بررسی اثرات مخرب دخانیات سنتی بر سلامت انسان

به گزارش مجله خبری نگار/جهان نیوز، استعمال دخانیات همچنان یکی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری‌های متعدد است و رشد مصرف سیگار‌های الکترونیکی نگرانی‌های جدیدی را به همراه داشته است. در این گزارش با استناد به مباحث مطرح شده توسط کارشناسان در برنامه سرنخ شبکه مستند صدا و سیما، به بررسی تأثیرات مخرب دخانیات سنتی و الکترونیکی بر سلامت، آمار‌های مربوط به قاچاق این محصولات و اقدامات مقابله‌ای پرداخته‌ایم.

مصرف دخانیات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات سلامت عمومی، همچنان مورد توجه جامعه پزشکی و مسئولین قرار دارد. این پدیده نه تنها موجب بروز بیماری‌های متعدد می‌شود، بلکه با رشد تکنولوژی، شکل‌های جدیدتری مانند سیگار‌های الکترونیکی و ویپ‌ها وارد بازار شده‌اند که هرچند به عنوان جایگزینی کم‌ضرر معرفی می‌شوند، اما خطرات جدی خود را دارند.

اثرات مخرب دخانیات سنتی بر سلامت انسان

استعمال دخانیات سنتی همچنان از عوامل اصلی بروز بیماری‌های جدی محسوب می‌شود. مصرف سیگار می‌تواند به تضعیف سیستم ایمنی بدن منجر شود و فرد را در معرض بیماری‌هایی همچون لوپوس اریتماتوز قرار دهد که علائمی نظیر ریزش مو، زخم‌های دهانی و جوش‌های پوستی دارد.

علاوه بر این، مصرف سیگار خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته مغزی، فشار خون بالا و تصلب شرایین را افزایش می‌دهد. بیماری‌های انسدادی مزمن ریه، مشکلات گوارشی و پوستی نیز در افراد سیگاری شیوع بیشتری دارد. در زنان، مصرف دخانیات منجر به مشکلاتی نظیر ناباروری، یائسگی زودرس، مشکلات در زایمان و بیماری‌های متعدد می‌شود.

سیگار‌های الکترونیکی؛ جایگزینی کم‌ضرر یا تهدیدی جدید؟

سیگار‌های الکترونیکی و ویپ‌ها به عنوان جایگزینی برای سیگار‌های سنتی معرفی شده‌اند و معمولاً به دلیل کم‌بو بودن و ظاهری مدرن‌تر، مورد استقبال قرار می‌گیرند. بخار تولید شده توسط این دستگاه‌ها حاوی نیکوتین است که می‌تواند منجر به اعتیاد، اختلالات قلبی و عروقی و برخی مشکلات تنفسی شود.

البته به دلیل نوظهور بودن این نوع سیگارها، تحقیقات و مطالعات سازمان‌های بین‌المللی و معتبر همچنان در حال تغییر و به روز شدن است و هر چند وقت یک بار گزارش‌های جدیدی درباره خطرات این نوع سیگار‌ها و میزان عوامل مضر در آن در مقایسه با سیگار‌های سنتی، منتشر می‌شود.

در مستند سرنخ، در ابتدا طاهره سوری، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به مضرات مصرف سیگار‌های سنتی پرداخت.

وی عنوان کرد که نیکوتین موجود سیگار‌های سنتی منقبض کردن رگ‌های خونی و افزایش فشار خون، فشار بیشتری به قلب وارد می‌کند که خطر حملات قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.

این متخصص با بیان اینکه افراد سیگاری دچار بیماری‌های عروق و سرخرگ هستند، گفت: در این حالت شریان‌ها دچار تنگی می‌شود و خون رسانی به عضو زخم شده مختل می‌شود. وقتی خون رسانی مختل بشود، داروی آنتی‌بیوتیک چه تزریقی و یا خوراکی داده می‌شود که این دارو‌ها وارد گردش خون شده و عروق و رگ‌ها را درگیر می‌کند.

رونق انواع سیگار‌های الکترونیکی در بازار!

