وزارت بهداشت: حدود ۳۰ درصد افراد بالای ۱۵ سال مشکل روانشناختی دارند

به گزارش مجله خبری نگار، احمد حاجبی، در نشست خبری که به مناسبت فرا رسیدن "هفته سلامت روان" در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، اظهار کرد: امروز ۱۸ مهرماه مصادف با روز جهانی سلامت روان است و در کشور ما روز جهانی سلامت روان، آغاز هفته سلامت روان را در بردارد. سال‌هاست که در کشور در این هفته فعالیت‌های مضاعفی را انجام می‌دهیم.

افسردگی از علل اصلی بار بیماری‌ها در حوزه سلامت روان

وی ادامه داد: آمار‌های جهانی نشان می‌دهد که در حال حاضر تقریبا نزدیک به یک میلیارد نفر در دنیا از اختلالات روانی رنج می‌برند. اکنون افسردگی به عنوان یکی از علل اصلی بار بیماری‌ها در حوزه سلامت روان در جهان مطرح است و سهم عمده‌ای از بار بیماری‌ها را به خود اختصاص داده است.

آغاز اختلالات روان از سنین نوجوانی

حاجبی ادامه داد: در سطح جهان از هر هفت کودک و نوجوان سنین ۱۰ تا ۱۹ سال یک نفر دچار اختلال روانی است که معمولا نیمی از این اختلالات در سن ۱۴ سالگی آغاز می‌شود. باید توجه کرد که اختلالات روانی در سنین نوجوانی آغاز می‌شود و این بسیار اهمیت دارد. ما با معضلی مواجهیم که از سنین نوجوانی و جوانی افراد را درگیر می‌کند. حال وقتی مشکلاتی در این سنین آغاز می‌شود، بار آن برای جهان بیشتر خواهد بود.

تاکید بر لزوم انگ‌زدایی از مشکلات روانپزشکی

وی گفت: آمار‌های ما نشان می‌دهد که افرادی که به اختلالات شدید روانپزشکی مبتلا هستند، ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ سال به دلیل ابتلا به این اختلال روانپزشکی عمرشان کمتر شود. اعداد و ارقام در این زمینه زیاد است که وقتی به آن‌ها می‌پردازیم، بیشتر می‌توان به حوزه سلامت روان و اهمیت پرداختن به آن پی برد. این هفته زمان مناسبی است که بیش از پیش به بحث سلامت روان بپردازیم. در تمام این سال‌ها یکی از مهمترین اهداف ما در افزایش سواد سلامت روان در عموم جامعه و مبارزه با انگ ناشی از مشکلات روانپزشکی است.

بلاتکلیفی ۱۸ ساله لایحه حمایت از بیماران روان

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه درخصوص لایحه مربوط به حمایت از بیماران مبتلا به اختلالات شدید روانپزشکی، عنوان کرد: لایحه بعد از اینکه از وزارت بهداشت به دولت ارسال شد، در کمیسیون اجتماعی مراحل خود را طی کرد و جلسات متعددی با حضور نمایندگان کلیه دستگاه‌ها برگزار شد و در نهایت در اسفند ماه سال ۱۳۹۸ از دولت به مجلس رفت. از اواسط سال ۱۳۹۹ از آنجایی که کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به عنوان کمیسیون اصلی لایحه منظور شده بود، جلسات در کمیسیون بهداشت و درمان با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذی نقش تشکیل شد و تغییراتی در لایحه ایجاد شد. اکنون لایحه از کمیسیون بهداشت و درمان به سطحی بالاتر در مجلس شورای اسلامی ارجاع شد و در حال طی مراحل اداری است و بعد از آن در صحن علنی مجلس جهت بحث و تبادل نظر نمایندگان مجلس مطرح خواهد شد. امیدواریم سال ۱۴۰۰ سالی باشد که شاهد باشیم که بالاخره لایحه حمایت از بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی شدید که ۱۸ سال است که روی آن کار می‌شود، به سرانجام رسد. هرچند که برخی معتقدند نواقصی دارد که باید در طول زمان تکامل پیدا کند.

کرونا و افزایش مشکلات روان

حاجبی در ادامه این نشست در پاسخ به سوالی درباره افزایش اختلالات اضطرابی در دوران پاندمی کرونا، گفت: قبلا شیوع اختلالات روانپزشکی ما بین ۲۳.۴ و ۲۳.۶ درصد بود. در اواخر سال ۱۳۹۹ هم مطالعه کشوری دیگری انجام شد که شیوع اختلالات روانپزشکی به ۲۹.۷ درصد رسید. جالب است بدانید که در این مطالعه ۲۹.۷ در جمعیت عمومی استخراج شد، اما در همان مطالعه ارزیابی شد و متوجه شدند که ۱۴.۹ درصد از کسانیکه در مطالعه شرکت کرده بودند، به کرونا هم مبتلا شده بودند. حال قدم بعدی این بود که در افرادی که به کرونا مبتلا شدند، میزان شیوع اختلالات چقدر شده است که مطالعه نشان داد که میزان شیوع اختلالات روانپزشکی در این افراد ۳۹.۸ درصد است که نشان می‌دهد ابتلا به کرونا در این گروه خاص جمعیت هدف، شانس مسائل روانشناختی را بالا برده است. همچنین در مطالعه مشخص شد که چهار درصد افرادی که در مطالعه شرکت کرده اند، افرادی هستند که یک عضو نزدیک خانواده خودشان را به علت کرونا از دست داده اند و در این افراد میزان اختلالات روانشناختی ۴۰.۸ درصد بود. این نتایج نشان داد که ما با بحرانی به نام کرونا مواجهیم که یک مشکل جهانی است. در همه جای دنیا کرونا منجر به افزایش مشکلات در حوزه سلامت روان شده است. البته فقط مربوط به کرونا نیست و در زمان سارس و مرس هم این موضوع پیش آمده بود.

