شود.

به گزارش مجله خبری نگار، دکتر اکرم قدیمی در ششمین نشست شورای موزه‌های دانشگاهی که امروز برگزار شد، درباره اهمیت ترویج علم در کاهش شبه علم در دوران شیوع کووید-۱۹ گفت: ترویج علم در بردارنده طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله پذیرش، درک و مشارکت همگان در علم است که هدف همه‌ این فعالیت‌ها کاهش شکاف بین علم و جامعه است.

وی با اشاره به پیشینه‌ تحکیم رابطه‌ بین علم و جامعه گفت: در قرن بیستم ترویج علم به عنوان یکی از مؤلفه‌ها و عناصر جدانشدنی از علم معرفی شد. ترویج علم در واقع پلی میان ادبیات سخت علمی با گفتمان مردم عادی است. ترویج علم چیزی جز ترجمه علم به زبان ساده نیست.  

رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم بیان کرد: مبارزه با شبه علم و خرافات یکی از اهداف ترویج علم است. شبه علم یک رفتار، ایده یا باوری است که خود را به جای علم جا می‌زند، اما بر شواهد نادرست و غیرعلمی تکیه دارد. در واقع شبه علم از روش‌های غیرعلمی استفاده نمی‌کند و بر پایه تجربیات شخصی و داستان‌های قدیمی است. این پدیده نقطه مقابل علم است که پایه و اساس علمی ندارد.

قدیمی با اشاره به این که شبه علم بیشترین آسیب را به توسعه و ترویج علم می‌زند، گفت: طالع‌بینی، ستاره‌بینی، کف‌بینی انواع پیشگویی‌ها و حتی همیوپاتی از مصادیق شبه علم هستند. بعد از بحران کووید-۱۹، توجه به ترویج علم جلب می‌شود و عمده مردم به دنبال کسب اطلاعات علمی از متخصصان هستند. در این میان، بازار ادعاهای شبه علمی در پزشکی در کشور خودمان و کشورهای دیگر داغ شد. بحث توهمات توطئه و صدها اطلاعات ریز و درشت غیرعلمی نیز همراه با شیوع این بیماری رشد کرد.

رئیس انجمن ترویج علم ادامه داد: شبه علم نشانه‌هایی دارد که در تضاد با علم است. یکی از این نشانه‌ها ابطال‌ناپذیری است که در علم، خلاف این ویژگی وجود دارد. علم از چالش استقبال می‌کند، اما معتقدان به شبه‌علم جزم‌گرا هستند. تکرار ناپذیری و باور به توطئه نیز از ویژگی‌های شبه علم است. تمایز بین علم و شبه علم گاهی سخت است. این جاست که جای ترویج علم خالی است.

وی با اشاره به پیشینه همه‌گیری‌ها در تاریخ گفت: جامعه بشری از ابتدا تا امروز با همه‌گیری‌های بسیاری مواجه شده است و شاید آسیبی که بشر از ابتدا تا کنون از این همه‌گیری‌ها دیده است، از بسیاری از حوادث بیشتر باشد. وبا، آبله، تیفوس و طاعون از مهم‌ترین همه‌گیری‌هایی هستند که بشر با آن‌ها درگیر بوده است.

به گفته‌ قدیمی، باورهای شبه علمی در خصوص کووید-۱۹ نیز همزمان با روزهای ابتدایی شیوع این بیماری شکل گرفت. بسیاری از افراد، سازمان‌ها و حتی دولت‌ها عاملی برای شیوع ویروس شبه علم شدند. انتشار این اطلاعات هنوز متوقف نشده است.

رئیس کرسی یونسکو در ترویح علم خاطرنشان کرد: شستشوی بینی با آب نمک، اسپری الکل بر روی بدن، استریلیزه کردن به وسیله اشعه ماورای بنفش، تشخیص کرونا با استفاده از اسکنرهای حرارتی، مصرف روغن کنجد برای جلوگیری از ابتلا، فوت همه‌ افراد مبتلا به کرونا و استفاده از مکمل‌های ویتامین سی از جمله اطلاعات شبه علمی است که در خصوص کرونا مطرح شده است.

وی با تاکید بر این که «در علم و دانش باید از روش‌هایی استفاده شود که افراد، طرز فکر علمی را بیاموزند»، افزود: موزه‌های دانشگاهی امروزه در دنیا با برنامه‌ها و رویدادهای مختلف به رشد و توسعه جامعه علمی کمک می‌کنند. موزه‌های دانشگاهی در کشور ما می‌توانند به مرکز مهم ترویج علم در دانشگاه‌ها تبدیل شوند و با انتقال درست اطلاعات  و اشاعه تفکر علمی به جامعه نقش ترویجی خود را ایفا کنند.

رئیس انجمن ترویج علم در پایان خاطرنشان کرد: کشورهایی که اهمیت و ضرورت ترویج علم را درک کرده‌اند، مسیر توسعه را پیموده‌اند. کارهای ترویج علم در کشور به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود و با تک صدایی نمی‌توانیم به جایی برسیم. زمانی فعالیت‌ها ثمربخش می‌شود که مونولوگ‌ها به دیالوگ تبدیل شود. امیدوارم موزه‌ها به تشکیل زیست‌بوم ترویج علم کمک کنند.

منبع: ایسنا