همه عوامل ضعف علوم انسانی در کشور به عهده دانشگاه نیست

  به گزارش مجله خبری نگاردکتر احمد خاتمی در نشست تخصصی «سیاست‌پژوهی در باب رساله‌های دکترا در علوم انسانی (کیفیت‌بخشی و افزایش کارایی)» که توسط پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم و اندیشکده دانشگاه ایرانی برگزار شد، با بیان اینکه سهم دانشگاهیان در تقویت و ضعف علوم انسانی کم نیست، گفت: ولی نباید از سیاستگذاری‌ها و نظام علمی کشور نیز باز مانیم. نکته‌ای که باید توجه کرد این است که به رغم حمایت‌های زیادی که رهبران از علوم انسانی می‌کنند ولی روند علوم انسانی اگر به سمت و سوی انزا کشیده نشده باشد، به سمت تعالی و تکامل هم کشیده نشده است.
وی افزود: باید در سطح ملی این موضوع بررسی شود و مجموعه‌ای از صاحب‌نظران جمع شوند و به طور مستقل و بدون محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی و ... جستجو کنند و سیاست‌گذاری های لازم را ابلاغ کنند و نهادها را موظف به اجرا کنند تا به سامان برسیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی به اهمیت نقش حاکمیت در شاخه‌های مختلف علوم انسانی اشاره کرد و گفت: علوم انسانی در کشور ما بیمارگونه است و به تبع آن وضع علوم انسانی در دانشگاه‌ها هم وضع خوبی نیست. ولی همه عوامل بر عهده دانشگاه نیست. رییس دانشگاه، معاون پژوهشی، و... چقدر اختیار دارد؟ این سازوکار را همکاران مهندس و ... ما فراهم کرده‌اند. از آیین‌نامه ارتقا و ... دستاوردهای همکاران ما در حوزه مهندسی است

وی خاطر نشان کرد: وقتی رساله دانشجویان را بررسی می‌کنیم، باید عقبه کار را نیز ببینیم. اصل قضیه این است که این نظام آموزشی و ساختار پژوهشی تدوین رساله‌های علمی راه به جایی نمی‌برد.
خاتمی تمرکز زدایی را راهکاری برای حل این مشکلات دانست و گفت: اجازه بدهید دانشجو را دانشگاه انتخاب کند. این تمرکز زدایی چقدر به احیای ارزش‌ها کمک کرده؟ چرا وزارت علوم همه کار را می‌خواهد خودش انجام دهد؟ دانشگاه‌ها تنها آلت اجرایی شده‌اند. دانشجو برای ما می‌گیرند، آیین‌نامه می دهند، سرفصل مشخص می‌کنند، و ... بعد می‌گویند چرا وضعیت رساله این گونه است؟ دانشجوی ضعیف برای ما انتخاب می‌کنند و ما باید با دانشجویان ضعیف پایان‌نامه خوب و کاربردی و ... تهیه کنیم.

وی ادامه داد: حداقل به صورت آزمایشی برگردیم چند دانشگاه که ظرفیت این کار را دارند به آن‌ها اختیار دهیم دانشجو را خودشان انتخاب کنیم و بعد از چند سال ارزیابی و مقایسه کنیم.

خاتمی یکی از مشکلات دیگر در علوم انسانی را ارزیابی بسیار سخت دانست و گفت: چون این رشته محسوس نیست، بنابراین می توان سوءاستفاده کرد. همین موضوع نیز می‌تواند نقطه قوت این رشته باشد. چون یک رشته عمیق ذهنی و فکری است

دکتر علی‌اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز در این نشست با بیان این‌که خسارت‌های ناشی از بی‌توجهی به پژوهش بسیار بالا است، گفت: در دانشگاه‌های غربی و شرقی، به خصوص غربی با رساله دکتری به سهولتی که ما انجام می‌دهیم، برخورد نمی‌شود. در برخی دانشگاه‌ها از بدو ورود به مقطع دکتری وضعیت رساله مشخص می‌شود ولی در دانشگاه‌های ما ورود به مقطع دکتری به عنوان خاتمه مقطع تحصیلی تلقی می‌شود

وی با بیان اینکه در کشور ما چند صد هزار رساله نوشته می‌شود ولی گره‌ای از مشکلات ما باز نمی‌شود، گفت یک فاجعه ملی و غارت مکتوم ثروت ملی در این زمینه در جریان است، ولی ما آن را نمی‌بینیم.

وی هدف‌گذاری برای پژوهش را یکی از بزرگترین خدمات به کشور دانست، خاطر نشان کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات اهداف پژوهش، مهارت آموزی دانشجویان است. مسئله دیگر سنجش علمی دانشجویان است و مهم‌ترین هدف آن گره‌گشایی علمی یا نوآوری علمی برای یکی از مشکلات در کشور است.