گرانی پسته پس از نوروز/ طلای سبز ایرانی در اوج تقاضای جهانی

به گزارش مجله خبری نگاربا پایان تعطیلات و خاموشی تب‌وتاب بازار آجیل، بار دیگر توجهات به سمت چالش‌ها و نوسانات موجود این بازار معطوف شده است؛ بازاری که تحت‌تأثیر عوامل داخلی و خارجی از جمله نوسانات نرخ ارز، تحریم‌های اقتصادی، سیاست‌های صادراتی و تحولات تجاری جهانی همواره با فراز و نشیب‌هایی همراه است. در شرایطی که بخشی از اقلام آجیل از جمله تخمه، بادام هندی و برخی از انواع گردو، وابسته به واردات و در نتیجه تابع مستقیم نرخ ارز هستند، تولیدات داخلی همچون پسته نیز بی‌نصیب از فشار‌های اقتصادی باقی نمانده است. افزایش نرخ ارز، جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین و رشد تقاضای خارجی برای پسته ایرانی از جمله عواملی هستند که قیمت‌ها را در بازار داخلی با نوسان همراه کرده است. از سوی دیگر، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و دشواری در نقل و انتقالات مالی، به‌ویژه در حوزه صادرات موجب شده تا صادرکنندگان با مشکلاتی نظیر الزام به عرضه ارز در نرخ‌های پایین‌تر از بازار، افزایش ریسک معاملات و گسترش کارت‌های بازرگانی استیجاری روبه‌رو شوند؛ مسائلی که نه‌تنها شفافیت را کاهش می‌دهد، بلکه آسیب‌هایی جدی به بدنه صادراتی کشور وارد می‌کند.

سیدمسعود بحق، رئیس اتحادیه برنج و خواروبار اصفهان در خصوص بازار آجیل می‌گوید: با پایان تعطیلات نوروز تقاضا به‌طور محسوسی کاهش پیدا می‌کند و میزان استقبال آن به حدود یک‌پنجم می‌رسد، حال بازار آجیل را می‌توان از دو جنبه‌ی محصولات وارداتی و تولیدات داخلی بررسی کرد.

وی می‌افزاید: محصولات وارداتی نظیر تخمه (که از چین وارد می‌شود)، بادام هندی (کاجو) و گونه‌ای از گردو را داریم، قیمت این اقلام مستقیم با نرخ ارز، به‌ویژه دلار در ارتباط است؛ به‌گونه‌ای که با افزایش نرخ دلار، بهای آنها نیز بالا می‌رود و با کاهش آن، به‌تبع قیمت‌ها نیز افت می‌کنند.

رئیس اتحادیه برنج و خواروبار اصفهان ادامه می‌دهد: از طرفی تولیدات و اقلام داخلی به‌ویژه پسته که رکن اصلی بازار آجیل ایران است، وضعیت متفاوتی دارد و بعد از تعطیلات نیز قیمت این محصول افزایشی بوده است، اگرچه نرخ دلار در بازه‌ای افزایش پیدا کرد و با آغاز مذاکرات روندی کاهشی به خود گرفت، اما عمده‌ترین عامل گرانی اخیر پسته به موضوعی فراتر از نرخ ارز یعنی جنگ تجاری میان آمریکا و چین (افزایش تعرفه آمریکا برای کشور چین) باز می‌گردد.

بحق بیان می‌کند: ایران در زمینه پسته حرف اول را در دنیا می‌زند؛ هرچند آمریکا با تولید سالانه حدود ۸۰۰ هزار تن، چهار برابر ایران (۲۰۰ هزار تن) تولید دارد، اما به‌دلیل عطر، طعم و کیفیت منحصر‌به‌فرد پسته ایرانی، این محصول همواره مشتریان خاص خود را چه در دوران جنگ تعرفه‌ای و چه در زمان آرامش تجاری در بازار جهانی دارد.

وی درباره اعمال تعرفه‌های سنگین آمریکا بر صادرات چین و برخی کشور‌ها و تأثیر آن بر بازار پسته می‌گوید: شرایطی پیش آمده که واردات پسته آمریکایی به‌صرفه نیست، این امر موجب افزایش تقاضا برای پسته ایرانی در بازار‌های جهانی شده و به تبع قیمت آن در بازار داخلی نیز روندی صعودی پیدا کرده است، چراکه هرگاه تقاضا برای کالایی بالا رود، قیمت آن نیز بی‌تردید افزایش پیدا خواهد کرد.

رئیس اتحادیه برنج و خواروبار اصفهان می‌افزاید: نباید تأثیر تحریم‌ها را در این معادله نادیده گرفت، در صورت نبود تحریم‌ها و امکان گشایش اعتبار اسنادی (Letter of Credit=LC)، روند تجارت و صادرات برای تاجران مطمئن‌تر و آسان‌تر می‌شد، اما امروز، به‌دلیل محدودیت‌ها، صادرکنندگان ناچارند از طریق صرافی‌ها فعالیت کنند که همین امر موجب افزایش ریسک‌های مالی و عملیاتی شده است.

بحق با اشاره به یکی از معضلات جدی در این زمینه که مسئله بازگشت ارز حاصل از صادرات است، اظهار می‌کند: صادرکننده موظف است ارز خود را در سامانه با نرخ توافقی حدود ۶۷ هزار تومان عرضه کند، در حالی‌که نرخ واقعی بازار برای او بیش از ۹۰ یا ۱۰۰ هزار تومان است. این اختلاف موجب شده تا بسیاری از صادرکنندگان از کارت‌های بازرگانی استیجاری استفاده کنند (کارت‌هایی که بعضاً به نام افراد سالخورده یا کارگران ساده صادر می‌شود و تراکنش‌هایی تا سقف یک میلیون دلار با آن انجام می‌شود).

وی نبود نظارت کافی بر فرایند صدور و استفاده از کارت‌های استیجاری را چالشی جدی در مسیر صادرات کشور می‌داند و می‌گوید: اگر برگشت ارز و سیاست‌گذاری‌های ارزی اصلاح و امکان عرضه ارز با نرخ واقعی فراهم شود، نه‌تنها فرایند صادرات شفاف‌تر و کارآمدتر خواهد شد، بلکه دیگر نیازی به استفاده از چنین کارت‌های واسطه‌ای نخواهد بود.

رئیس اتحادیه برنج و خواروبار اصفهان تأکید می‌کند: با تمام این چالش‌ها، پسته ایران همچنان یکی از کالا‌های ارزشمند صادراتی کشور است و با وجود تمامی موانع، جایگاه خود را در بازار‌های بین‌المللی حفظ کرده است. اصلاح ساختار‌های ارزی و حذف ریسک‌های ناشی از تحریم‌ها می‌تواند، راه صادرات این طلای سبز را هموارتر و پرسودتر سازد.