گذر قاتل خاموش به خراسان جنوبی! کدام افراد بیشتر درگیر هستند؟

به گزارش مجله خبری نگار/فارس-مصطفی مالداری؛ پرفشاری خون به معنای بالا بودن میزان فشاری است که بر اثر برخورد خون به دیواره‌ی سرخرگ‌ها ایجاد می‌شود. 

سرخرگ‌ها، رگ‌هایی هستند که خون را از قلب به تمام اعضای بدن می‌رسانند، میزان فشار خون، با دو عدد مشخص می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) نشان دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام انقباض قلب است و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) نشان دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام آزاد شدن عضلات قلب (بین هر ضربان قلب) است.

فشار خون در حالت طبیعی باید کمتر از ۱۲۰/۸۰ باشد. در صورتی که فشار خون بین ۱۲۰/۸۰ تا ۱۳۹/۸۹۹ باشد، شخص در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارد و فشار خون ۱۴۰/۹۰ و بالاتر نشان دهنده ابتلا به بیماری پرفشاری خون است. در دوران بارداری نیز فشار خون بارداری، به طور طبیعی، باید کمتر از ۱۲۰/۸۰۰ باشد. بالا بودن فشار خون باعث بروز عوارضی مانند بیماری قلبی، نارسایی کلیوی، تصلب شرایین، آسیب‌های چشمی و سکته مغزی و آسیب به مغز می‌شود.

عوامل شیوع فشار خون بالا در خراسان جنوبی

کنترل دقیق‌تر مصرف نمک و تشویق به مصرف میوه و سبزیجات بیشتر در استان خراسان جنوبی ضروری به نظر می‌رسد چرا که بر اساس مطالعه‌ای که با هدف بررسی شیوع فشار خون بالا و عوامل خطر مرتبط با آن در جنوب شرقی ایران در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱٤۰۰ انجام شده، شیوع فشار خون بالا در استان خراسان جنوبی در نتیجه افزایش تدریجی عوامل خطر جسمانی و عدم رعایت رژیم غذایی سالم در حال افزایش است.

دکتر طوبی کاظمی، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در تشریح نتایج این تحقیق و پژوهش گفت: این اساس اتخاذ سیاست‌ها و مداخلات پیشگیرانه با توجه به عوامل خطر شایع و تاکید بر پیگیری درمان ضروری به نظر می‌رسد.

وی ادامه داد: با توجه به تغییر سبک زندگی بیماری‌های غیر واگیر مانند فشار خون بالا و عوامل خطر مربوط به آن به یکی از مهمترین اولویت‌های سلامت تبدیل شده است.

پرفشاری خون، «قاتل خاموش» است

وی با بیان اینکه پرفشاری خون در ابتدا هیچ علامت مشخصی ندارد و به همین دلیل به آن «قاتل خاموش» می‌گویند؛ ادامه داد: در واقع ممکن است قبل از اینکه فرد متوجه غیر طبیعی بودن آن شود، به قلب کلیه و مغز آسیب وارد شود.

وی با اشاره به اینکه بیماری فشار خون عامل اصلی مشکلات قلبی- عروقی است و عوارض جبران‌ناپذیری به همراه دارد، افزود: طبق تحقیقی با عنوان مقایسه شیوع فشارخون بالا و عوامل خطر مرتبط با آن با روش مطالعه STEPS در خراسان جنوبی شیوع فشارخون بالا در سال ۱۳۹۵ بین جمعیت هدف ۲۵.۴ درصد بوده و سال ۱۴۰۰ به ۳۶.۴ درصد افزایش یافته است.
وی افزود: جامعه آماری این تحقیق ۸۵۰ نفر در گروه‌های مختلف از شهر‌های متعدد استان بوده‌اند و نتایج خوبی از این تحقیقات کسب شده است.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی بیرجند

عنوان کرد: همچنین این پژوهش نشان میدهد با وجود اینکه درصد آگاهی بیماران افزایش یافته، اما درصد پوشش دریافت موثر درمان از ۳۹.۸ درصد به ۲۷.۴ درصد کاهش یافته است.

