مولکول‌های محافظ امگا‑۳ چشم‌ها را از فاجعه نجات میدهند!

به گزارش مجله خبری نگار/ایمنا و به‌نقل از نیچر، پژوهشگران به کشفی حیرت‌انگیز دست یافته‌اند که می‌تواند مرز بین علم و درمان نابینایی ناشی از تخریب سلول‌های شبکیه را تغییر دهد. مطالعه‌ای که در مجله Nature Neuroscience منتشر شده، نشان می‌دهد که ترکیبات عصبی محافظ مبتنی بر اسید‌های چرب امگا ‑۳ می‌توانند به عنوان درمان‌های نوین برای آکنه سن مربوط به دژنراسیون ماکولا (AMD) مورد استفاده قرار گیرند.

راز بقای سلول‌های شبکیه

دانشمند برجسته، نیکلاس بازان از دانشگاه ایالت لوئیزیانا، همواره به این نکته علاقه‌مند بوده که چگونه سلول‌های پигمنت اپیتلیال شبکیه (RPECs) قادرند در محیطی سخت و پرچالش سال‌ها زنده بمانند. او معتقد است که همچون نورون‌ها، این سلول‌ها نیز از جنبه ژنتیکی ثابت بوده و تجدید نمی‌شوند؛ به همین دلیل، مرگ آنها مستقیماً به از دست رفتن بینایی منجر می‌شود. بازان در پژوهش‌های خود به دنبال کشف سازوکار‌های محافظ عصبی ناشناخته بوده که در جوانی موجب حفظ بینایی می‌شود و شاید بتوان از آن برای درمان بیماری‌های دژنراتیو نیز بهره برد.

کشف elovanoid؛ نگهبان جوانی در دنیای تاریکی

تحقیقات بازان نشان داده است که اسید‌های چرب امگا ‑۳، به ویژه دُکوساهگزنواستئیک اسید (DHA)، پس از تجزیه، به ترکیبات عصبی محافظ تبدیل می‌شوند که به آنها "elovanoid" گفته می‌شود. این مولکول‌های محافظ، توسط آنزیمی به نام ELOVL۴ در نورون‌ها تولید می‌شوند و به طور واکنشی در برابر اختلالات سلولی همچون استرس اکسیداتیو، فعال می‌شوند. آزمایش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که حذف پروتئین‌هایی همچون گیرنده آدیپونوکتین ۱ و MFRP مانع از تولید این مولکول‌های حیاتی در چشم می‌شود، که در نتیجه منجر به مرگ سلول‌های شبکیه و ابتلاء به AMD می‌گردد.

چالش‌های بیماری و افق‌های درمانی

دژنراسیون ماکولا، که از علل اصلی کاهش بینایی و نابینایی در افراد مسن محسوب می‌شود، با از دست رفتن تدریجی RPEC‌ها همراه است. به گفته متخصصان، این بیماری چندعاملی بوده و تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی، متابولیسم و سبک زندگی قرار دارد. یافته‌های جدید بازان نشان می‌دهد که اختلال در مسیر تولید elovanoid ها، به ویژه در زنان پس از یائسگی که سطح استروژن و DHA کاهش می‌یابد، می‌تواند عامل افزایش خطر AMD باشد.

با امید به ایجاد روش‌های پیشگیرانه، بازان بر این باور است که تقویت تولید elovanoid‌ها می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و حتی درمان‌های مؤثری برای سایر اختلالات نورودژنراتیو همچون آلزایمر فراهم آورد. به گفته متخصصان، این دستاورد علمی نه تنها انقلابی در چشم‌پزشکی به‌شمار می‌آید، بلکه افق‌های نوینی در درمان بیماری‌های مرتبط با پیری می‌گشاید.