انتظار برای ثبت ۵۸ اثر فرهنگی برای ثبت جهانی

به گزارش مجله خبری نگار، گردشگری و صنایع دستی، سیدرضا صالحی‌امیری امروز، پنج‌شنبه ۶ آذر در دومین مجمع عمومی اتحادیه میراث‌فرهنگی آسیا که در چین برگزار می‌شود، بر اهمیت تمدنی قاره آسیا و نقش آن در پیوند فرهنگ‌ها تاکید کرد و گفت: میراث فرهنگی در آسیا فقط بناها، ابزارها یا آیین‌ها نیست. این میراث، روش معنا دادن به زندگی است؛ حافظه‌ای زنده که بخشی از آن در سنگ، خشت و معماری شهرهای باستان ثبت شده و بخش دیگر در زبان‌ها، اسطوره‌ها، آیین‌ها و مهارت‌های مردمان تداوم یافته است.

وی افزود: نگرش جمهوری اسلامی ایران نیز حفاظت از میراث را نه صرفاً نگهداری اشیا، بلکه پاسداشت پیوند میان میراث ملموس و ناملموس و فهم حکمت و معنای نهفته در آن می‌داند. ایران یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های میراث‌فرهنگی در جهان است و شامل هزاران اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی است که از این میان ۲۹ عنوان به‌صورت مستقل و مجموعه‌ای در فهرست میراث‌ جهانی ملموس یونسکو و ۲۸ عنوان در فهرست میراث جهانی ناملموس به ثبت رسیده است.

صالحی امیری ادامه داد: همچنین ۵۸ اثر منحصربه‌فرد در فهرست انتظار ثبت جهانی قرار دارد. این ظرفیت کم‌نظیر، هم بازتاب‌دهنده عمق تاریخ و فرهنگ ایران‌ است و هم می تواند زمینه‌ساز همکاری‌های علمی، حفاظتی و گردشگری در بستر اتحادیه میراث‌فرهنگی آسیا باشد؛ همکاری‌هایی که می‌تواند به الگویی الهام‌بخش برای صیانت از میراث مشترک این سرزمین کهن بدل شود.

وی افزود: امروز ما با مجموعه‌ای از چالش‌های مشترک روبه‌رو هستیم. تغییرات اقلیمی، فشارهای ناشی از توسعه ناپایدار، تهدید مناظر فرهنگی، فرسایش زبان‌ها و روایت‌ها و گاه مجموعه‌ای از روندهای خاموش که اصالت میراث را آهسته و بی‌صدا دگرگون می‌کنند. طبیعتاً هیچ کشوری به‌تنهایی از پس این چالش‌ها برنمی‌آید. راه‌حل، همکاری منطقه‌ای و هم‌افزایی ظرفیت‌های علمی و نهادی در میان کشورهای آسیایی است.

ارائه چهار ابتکار راهبردی

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تاکید بر اینکه ACHA می‌تواند نقش محوری در ساماندهی این همکاری‌ها داشته باشد، چهار محور تخصصی برای تقویت ساختارهای همکاری منطقه‌ای ارائه کرد و گفت: محور نخست، برنامه آسیایی میراث فرهنگ و طبیعت است. پیشنهاد می کنم سند برنامه‌ آسیایی میراث‌فرهنگی و طبیعی، طراحی و مصوب شود؛ به‌ویژه در حوزه مناظر فرهنگی که پیوند میان انسان، طبیعت و معنویت را آشکار می‌سازد.

وی افزود: این برنامه نه جایگزین سازوکارهای رسمی یونسکو، بلکه مکمل آن خواهد بود و می‌تواند با هماهنگی و تبادل تجربه میان کشورها، کیفیت مدیریت میراث در سطح منطقه را ارتقا دهد. هدف، ایجاد ابزار جدید نیست، بلکه تقویت هم‌افزایی و بهره‌گیری از دانش آسیایی است. قطعا یکی از ارکان اصلی این برنامه می‌تواند تعریف سازوکار انتخاب شهرها و روستاهای دوستدار میراث در آسیا باشد.

وی ادامه داد: محور دوم، رصدخانه آسیایی انتخاب نامزدهای ثبت جهانی است. پیشنهاد می‌کنیم رصدخانه‌ای تخصصی شکل گیرد که روندهای ثبت میراث، موضوعات مشترک و چالش‌های مدیریتی در منطقه را پایش و تحلیل کند. این رصدخانه می‌تواند به‌صورت منظم گزارش‌های تخصصی تهیه و در اختیار کشورهای عضو بگذارد و با مراکز معتبر همچون مرکز میراث جهانی، مرکز منطقه‌ای تهران، ICHCAP، CRIHAP و ایکروم همکاری نزدیک داشته باشد. ایجاد چنین سازوکاری، تصمیم‌گیری‌ها را مبتنی بر داده و تجربه‌های مشترک خواهد کرد.

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تصریح کرد: محور سوم، شبکه دفاتر ملی میراث در کشورهای آسیایی است. تقویت ارتباط مستقیم میان دفاتر ملی میراث می‌تواند زمینه‌ساز آموزش‌های میدانی، پروژه‌های مشترک مدیریتی و دوره‌های تخصصی برای جوانان و پژوهشگران باشد. دبیرخانه ACHA می‌تواند نقش هماهنگ‌کننده داشته باشد تا این شبکه با محوریت ظرفیت‌سازی، به‌طور مستمر فعال بماند.

صالحی‌امیری محور چهارم را اختصاص فضای معرفی به کشورهای عضو در حاشیه نشست‌ها برشمرد و تاکید کرد: به منظور تقویت تعاملات فرهنگی میان کشورهای عضو، پیشنهاد می‌شود در حاشیه نشست‌های اتحادیه، فضایی نمایشگاهی اختصاص یابد تا هر کشور بتواند با ارائه محتوای چندرسانه‌ای و اقلام فیزیکی، بخش‌هایی از میراث ملموس و ناملموس خود را به حاضرین معرفی کند. این بخشِ نمایشگاهی، فرصتی مناسب برای تبادل تجارب و ترویج تنوع فرهنگی در چارچوب اتحادیه فراهم می کند.

وزیر میراث‌فرهنگی اعلام کرد: ایران آمادگی دارد در سال ۲۰۲۷ میزبانی مجمع عمومی ACHA را بر عهده گیرد. امیدواریم این میزبانی فرصتی برای تعمیق دوستی‌ها، گسترش همکاری‌های علمی و اجرایی و ارائه تصویری روشن از توانایی‌های آسیایی در حفاظت و مدیریت میراث‌فرهنگی باشد.