بی اثر شدن تلاش های ایران و آژانس در پی فعال سازی مکانیسم ماشه

به گزارش مجله خبری نگار، میخائیل اولیانوف روز پنجشنبه در نشست جانبی شصت و نهمین کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به ابتکار جمهوری اسلامی ایران و با حضور سفیران چین، پاکستان، آفریقای جنوبی و ونزوئلا برگزار شد، اظهار داشت: «در چند سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم که حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای به یک هنجار جدید بدل شده است. روسیه این موضوع را در جریان درگیری اوکراین تجربه کرد؛ از مارس ۲۰۲۲ نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا به‌طور منظم هدف حملات پهپادی و گاهی توپخانه نیرو‌های مسلح اوکراین قرار گرفته است. بخش عمده این حملات اطراف نیروگاه و شهر اِنرگودار را هدف قرار داد، اما برخی نیز خود نیروگاه را متأثر ساخت. نیروگاه‌های کورسک و اسمولنسک نیز هدف حملات نیرو‌های اوکراینی قرار گرفتند.»

وی ادامه داد: «با این حال، آنچه در ژوئن ۲۰۲۵ در ایران رخ داد کاملاً بی‌سابقه بود. اسرائیل و آمریکا حملات هدفمند، عمدی و از پیش طراحی‌شده‌ای را علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان‌های آژانس انجام دادند، با هدف اعلام‌شده تخریب کامل آنها. عاملان این اقدام آشکارا ادعا می‌کنند که چنین حقی دارند و در صورت لزوم باز هم به چنین حملاتی دست خواهند زد.»

نماینده دائم روسیه تصریح کرد: «این تجاوز نقض آشکار حقوق بین‌الملل، منشور سازمان ملل، اساسنامه آژانس و ضربه‌ای به امنیت بین‌المللی و رژیم عدم اشاعه است که معاهده ان‌پی‌تی ستون اصلی آن به‌شمار می‌رود.»

اولیانوف درباره پیامد‌های این حملات برای آژانس گفت: «بیشتر اهداف آسیب‌دیده، تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در فردو و نطنز، کارخانه تولید سانتریفیوژ در اصفهان و رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک بودند که همگی تحت نظارت دائمی آژانس قرار داشتند و به‌طور منظم بازرسی و سایر اشکال راستی‌آزمایی در آنها انجام می‌شد. این تأسیسات بخشی از برجام نیز بودند. آژانس هیچ پرسشی درباره عدم انحراف مواد هسته‌ای در این تأسیسات مطرح نکرده بود. افزون بر این، تا پیش از حملات آمریکا و اسرائیل، ایران قابل‌راستی‌آزمایی‌ترین عضو آژانس محسوب می‌شد. تنها در سال ۲۰۲۴، در تأسیسات هسته‌ای ایران ۴۹۳ مورد بازرسی انجام شد.»

او افزود: «همه ما می‌دانیم که در نتیجه این حملات، وضعیت نظارت در ایران متوقف شد. بنابراین، اقدامات اسرائیل و آمریکا بزرگ‌ترین ضربه را به نظام پادمان‌های آژانس وارد کرد. این کشور‌ها بودند که آژانس را ناکام گذاشتند و اجرای مأموریت اساسنامه‌ای آن را تضعیف کردند. بدون حضور آژانس در محل، جامعه بین‌المللی تصویر روشنی از برنامه هسته‌ای ایران نخواهد داشت.»

وی تصریح کرد: «ما درباره پیامد‌های اقدامات بی‌پروای برخی اعضای شورای حکام آژانس که با انگیزه‌های سیاسی قطعنامه‌هایی را پیش می‌برند و دبیرخانه را وادار به تهیه گزارش‌های غیرضروری درباره ایران می‌کنند، بار‌ها هشدار داده‌ایم. ما به دبیرخانه یادآور شدیم که احتیاط کند و از نتیجه‌گیری‌های مبهم و ساختگی پرهیز نماید. متأسفانه هشدار ما به‌طرز فاجعه‌باری درست از آب درآمد: گزارش ۳۱ می‌مدیرکل آژانس با ارزیابی جامع از برنامه هسته‌ای ایران، ابتدا فضای مناسبی برای ارائه قطعنامه سیاسی و تحریک‌آمیز سه کشور اروپایی و آمریکا در ۱۲ ژوئن فراهم کرد و سپس به اسرائیل امکان داد تا حملات خود علیه تأسیسات هسته‌ای ایران را توجیه کند.»