مجید نامداریان، کارشناس دخانیات، درخصوص پاد‌های الکترونیکی یکبار مصرف گفت: پاد‌ها زیرمجموعه سیگار‌های الکترونیکی هستند و به دلیل راحتی مصرف‌کنندگان طراحی شده‌اند. برخلاف دستگاه‌های معمولی که نیاز به خرید جداگانه جویس، سالت و دستگاه دارند، این پاد‌ها به صورت یکبار مصرف عرضه می‌شوند. در این محصولات، میزان جویس موجود بر اساس تعداد پاد‌ها مشخص می‌شود؛ به عنوان مثال، پاد‌هایی با ظرفیت ۷۰۰۰ پاف، جویس مورد نیاز برای این تعداد پاف را در خود دارند و سپس به بازار عرضه می‌شوند.

آمریکا و انگلیس، مبدا اصلی واردات مایع سیگار‌های الکترونیکی

به گفته فروشندگان این محصولات، واردات دیوایس‌ها عمدتاً از کشور چین صورت می‌گیرد، در حالی که مواد تشکیل‌دهنده جویس و سالت از کشور‌های مختلفی همچون آمریکا تأمین می‌شود. این مواد شامل برند‌های پرمخاطب جویس و سالت هستند که بیشتر از ایالات متحده وارد می‌شوند.

همچنین کشور‌های دیگری همچون انگلستان، فرانسه، اندونزی و مالزی نیز در زنجیره تأمین این محصولات دخیل هستند و در حال حاضر، بخش قابل توجهی از بازار این محصولات در دست تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان این کشور‌ها است.

شیوع سیگار‌های الکترونیکی در میان دانش‌آموزان

پاد‌های الکترونیکی یکبار مصرف به دلیل راحتی در استفاده و حذف نیاز به تجهیزات اضافی، محبوبیت زیادی در میان مصرف‌کنندگان پیدا کرده‌اند. عرضه این محصولات با ظرفیت‌های مختلف، امکان انتخاب متناسب با نیاز و الگوی مصرف افراد را فراهم کرده است. با توجه به رشد روزافزون مصرف این محصولات، به نظر می‌رسد که بازار پاد‌ها و سایر تجهیزات دخانیات الکترونیکی در آینده‌ای نزدیک شاهد گسترش بیشتری باشد.

حسینی مدیر پایه دوازدهم دبیرستان شهید مطهری تهران در این باره می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در میان برخی دانش‌آموزان، مصرف سیگار‌های الکترونیکی همچون ویپ و پاد در حال شیوع است.

این محصولات به دلیل کم‌بو بودن و تصور اشتباه کم‌خطر بودن، استفاده می‌شوند.

دانش‌آموزان این دبیرستان نیز عنوان کردند: سیگار‌های الکترونیکی به دلیل کم‌بو بودن در بیرون از مدرسه بسیار رایج شده‌اند. در بیرون از محیط مدرسه بسیار استفاده می‌شوند، اما در داخل مدارس، استفاده از آنها کمتر می‌باشد چرا که در مدارس نیز با استفاده از این محصولات برخورد می‌شود و حتی در برخی موارد، اخراج دانش‌آموز خاطی نیز مطرح شده است.

تاجدار از تولید کنندگان سنتی و رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان وارد کنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی ایران با بیان اینکه صنایع مختلف هزینه‌های میلیارد دلاری انجام می‌دهند تا محصول کم خطرتر و کم ضررتری را در اختیار مصرف کننده قرار دهند، ابراز کرد: به عنوان مثال در صنایع غذایی شاهد هستیم که تولیدکنندگان روغن‌های غذایی سعی دارند تا پالم را از روغن خارج کنند برای اینکه آسیب کمتری به مصرف کننده تحمیل بشود و مصرف کننده با زیان کمتری از این روغن خوراکی استفاده کند. صنایع دخانی هم از این امر مستثنا نیستند.

وی با اشاره به تلاش‌های گسترده و پرهزینه صنایع دخانی در این زمینه، افزود: سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که در اثر سوختن کاغذ سیگار در مجاورت توتون، بیش از ۴۰۰۰ نوع ماده سمی آزاد می‌شود که قطران یکی از مهم‌ترین این مواد است و تأثیرات مخربی بر سلامت مصرف‌کنندگان دارد.

تاجدار یاداور شد: به منظور کاهش این زیان‌ها، صنایع دخانی سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری انجام داده‌اند. این اقدامات شامل توسعه تحقیق و توسعه، به‌کارگیری ماشین‌آلات جدید و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است. در نتیجه، محصولاتی تولید شد که از احتراق کاغذ سیگار در مجاورت توتون جلوگیری می‌کنند.

