نداشتن رضایت مالکان، مهمترین چالشی ثبت ملی کبوترخانه‌هاست

به گزارش مجله خبری نگار،مصطفی قانونی روز پنجشنبه افزود: مرمت و تخصیص بودجه از سوی میراث فرهنگی فقط مختص بنا‌هایی است که ثبت ملی باشند، اما نداشتن رضایت مالکان کبوترخانه‌های گلپایگان، ثبت ملی آن‌ها را مشکل کرده است.

وی تصریح کرد: عمده کبوترخانه‌های گلپایگان در وسطِ زمین‌های کشاورزی هستند و گاهی مالکیت چند نفره دارند. یکی از شرایط لازم برای اینکه بتوانیم پرونده ثبتی کبوترخانه‌ها را تهیه کنیم تا بتوانیم ردیف‌های بودجه‌ای برای مرمت آن‌ها بگیریم این است که به مالکان اعلام و سپس با رضایت آن‌ها اقدام به ثبت ملی کنیم.

قانونی یادآور شد: پیشتر پرونده ثبتی یکی از کبوترخانه‌های گلپایگان با نام "خواجه علیجان" تهیه شده است و به شورای ثبتِ اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال کرده ایم، اما بعد از ۴ سال به دلیلِ نداشتن رضایت مالکان ثبت ملی اتفاق نیفتاده است.

وی گفت: کبوترخانه‌ها جزیی از زمین کشاورزی مالکان است و با ثبت ملی این بناها، حریم برای این آثار تعیین می‌شود و در این صورت برای تدابیر حفاظتی، نباید قسمت‌هایی از زمین کشت و یا آبیاری شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی شهرستان گلپایگان افزود: بسیاری از مالکان، برداشت نادرستی از ثبت ملی کبوترخانه‌ها دارند و همین امر موجب نارضایتی آن‌ها شده است.

وی ادامه داد: علاوه بر این، محدودیت‌های وراثتی و اینکه ممکن است کبوترخانه‌ای ۳۰ یا۴۰ ورثه داشته باشد هم از دلایلی است که موجب شده ثبت کبوترخانه‌های گلپایگان با چالش مواجه باشد.

قانونی گفت: در حالی که مالکان به ثبت ملی کبوترخانه‌ها رضایت نمی‌دهند، بهترین راه این است که با تعدادی از این مالکان صحبت و آن‌ها را متقاعد به مرمت این بنا‌ها کنیم تا بتوانیم در آینده رضایت آن‌ها را جلب و کبوترخانه‌ها را ثبت ملی کنیم.

وی یادآور شد: بسیاری از کبوترخانه‌های گلپایگان وضعیت پایدار دارند و عمده آن‌ها هنوز هم فعال هستند؛ کبوترخانه "اکرمی" و در چندین موردِ دیگر از کبوترخانه‌های گوگد از این دسته هستند و هنوز هم کارایی دارند.

به گفته قانونی به طور تقریبی بالای ۹۰ درصد کبوترخانه‌های گلپایگان قابل حفظ هستند و شمار این بنا‌ها که همگی معماری و ساختار مستعطیل شکل دارند در کلِ شهرستان در حدود ۸۰ اثر است.

وی اظهار داشت: بسیاری از کبوترخانه‌های گلپایگان که قدمت آن‌ها اواخر قاجار و اوایل پهلوی است شرایط پایداری دارند، اما ممکن است در برخی از آن‌ها قسمتی‌هایی از سقف کبوترخانه هم ریخته باشد، ولی میراث فرهنگی به این شرط می‌تواند آن‌ها را مرمت کند که این بنا‌ها ثبت ملی شوند و به این واسطه برای مرمت آن‌ها ردیف بودجه بگیرد.

 کبوترخانه سازه‌ای است برای لانه گزینی کبوتر‌ها و کاربرد عمده این بنا‌ها جمع‌آوری فضله پرندگان جهت استفاده در کشاورزی است؛ در کبوترخانه‌ها که انواع مدور یا استوانه ای، چند وجهی یا مکعبی دارند، تمامی اجزای بیرونی و حتی تزیینات به کار رفته در نمای آن‌ها در جهت حفظ و بقای کبوتران طراحی شده است.

کبوترخانه‌ها بیش‌تر در مناطق مرکزی ایران به ویژه در زمین‌های کشاورزی اصفهان و روستا‌های آن به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، رونق کشاورزی، لزوم تولید کود انبوه و عدم دسترسی به کود دامی در تمام ایام سال، ساخته می‌شدند.

شهرستان گلپایگان در حدود ۸۰ کبوترخانه دارد که همه آن‌ها دارای ساختار و معماری مکعب مستعطیلی هستند.

این شهرستان در ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی استان اصفهان قرار دارد.