نماینده روسیه ادامه داد: «یک عامل دیگر در این تحولات، موضع اروپایی‌ها بود. طی سه سال گذشته بار‌ها شنیده‌ایم که آنها در زمینه جنگ اوکراین می‌گویند تأسیسات هسته‌ای هرگز نباید هدف حمله قرار گیرند. اما وقتی حملات علیه تأسیسات هسته‌ای ایران رخ داد، اروپایی‌ها کاملاً این اصل را فراموش کردند. آیا این بدان معناست که آنها دیگر معتقد نیستند که حمله به تأسیسات هسته‌ای غیرقابل قبول است و اکنون آن را مجاز و قابل پذیرش می‌دانند؟ چنین استاندارد‌های دوگانه آشکار، بسیار خطرناک هستند و راه را برای عادی‌سازی استفاده از حملات به تأسیسات هسته‌ای به‌عنوان بخشی از استراتژی نظامی باز می‌کنند؛ رویکردی که می‌تواند پیامد‌های فاجعه‌باری برای کل بشریت به همراه داشته باشد.»

اولیانوف تأکید کرد: «ایالات متحده آشکارا می‌خواهد این حق را برای خود محفوظ نگه دارد. همان‌طور که در سند غیررسمی توزیع‌شده در کنفرانس عمومی آژانس نوشته‌اند: اساسنامه آژانس حملات به تأسیسات هسته‌ای را ممنوع نمی‌کند. این پیام روشنی است مبنی بر اینکه آمریکا حملات بیشتر به تأسیسات هسته‌ای را قابل قبول می‌داند نه تنها در ایران، بلکه در هر نقطه‌ای از جهان که آن را ضروری بداند. ما سرانجام خودمان دیدیم که در عمل، نظم مبتنی بر قواعد مورد ادعای آمریکا به چه معناست.»

وی با استقبال از توافق قاهره میان ایران و آژانس، گفت: «هر دو طرف، به‌ویژه ایران، رویکردی مسئولانه و حرفه‌ای نشان دادند. آنها تمایل خود به همکاری سازنده و احترام به اصول و نگرانی‌های یکدیگر را ثابت کردند. طبیعی است که پس از حملات اخیر، منافع امنیتی ایران باید در اولویت باشد. ما به کشور‌های غربی هشدار می‌دهیم که از هرگونه مداخله در روند اجرای توافقات قاهره خودداری کنند. باید به ایران و آژانس فرصت داده شود تا اعتمادسازی کرده و در فضای همکاری کار کنند.»

نماینده روسیه در همین زمینه تأکید کرد: «تروئیکای اروپایی باید روند غیرقانونی و سیاسی مکانیسم ماشه در نیویورک را متوقف کند. فعال‌سازی مکانیسم ماشه اقدامی غیرقانونی، سیاسی و مخرب بود که به‌تنهایی می‌تواند تمام تلاش‌های اخیر آژانس و ایران را خنثی کند.»

وی در پایان خاطرنشان کرد: «پیش‌نویس قطعنامه ممنوعیت همه اشکال حمله و تهدید به حمله علیه تأسیسات و اماکن هسته‌ای تحت پادمان‌های آژانس که از سوی جمهوری اسلامی ایران، بلاروس، چین، نیکاراگوئه، روسیه و ونزوئلا ارائه شده، امروز به رأی گذاشته خواهد شد. ما امیدواریم کشور‌های مسئول و خردمند شجاعت سیاسی لازم برای حمایت از این سند را داشته باشند. وظیفه جمعی آژانس این است که برای نخستین بار پس از ژوئن، موضع خود را روشن و بدون ابهام اعلام کند؛ موضعی که مدت‌ها پیش باید اتخاذ می‌شد: حمله به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان‌های آژانس هرگز نباید رخ دهد و مطلقاً غیرقابل قبول است.»