وی مصرف دخانیات، اضافه‌وزن و کم تحرکی را از عوامل خطر در فشار خون بالا برشمرد و گفت: شیوع عوامل خطر رفتاری در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۵ کاهش و شیوع عوامل خطر جسمانی به جز اضافه‌وزن در این مدت افزایش یافته است.

علت بیشترین مرگ‌و‌میر

وی افزود: همچنین در تحقیق دیگری میزان مرگ‌و‌میر استان در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ قبل از کرونا و سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بعد از اپیدمی کووید۱۹ را بررسی کردیم که نشان میدهد، همچنان بیماری‌های قلبی و عروقی بیشترین میزان مرگ را به خود اختصاص داده است.

شیوع فشار خون در زنان

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند هم در مورد میزان شیوع فشارخون در استان، گفت: براساس تحقیقات صورت گرفته درصد ابتلای زنان استان به فشار خون بالا یک درصد بیشتر از مردان بوده بطوریکه در زنان درصد فشار خون ۳۶.۸۵ درصد و در مردان ۳۵.۸۲ درصد است. 

دکتر شایسته با بیان اینکه شمار مبتلایان به فشار خون بالا در جهان در سه دهه گذشته بیش از دو برابر شده، افزود: براساس این تحقیق سال ۲۰۲۱ در کشور ایران نیز شیوع فشار خون بالا در افراد بالای ۱۸ سال حدود ۳۲ درصد است که در خراسان جنوبی تعداد افراد بالای ۱۸ سال دچار پرفشاری خون بیش از ۴ درصد افزایش یافته است.

چه افراد بیشتر در معرض پرفشاری خون هستند؟

افزایش فشار خون در بین افراد بالاتر از ۴۵ سال متداول است. در این بین سهم مردان بیش از زنان است. این آمار در افراد بالای ۶۵ سال به عکس است به نحوی که زنان بیشتر تحت تاثیر پرفشاری خون قرار می‌گیرند.

داشتن سابقه خانوادگی از عوامل افزاینده ریسک ابتلا به فشار خون بالا است. همچنین نژاد نیز در افزایش ریسک ابتلا به این بیماری موثر است؛ چنانکه فشار خون بالا و عوارض ناشی از آن در سیاه پوستان بیشتر مشاهده شده است. همچنین حدود ۶۰% از افراد دیابتیک شرایط پر فشاری خون را تجربه کرده اند. آمار‌ها حاکی از آن است که از هر ۵ فرد مبتلا به پر فشاری خون، ۱ نفر از ابتلا به این بیماری آگاه نیست؛ که این مهم، از عمده‌ترین ریسک فاکتور‌های حمله قلبی و سکته مغزی است. عدم درمان مناسب برای فشار خون بالا می‌تواند منجر به ایجاد آسیب‌های قلبی، مغزی، کلیوی، ریوی و اختلال در گردش خون بدون هیچ علامت خاصی شود.

دلایل پرفشاری خون چیست؟

دلایل بسیاری برای افزایش فشار خون وجود دارد، اما علت دقیق آن مشخص نیست.

دلایل محیطی: از جمله عوامل افزاینده فشار خون میتوان به عادات غذایی و سبک زندگی اشاره کرد. برخی از این عوامل عبارتند از: سیگار کسیدن، اضافه وزن و چاقی، کمبود فعالیت فیزیکی، مصرف زیاد نمک و حساسیت به سدیم، مصرف الکل، استرس، افزایش سن، عوامل ژنتیکی، اختلالات، غده آدرنال و تیروئید، اختلالات خواب، بیماری‌های مزمن کلیوی، کمبود ویتامین D است.

دلایل ژنتیکی فشار خون بالا

در بسیاری از خانواده‌ها، فشار خون بالا یک بیماری ارثی است. نتایج بسیاری از تحقیقات نشان دهنده‌ی تاثیر برخی از ژن‌ها و جهش‌های ژنتیکی در ابتلا به فشار خون بالا بوده است. البته موارد ابتلا به فشار خون بالا بر اثرعوامل ژنتیکی تنها ۲ تا ۳ درصد از کل موارد ابتلا به این بیماری را به خود اختصاص داده است.