رئیس هیئت مدیره انجمن محصولات دخانی ایران با معرفی سیگار‌های حرارتی به‌عنوان یک دستاورد نوین در صنعت دخانیات، اظهار می‌دارد: در سیگار‌های حرارتی، نیکوتین به‌جای سوختن، با حرارت جذب بدن مصرف‌کننده می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود که قطران و دیگر مواد سمی ناشی از احتراق کاغذ و توتون تولید نشوند.

مطالعات نشان داده است که سیگار‌های حرارتی تا ۸۵ درصد از آسیب‌هایی که سیگار‌های سنتی به مصرف‌کنندگان وارد می‌کنند، جلوگیری می‌کنند.

وی با تأکید بر رشد سریع بازار سیگار‌های حرارتی در سطح جهانی، تصریح می‌کند: این محصولات در بازار‌های آمریکا، کانادا، اروپا، ژاپن، استرالیا و بسیاری دیگر از کشور‌ها مورد استقبال گسترده قرار گرفته‌اند. مصرف‌کنندگان این محصولات به‌دلیل کاهش قابل توجه مضرات آنها، تمایل بیشتری به جایگزینی سیگار‌های سنتی با سیگار‌های حرارتی نشان داده‌اند.

افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی کشفیات سیگار‌های الکترونیکی قاچاق

سردار امینی، رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس اقتصادی فراجا، در برنامه "سرنخ" اظهار کرد: ما در حوزه قاچاق کالا‌های مختلفی در سراسر کشور فعالیت می‌کنیم و به‌طور قطع گروه کالا‌هایی که به‌طور مستقیم با سلامت شهروندان ارتباط دارند، در اولویت اقدامات ما قرار می‌گیرند. حوزه دخانیات و به‌ویژه سیگار‌های الکترونیکی یکی از موضوعات حساس برای ماست.

وی افزود: مقابله با این نوع کالای قاچاق، به دلیل تأثیر مستقیم بر سلامت مردم، در اولویت اقدامات قرار گرفته است. این کالا‌ها عمدتاً از کشور‌های حاشیه خلیج فارس وارد کشور می‌شوند.

رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس اقتصادی فراجا ادامه داد: آمار‌ها نشان می‌دهند که در ۷ ماه نخست سال جاری، ما با افزایش چشمگیری در کشفیات این کالا‌ها روبه‌رو بوده‌ایم. بیش از ۲۵۴ هزار و ۴۱۸ قلم کالای قاچاق در این مدت کشف شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است.

موضع وزارت صمت درباره واردات محصولات دخانی

در همین راستا، مسلم مهدوی‌گهر، رئیس کارگروه تولید مرکز دخانیات وزارت صمت، بیان کرد: طبق مفاد قانون جامع مبارزه با دخانیات، واردات هرگونه محصول دخانی، اعم از سیگار و تنباکو، ممنوع است و این اقلام در ردیف گروه کالایی ۲۷ قرار گرفته‌اند که غیرفعال هستند. این ممنوعیت شامل محصولات دخانی نوظهور و نوپدید نیز می‌شود.

وی اضافه کرد: در حال حاضر، واردات رسمی سیگار‌های الکترونیکی نداریم. با این وجود، تقاضا برای تولید داخلی این محصولات مطرح است، اما هنوز تصمیم‌گیری نهایی از سوی مراجع ذی‌صلاح، مانند وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، صورت نگرفته است.

مهدوی گهر تصریح کرد: در صورت ابلاغ تصمیمات مربوطه، وزارت صمت مطابق آنها اقدام خواهد کرد. جالب آنکه با وجود ممنوعیت واردات سیگار‌های الترونیکی از زبان این مقام مسئول؛ قفسه مغازه‌ها و دکه‌ها مملو از این نوع سیگار‌ها است؟!

در این برنامه عنوان شد که با بررسی‌های بیشتر مشخص شد که کالا‌های قاچاق از این‌دست، معمولاً به سازمان اموال تملیکی سپرده می‌شود و با فروشندگانی که این نوع سیگار‌ها را عرضه کنند، برخورد می‌شود