روابط جمهوری آذربایجان و ایتالیا در سطح راهبردی؛ رم بزرگترین شریک تجاری باکو

به گزارش مجله خبری نگار،روابط جمهوری آذربایجان و ایتالیا نمونه‌ای برجسته از یک مشارکت راهبردی است که چشم‌انداز‌های روشنی را به نمایش می‌گذارد.

در بُعد ژئوپلیتیک، امضای «بیانیه مشترک تقویت مشارکت راهبردی چندبعدی» در اوایل سال ۲۰۲۰، سنگ بنای این روابط محسوب می‌شود. اما نقطه عطف مهم‌تر، سفر هیئت پارلمانی ایتالیا به ریاست معاون مجلس نمایندگان این کشور به آذربایجان در اوایل دسامبر ۲۰۲۰ بود؛ یعنی کمتر از یک ماه پس از پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره‌باغ.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، در دیدار با اعضای این هیئت در شهر گنجه، جایی که آنها از نزدیک پیامد‌های جنایت جنگی ارمنستان را مشاهده کردند، تأکید کرد که سناتور‌های ایتالیایی اولین هیئت اروپایی بودند که پس از جنگ به این کشور سفر کردند.

رئیس‌جمهور آذربایجان این رویداد را با توجه به توسعه سریع روابط دوجانبه، امری غیرتصادفی خواند. این واقعیت، فضای ویژه حاکم بر روابط دو کشور را تأیید می‌کند.

انرژی، سنگ بنای روابط؛ ایتالیا بزرگترین مصرف‌کننده گاز آذربایجان در اروپا

این روابط ویژه در حوزه اقتصادی نیز نمود یافته و ایتالیا با اطمینان جایگاه خود را به عنوان بزرگترین شریک تجاری آذربایجان تثبیت کرده است. در هشت ماه نخست سال ۲۰۲۵، حجم مبادلات تجاری دو کشور به حدود ۸.۵ میلیارد دلار رسید که بیش از ۱۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش نشان می‌دهد.

صادرات نفت و گاز، حلقه اصلی این پیوندهاست. در هفت ماه نخست امسال، ۵.۴ میلیارد مترمکعب گاز از طریق خط لوله ترانس-آدریاتیک (TAP) از آذربایجان به ایتالیا منتقل شده است. بر اساس داده‌های سه ماهه اول ۲۰۲۵، نزدیک به ۴۰ درصد از کل صادرات گاز آذربایجان به ایتالیا اختصاص داشته که این کشور را به بزرگترین مصرف‌کننده گاز آذربایجان در اروپا تبدیل می‌کند.

همچنین، تنها یک هفته پیش، شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) توافقنامه‌ای را با شرکت API Holding برای خرید ۹۹.۸۲ درصد از سهام شرکت Italiana Petroli (IP)، یکی از شرکت‌های پیشرو در حوزه انرژی ایتالیا، امضا کرد.

گسترش همکاری‌ها به انرژی سبز

همکاری‌های دو کشور فراتر از سوخت‌های فسیلی رفته است. تابستان امسال، ساخت نیروگاه جدید برق بخار-گاز در مینگچویر، به عنوان پروژه مشترک Azerenerji و شرکت ایتالیایی Ansaldo Energia، به پایان رسید.

در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز، وزارت انرژی آذربایجان و شرکت ایتالیایی CESI (یکی از شرکت‌های پیشرو در مشاوره انرژی و فناوری) در تابستان ۲۰۲۴ همکاری در پروژه «کریدور انرژی سبز میان آذربایجان، گرجستان، رومانی و مجارستان» را بررسی کردند. این پروژه که شامل احداث کابل برق زیردریایی Black Sea Energy است، گامی مهم در اتصال ظرفیت‌های انرژی تجدیدپذیر به شبکه اروپاست.

علاوه بر این، صندوق دولتی نفت آذربایجان (SOFAZ) با خرید ۴۹ درصد از سهام سبد نیروگاه‌های خورشیدی شرکت Enfinity Global به ظرفیت کل ۴۰۲ مگاوات در ایتالیا، در تأمین انرژی پاک و رقابتی برای این کشور سرمایه‌گذاری کرده است.

از کشاورزی تا آموزش عالی؛ ایجاد پل‌های انسانی

روابط دو کشور به حوزه‌های دیگر نیز گسترش یافته است. تابستان امسال، وزارتخانه‌های کشاورزی دو کشور درباره افزایش همکاری‌ها، ارتقای سطح مکانیزاسیون و امکان تأسیس «مرکز کشاورزی ایتالیا» در آذربایجان گفت‌و‌گو کردند.

در حوزه آموزش نیز، دانشگاه آدا امسال اولین برنامه کارشناسی در رشته دامپروری را در چارچوب ابتکار دانشگاه ایتالیایی-آذربایجانی راه‌اندازی کرد. در این پروژه، دانشگاه بولونیا جدیدترین فناوری‌ها و تجربیات خود را در اختیار جوانان آذربایجانی قرار می‌دهد که این امر تأییدی بر توسعه روابط در حوزه انسانی است.

تأکید رؤسای جمهور بر تعمیق مشارکت راهبردی

با توجه به این سطح از همکاری، اظهارات اخیر رؤسای جمهور دو کشور کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد. الهام علی‌اف همکاری‌های دوجانبه را «چندوجهی» و دارای «اهمیت استراتژیک» خواند که نه تنها انرژی و صنعت، بلکه حوزه آموزش را نیز در بر می‌گیرد.

وی تأکید کرد که این مشارکت راهبردی هم در اسناد رسمی و هم در عمل نمایان است و حمایت رم از توسعه روابط آذربایجان با اتحادیه اروپا را ستود.

سرجیو ماتارلا، رئیس‌جمهور ایتالیا، نیز با تأکید بر این مشارکت، آذربایجان را «یک شریک بسیار تأثیرگذار» خواند و گفت: «ایتالیا به دوستی خود با آذربایجان افتخار می‌کند و قصد دارد آن را به بالاترین سطح ارتقا دهد. ما هر کاری که ممکن باشد برای گسترش روابط خود و دربرگرفتن حوزه‌های جدید انجام خواهیم داد.»

امروز، رؤسای جمهور دو کشور در مراسم افتتاح ساختمان جدید دانشگاه ایتالیایی-آذربایجانی شرکت کردند. الهام علی‌اف این پروژه را «پروژه دوستی» نامید که فارغ‌التحصیلان آن به «سفیران ایتالیا در آذربایجان و آذربایجان در ایتالیا» تبدیل خواهند شد و دوستی دو کشور را بیش از پیش تقویت خواهند کرد.