به گزارش مجله خبری نگار،این وضعیت در صورت عدم درمان میتواند به یک وضعیت اورژانسی تبدیل شود و درمان سریع آن خطر بروز عوارض بارداری خارج رحمی و عوارض سلامتی در آینده را کاهش و احتمال بارداریهای سالم در آینده را افزایش میدهد.
بارداری دارای مراحل متعدد از لقاح تا زایمان است که همگی در بدن مادر رخ میدهد. یکی از این مراحل زمانی است که تخمک بارور شده به رحم میرود تا خود را به آن بچسباند و جنین در رحم مادر رشد کند.
در بارداری خارج رحمی یا حاملگی خارج رحمی این تخمک به رحم وصل نمیشود بلکه به جای آن به لوله فالوپ (در اکثر موارد)، حفره شکمی یا دهانه رحم میچسبد.
در این وضعیت اگرچه تست بارداری نشان دهنده باردار بودن زن است، اما از آن جا که تخمک بارور شده نمیتواند در جایی به جز رحم رشد کند این نوع بارداری نتیجهای نخواهد داشت.
بارداری خارج رحمی بدون اقدامات درمانی فوری میتواند به مرگ زن باردار منجر شود. به عنوان مثال ممکن است لوله فالوپ بترکد و شوک و از دست دادن شدید خون را به دنبال داشته باشد.
لازم به ذکر است اگرچه اقدامات درمانی سریع اهمیت زیادی دارد، اما در هیچ حالتی نمیتوان جنین را حفظ کرد.
گفته شده حدود ۱ تا ۲ درصد بارداریها از نوع خارج رحمی هستند و این وضعیت علت ۳ تا ۴ درصد از مرگهای ناشی از بارداری محسوب میشود.
علت بارداری خارج رحمی در همه موارد مشخص نیست، اما گاهی ممکن است با عوامل زیر ارتباط داشته باشد:
التهاب و زخم شدن لوله فالوپ به دلیل ابتلا به یک بیماری، عفونت یا جراحی قبلی
عوامل هورمونی
ناهنجاریهای ژنتیکی
نقایص هنگام تولد
بیماریهایی که روی شکل و وضعیت لولههای فالوپ و اندام تناسلی تاثیر میگذارند
پزشک ممکن است بتواند اطلاعات بیشتری درباره علت بروز این وضعیت به بیمار ارائه دهد.
همه زنانی که در زمینه جنسی فعال هستند در معرض بارداری خارج رحمی قرار دارند و خطر بروز این وضعیت با وجود هر یک از موارد زیر افزایش مییابد:
سن مادر ۳۵ سال یا بیشتر
سابقه جراحی لگن، جراحی شکم یا سقطهای متعدد
سابقه بیماری التهابی لگن
سابقه اندومتریوز
بارداری با وجود بستن لوله یا دستگاه داخل رحمی
بارداری با کمک داروها یا تکنیکهای باروری
سیگار کشیدن
سابقه بارداری خارج رحمی
سابقه بیماریهای مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا
داشتن ناهنجاریهای ساختاری در لوله فالوپ که حرکت تخمک را سخت میکند
در صورت دارا بودن هر یک از عوامل خطر زای ذکر شده لازم است با پزشک مشورت شود تا خطرات بروز بارداری خارج رحمی کاهش پیدا کند.
تهوع و درد پستان از علائم شایع هم در بارداری رحمی و هم بارداری خارج رحمی است، اما علائم زیر در بارداری خارج رحمی شایعتر است و میتواند نشان دهنده یک مسئله اورژانسی پزشکی باشد:
امواج درد تیز و شدید در شکم، لگن، شانه یا گردن
درد شدید که در یک طرف شکم ایجاد میشود
لکه بینی یا خونریزی خفیف تا شدید واژن
سر گیجه یا غش کردن
فشار در ناحیه راست روده
در صورتی که فرد از بارداری خود مطلع است، با مشاهده علائم ذکر شده لازم است فورا به پزشک مراجعه کند.
بارداری خارج رحمی را نمیتوان با معاینه فیزیکی تشخیص داد، با این حال پزشک ممکن است برای رد سایر علل احتمالی بیمار را معاینه کند.
یکی از تکنیکهای تشخیصی این وضعیت، سونوگرافی واژینال است که در آن یک ابزار مخصوص داخل واژن قرار میدهند تا مشخص شود که آیا کیسه بارداری در رحم قرار دارد یا خیر.
پزشک ممکن است از آزمایش خون برای تعیین سطح hCG و پروژسترون استفاده کند. این دو از هورمونهای مهم در بارداری هستند که اگر سطح آنها طی چند روز کاهش پیدا کرده یا ثابت بماند و کیسه بارداری در سونوگرافی تشخیص داده نشود، به احتمال زیاد بارداری خارج رحمی رخ داده است.
خانمهایی که دچار علائم شدید مانند درد یا خونریزی شدید هستند، ممکن است زمان کافی برای انجام تکنیکهای تشخیصی نداشته باشند. در موارد شدید لوله فالوپ پاره و به خونریزی شدید داخلی منجر میشود و نیاز به عمل جراحی اورژانسی برای درمان میباشد.
