راهی که سلو‌ل‌های سرطانی را با روند درمان همسو می‌کند!

به گزارش مجله خبری نگار/ایتنا، دانشمندان برای غلبه بر مقاومت سرطان دربرابر دارو، به سراغ روش جدیدی رفته‌اند: دست‌کاری روند رشد سلول‌های سرطانی و علامت‌گذاری آنها با هدف از میان بردن مقاوت دربرابر درمان. محققان نتایج این مطالعه را پنج‌شنبه چهارم ژوئیه در مجله «نیچر بیوتکنولوژی» (Nature Biotechnology) منتشر کردند.

اسکات لیگهو، مهندس زیستی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا، به لایوساینس گفت: «وقت و پول و توان بسیاری صرف تولید دارو برای مقابله با تومور‌های سرطانی می‌شود، اما هرچند موثر باشند، کارایی درازمدت ندارند.»، اما این شیوه جدید می‌تواند مقاومت سرطان‌های کنونی به دارو را، پیش از اینکه غیرقابل شکستن شود، از میان ببرد.

مقاومت سرطان دربرابر دارو شکل‌های مختلفی به خود می‌گیرد. برای مثال، سلول‌های سرطانی می‌توانند مولکول‌های دارو را غیرفعال کنند، یا برای گریز از نابودی، خود را تغییر می‌دهند. برای بررسی این موضوع، محققان دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا روشی برای سلول‌های سرطانی ارائه کردند که در آن دو «سوئیچ» جدید ایجاد می‌شود. سوئیچ اول سبب می‌شود سلول‌های اصلاح‌شده سریع‌تر از بقیه سلول‌های سرطانی رشد کنند، و سوئیچ دوم به آنها امکان می‌دهد داروی کشنده را به دیگر سلول‌های تومور سرطانی منتقل کنند.

دانشمندان برای آزمودن این شیوه در آزمایشگاه دو نوع «ژن خودویرانگر» (suicide genes) را به سلول‌های سرطانی تزریق کردند. یکی از این ژن‌ها به کمک داروی «ارلوتینیب» (erlotinib) از فعال‌شدن پروتئین «گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی» یا «ای‌جی‌اف‌آر» (EGFR) جلوگیری می‌کند. ارلوتینیب که از فعال شدن پروتئین‌های «ای‌جی‌اف‌آر» جلوگیری می‌کند مانع تکثیر بیش‌ازحد سلول‌های سرطانی نیز می‌شود. اما «ژن خودویرانگر» به دانشمندان امکان می‌دهد تا عملکرد دارو را معکوس کنند و نگذارند سلول‌های سرطانی دربرابر دارو مقاوم شوند، آنان به این ترتیب می‌توانند تکثیر این سلول‌ها را فعال و غیرفعال کنند.

دانشمندان برای این آزمایش روی شایع‌ترین نوع سرطان ریه، یعنی سرطان ریه سلولی غیرکوچک (NSCLC) تمرکز کردند. اکثر سلول‌های این نوع سرطان حدود یک سال پس از درمان در مقابل داروی ارلوتینیب مقاوم می‌شوند، که باعث عود بیماری می‌شود. 

دومین «ژن خودویرانگر» با استفاده از مولکول بی‌خطر «اف‌سی-۵» (۵-FC) فعال می‌شود. ژن دوم، با ترشح یک آنزیم، سبب می‌شود سلول‌ها «اف‌سی-۵» به ماده سمی «اف‌یو- پنج» (۵-FU) تبدیل شوند که سرطان را از بین می‌برند. محققان این رویکرد را «درایو ژن انتخاب سوئیچ دوگانه» (dual switch selection gene drive) می‌نامند. محققان این روش را روی موش‌های آزمایشگاهی آزمایش کردند و حدود ۲۰ روز پس از درمان دریافتند که شمار سلول‌های سرطانی اصلاح‌شده از سلول‌های اصلاح‌نشده اطرافشان بیشتر شده است. در روز هشتادم حجم تومور کاهش یافته و به صفر رسیده بود.

آرون گلدمن، داروشناس سرطان در بریگهام و بیمارستان زنان، که در این مطالعه شرکت نداشت، گفت: «این کار یک نوآوری مسلم است. اکثر درمان‌های سرطان که شامل اصلاح ژن می‌شوند، به جای سلول‌های سرطانی بر تغییر سلول‌های ایمنی تمرکز دارند. تا کنون چنین چیزی ندیده ام.» این محققان اکنون سرگرم بررسی شیوه سوئیچ دوگانه در درمان سایر سرطان‌ها هستند.