وی در ادامه گفت: حال چرا کرونا منجر به افزایش اختلالات می‌شود؟ سلامت روان پدیده‌ای است که عوامل بیولوژیک، عوامل روانشناختی و اجتماعی در آن دخیل است و این سه عامل در کرونا وجود داشت. در کرونا عوامل بیولوژیک و بیماری کرونا، استرس‌ها و فشار‌های دوران کرونا از فوت افراد و نداشتن مراسم سوگ، مشکلات اقتصادی، معیشتی و روابط بین فردی و سایر موارد، منجر به مشکلات متعدد در حوزه سلامت روان شد. ما برنامه‌های زیادی را طی ۱۸ ماه اخیر داشتیم. در حوزه بهداشت بهترین رویکرد برای ارائه خدمت، استفاده از نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه است. همواره تلاش کردیم که همه اقدامات را به نوعی در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه ادغام کنیم. خدمات زیادی ادغام شده است، اما یادمان باشد که سیستم غربالگری کاملا هوشیار است. در کرونا در طولانی مدت مهمترین مسئله سلامت روان است.

حاجبی درخصوص وضعیت سلامت روان در کشور بیان کرد: طبق آخرین آمار در کشور ۲۹.۷ درصد از افراد گروه سنی ۱۵ سال به بالا به نوعی یا به شکلی مشکل روانشناختی دارند که این مشکل باید ارزیابی شود.

اهمیت سلامت روان در دوران پساکرونا

وی همچنین درخصوص وضعیت سلامت روان و اقدامات در نظر گرفته شده برای پساکرونا، عنوان کرد: یکی از مهمترین مسائل در دوران پساکرونا بحث حوزه سلامت روان است. وقتی درباره پساکرونا صحبت می‌کنیم، به این معنا نیست که صبر کنیم تا کرونا تمام شود، بلکه اکنون نیز وقتی بیماری درمان می‌شود، دوران پساکرونایش را طی می‌کند. ما به هیچ وجه منتظر نماندیم تا کرونا تمام شود و اقداماتمان را آغاز کنیم، بلکه از اسفند ۱۳۹۸ مداخلات متعددی را آغاز کردیم. مثلا، برای کسانی که فوتی داشتند و در سوگ ناشی از فوت عزیزشان بودند، مداخلات در نظام مراقبت‌ها وجود دارد. از چهار ماه قبل برای بهبودیافتگان کرونا هم برنامه تدوین شده و افراد به صورت فعال در سیستم از طریق آمار‌هایی که به نظام بهداشتی ارائه می‌شود، غربالگری شده و مداخلات صورت می‌گیرد. کووید طولانی، بزرگترین مشکلش از نظر جامعه جهانی، حوزه سلامت روان است و همانطور که سازمان جهانی بهداشت هم اعتقاد دارد، بزرگترین مشکل آن اختلالات شایع روانپزشکی است که به طور مشخص می‌توان از افسردگی و اضطراب نام برد.

وی گفت: ما به صورت جاری خدماتمان را ارائه می‌دهیم. در حوزه سلامت روان در دوران کرونا، در وزارت بهداشت باید به سمت توانمندسازی رفته و شناسایی و مداخله به موقع داشته باشیم.

چگونگی غربالگری دانش آموزان در حوزه سلامت روان در دوران کرونا

وی درخصوص غربالگری دانش آموزان در حوزه سلامت روان در دوران کرونا نیز تصریح کرد: در زمینه غربالگری دانش آموزان، واقعیت این است که وزارت آموزش و پرورش سیاستگذاری می‌کند و وزارت بهداشت به عنوان یک دستگاه تخصصی معمولا کمک می‌کند. تاکنون که مدارس بسته بود و دانش آموزی را در مدارس نداشتیم. البته فکر نکنیم که این مسائل و معضلات خاص کشور ماست، بلکه کرونا یک پاندمی جهانی است و همه این مسائل در دنیا تجربه شده است. می‌دانیم که در طی این دوران بچه‌ها در خانه بودند، ارتباطی نداشتند و فعالیت فیزیکی محدودی داشتند، روابط بین فردی شان کمتر شده و بسیاری از عوامل دیگر؛ این‌ها ممکن است مشکلاتی را در حوزه سلامت روان و مسائل رفتاری پیدا کرده باشند. حال اینکه غربالگری انجام شود و یا اینکه چگونه انجام شود، مستلزم بازگشایی مدارس است. ما جلساتی داشتیم، اما بعد از بازگشایی مدارس با همکارانمان در وزارت آموزش و پرورش رویکرد را قطعی می‌کنیم. در نهایت سیاست کلان با کمک وزارت بهداشت بوده و سیاست اصلی در وزارت آموزش و پرورش درباره چگونگی مداخلات، انجام می‌شود.