بارداری خارج رحمی علاوه بر این که مانع رشد جنین میشود برای مادر نیز خطرناک میباشد و لازم است برای حفظ سلامت مادر و امکان بارداری در آینده، جنین در اسرع وقت از بدن مادر خارج شود.
گزینههای درمانی موجود با توجه به محل رخ دادن بارداری خارج رحمی و میزان پیشرفت آن تفاوت دارد
پزشک ممکن است با بررسی وضعیت بیمار به این نتیجه برسد که احتمال بروز عوارض آنی بعید است. در این صورت احتمالا برای جلوگیری از ترکیدن توده خارج رحمی دارو تجویز خواهد شد.
یکی از داروهای رایج برای این وضعیت متوترکسات میباشد. این دارو که به صورت تزریقی تجویز میشود رشد سلولهای سریع تقسیم شونده مانند سلولهای توده خارج رحمی را متوقف میکند.
لازم است فرد به طور منظم آزمایش خون انجام دهد تا از موثر بودن دارو اطمینان حاصل شود. در صورت اثر بخشی علائم مشابه سقط جنین ایجاد خواهد شد، از جمله:
گرفتگی
خونریزی
عبور بافت
بعد از ظاهر شدن علائم سقط، معمولا به ندرت نیاز به عمل جراحی بیشتر میباشد. به علاوه متوترکسات خطراتی همچون آسیب لوله فالوپ طی عمل جراحی را به دنبال ندارد، اما فرد تا چند ماه بعد از مصرف دارو نمیتواند باردار شود.
بسیاری از پزشکان پیشنهاد میکنند جنین طی عمل جراحی از بدن مادر خارج و هر گونه آسیب داخلی ترمیم شود. این روش لاپاراتومی نام دارد و پزشک طی آن دوربین کوچکی را از طریق برش وارد بدن کرده و علاوه بر خارج کردن جنین، هر گونه آسیب احتمالی به لوله فالوپ را ترمیم میکند.
در صورتی که عمل جراحی ناموفق باشد ممکن است تکنیک لاپاراتومی با برش بزرگتر تکرار شود و اگر لوله فالوپ حین عمل آسیب ببیند احتمالا لازم است این لوله نیز برداشته شود.
پزشک بعد از عمل جراحی توصیههای خاصی برای مراقبت در منزل به بیمار میدهد. هدف این است که محل برشهای عمل جراحی تمیز و خشک نگه داشته شود و روزانه از نظر احتمال بروز عفونت بررسی شود.
خونریزی که متوقف نمیشود
خونریزی بیش از حد
ترشحات بد بو در محل زخم
احساس داغی
سرخ شدن
ورم
البته احتمال خونریزی واژینال خفیف و لخته شدن خون ناچیز بعد از عمل جراحی وجود دارد که ممکن است تا ۶ هفته بعد از عمل نیز رخ دهد.
از برداشتن اشیای سنگینتر از ۴.۵ کیلوگرم اجتناب شود
برای جلوگیری از یبوست مایعات فراوان مصرف شود
با اجتناب از رابطه جنسی و عدم استفاده از تامپون و ... به لگن استراحت داده شود
تا حد امکان طی هفته اول بعد از عمل استراحت شود و در هفتههای بعد فعالیتهای روزمره به مرور افزایش یابد
در صورت درد شدید یا غیر طبیعی بودن وضعیت با پزشک مشورت شود.
پیش بینی و پیشگیری از این وضعیت امکان پذیر نیست، اما ممکن است با رعایت بهداشت باروری در سطح خوب بتوان خطر بروز آن را کاهش داد.
توصیه میشود از همسرتان بخواهید هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کند. این مسئله خطر ابتلا به بیماریهای مقاربتی را که به نوبه خود میتوانند به التهاب در لولههای فالوپ منجر شوند کاهش میدهد.
همچنین بهتر است به صورت منظم با پزشک خود تماس داشته و معاینات منظم و غربال گریهای مقاربتی مربوط به زنان را انجام دهید.
اقداماتی جهت حفظ سلامت شخصی از جمله ترک سیگار (در صورت سیگاری بودن) نیز میتواند مفید باشد.
چشم انداز بلند مدت بارداری خارج رحمی به این بستگی دارد که آیا این وضعیت باعث آسیب جسمی در فرد شده یا خیر. اکثر افرادی که دچار بارداری خارج رحمی میشوند در آینده بارداری موفق را تجربه میکنند، زیرا در صورتی که هر دو لوله فالوپ یا حتی یک لوله سالم باشد تخمک میتواند به طور طبیعی بارور شود.
با این حال این وضعیت ممکن است تاثیر بدی روی احتمال بارداری خانمهایی که از قبل دچار مشکلات باروری بوده اند بگذارد و خطر بروز مجدد بارداری خارج رحمی را افزایش دهد. این مسئله به خصوص زمانی رخ میدهد که علت بارداری خارج رحمی فعلی مشکلات باروری قبلی بوده باشد.
عمل جراحی ممکن است باعث آسیب لولههای فالوپ شود و احتمال بارداری خارج رحمی در آینده را افزایش دهد.
در صورتی که برداشتن یک یا هر دو لوله فالوپ ضروری باشد حتما با پزشک در مورد درمانهای احتمالی باروری مانند لقاح مصنوعی صحبت کنید.
منبع:سومیتا