تشریح عناوین هفته سلامت روان

در ادامه این نشست خبری کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه همه مردم انتظار دارند در سلامت روانی مناسبی به سر برند، بیان کرد: شعار جهانی امسال به مناسبت سلامت روان «مراقبت سلامت روان برای همه، بیایید آن را به واقعیت تبدیل کنیم» تعیین شده است و فدراسیون جهانی سلامت روان نیز شعار «سلامت روان در جهانی نابرابر» را انتخاب کرده است. شرایط کنونی کشور با توجه به کرونا و مسائل اجتماعی و اقتصادی می‌تواند بر موضوع سلامت روان موثر باشد و جامعه نیز به فکر بهبود آن باشند.

وی با بیان اینکه شرایط کنونی کشور با توجه به کرونا و مسائل اجتماعی و اقتصادی می‌تواند بر موضوع سلامت روان موثر باشد و جامعه نیز به فکر بهبود آن باشند، در تشریح روز‌های هفته سلامت روان افزود: یکشنبه ۱۸ مهرماه تحت عنوان «نقش سیاست‌گذاران در دسترسی عادلانه به خدمات سلامت روان» نامگذاری شده است، سیاستگذاران و اصحاب رسانه در این زمینه بسیار مهم هستند، زیرا مردم با دریافت ها، سلامت روانشان آرامش می‌گیرد؛ چون مردم دنبال خبر‌های خوش و امید و نشاط هستند و چشم امیدشان به سیاستگذاران است. نقش رسانه‌ها در این زمینه نیز مهم است و باید اخبار خوب را به مردم انتقال دهیم.

وی با اشاره به تأثیر تحریم‌ها در سلامت روان جامعه گفت: دوشنبه ۱۹ مهرماه، به دلیل تاثیرات تحریم‌ها و همزمانی آن با کووید ۱۹ با عنوان «نقش تحریم‌ها در نابرابری سلامت روان در پاندمی کرونا» نامگذاری شده است، همه کشور‌های متخاصم اولین کاری که برای نشان دادن اختلاف خود انجام می‌دهند، ناامید کردن مردم است تا از داخل جامعه را بپوسانند و این اتفاق در چهار دهه تحریم برای کشور ما رخ داده است و در بحث دارو و سلامت هم شاهد تاثیر تحریم‌ها هستیم و شعار‌هایی که برای برقراری عدالت دادند، فراموش شده است و کشتار و بمب گذاری و سایر حوادث را شاهدیم که در سلامت روان جهانی اثرگذار است و تاب آوری مردم و نشاط اجتماعی می‌تواند کمک کننده باشد. سه شنبه ۲۰ مهرماه نیز به دلیل ماهیت دو سویه خدمات سلامت روان، با عنوان «رابطه منصفانه ارائه دهندگان خدمات سلامت روانی با خدمت گیرندگان» نامگذاری شده است و مشاوران را ترغیب می‌کند که ارتباط با عطوفت با بیماران داشته باشند و روان فرد را در ساحل آرامش بخش سکنی دهند.

حیدری گفت: چهارشنبه ۲۱ مهرماه به عنوان «تاثیر انگ بر نابرابری خدمات سلامت روان در جامعه» نامگذاری شده است؛ زیرا یکی از موانع مهم عدم مراجعه مردم برای دریافت خدمات روانپزشکی، بحث انگ است که به دلایل فرهنگی و باور‌های غلط جامعه ما، برخی مردم مراجعه به روانپزشک را نوعی انگ اجتماعی می‌دانند که مانعی در دریافت خدمت می‌شود و همه ما ممکن است در بحران‌هایی دچار چنین مشکلاتی شویم و باید نگاه‌ها و کلمات بد در این مورد را از جامعه برداریم تا فرد بتواند به مشاور مراجعه کند. پنجشنبه ۲۲ مهرماه نیز با عنوان «ضروریت توسعه عدالت اقتصادی در بهبود سلامت روان جامعه» نامگذاری شده است و امیدواریم نگرانی مردم در حوزه توسعه اقتصادی و بی عدالتی رفع شود. روز جمعه ۲۳ مهرماه «سواد سلامت روان و بهره‌مندی از خدمات» نامگذاری شده است که نشان دهنده اهمیت سواد سلامت روان و لزوم ارتقای آن باشد، افراد باید بدانند چه خدمتی را از کجا دریافت کنند. شنبه ۲۴ مهرماه نیز بر «نقش حاکمیت بر توانمندسازی افراد دارای معلولیت‌های جسمی» تاکید دارد، افراد دارای چنین مشکلاتی بیشتر در معرض آسیب هستند و باید برای این قشر آسیب پذیر برنامه ریزی کنیم.