مغز از کودکی تا پیری دارای پنج مرحله اصلی است!

به گزارش مجله خبری نگار/برنا،تحقیقات تازه نشان می‌دهد که مغز انسان در طول زندگی از دوران‌های متفاوتی عبور می‌کند و چهار نقطه عطف مهم در مسیر توسعه عصبی آن وجود دارد.

به گزارش گاردین، مطالعه‌ای جامع که بر اساس اسکن‌های مغزی نزدیک به ۴ هزار نفر از نوزادی تا سن ۹۰ سالگی انجام شده، پنج مرحله گسترده در تکامل مغز انسان را شناسایی کرده است. این مراحل توسط چهار نقطه عطف مشخص می‌شوند که در آنها سازماندهی مغز به مسیر جدیدی تغییر می‌یابد و در حدود سنین ۹، ۳۲، ۶۶ و ۸۳ سال رخ می‌دهند.

دانکن آستل، پژوهشگر نوروانفورماتیک دانشگاه کمبریج و نویسنده ارشد این مطالعه گفت: اگر به گذشته نگاه کنیم، بسیاری از ما احساس می‌کنیم زندگی‌مان دارای دوره‌های متفاوتی بوده است؛ مشخص شد که مغز‌ها نیز دوران‌های مشخصی را پشت سر می‌گذارند.

وی افزود: درک این‌که مسیر ساختاری مغز یک پیشرفت یکنواخت نیست بلکه شامل چند نقطه عطف مهم است، به ما کمک می‌کند تا زمان و نحوه آسیب‌پذیری مغز را بهتر بشناسیم.

در این مطالعه مشخص شد دوران کودکی از تولد تا ۹ سالگی ادامه دارد و سپس به دوره نوجوانی می‌رسد که تا حدود ۳۲ سالگی طول می‌کشد. از اوایل دهه سوم زندگی سازماندهی عصبی مغز وارد مرحله بزرگسالی می‌شود؛ دورانی که بیش از سه دهه ادامه دارد. نقطه عطف سوم در حدود ۶۶ سالگی آغاز دوره پیری زودرس مغز است و نهایتا در حدود ۸۳ سالگی، دوره پیری دیررس شکل می‌گیرد.

پژوهشگران برای سنجش سازماندهی مغز از ۱۲ معیار مختلف استفاده کردند از جمله کارآمدی شبکه عصبی، میزان تفکیک و وابستگی مغز به هاب‌های مرکزی یا شبکه‌های گسترده.

در دوران کودکی مغز تحت روندی به نام تحکیم شبکه قرار دارد؛ سیناپس‌های اضافی بین نورون‌ها حذف شده و تنها اتصالات فعال‌تر باقی می‌مانند. در این دوره کارآمدی ارتباطات مغزی کاهش می‌یابد، در حالی که حجم ماده خاکستری و سفید افزایش یافته و ضخامت قشر مغز و چین‌خوردگی‌های آن تثبیت می‌شوند.

در دوران نوجوانی ماده سفید مغز به رشد خود ادامه می‌دهد و شبکه‌های ارتباطی مغز به شکل بهینه‌تری سازماندهی می‌شوند. این مرحله با افزایش کارآمدی ارتباطات سراسر مغز همراه است که به بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند.

الکسا موزلی، پژوهشگر هدایت‌کننده این مطالعه تاکید کرد: ما به هیچ وجه نمی‌گوییم افراد اواخر ۲۰ سالگی رفتار‌های نوجوانانه دارند یا مغزشان شبیه مغز نوجوانان است؛ بلکه الگوی تغییرات مهم است.

وی افزود که این یافته‌ها می‌تواند به شناسایی عوامل خطر ابتلا به اختلالات روانی که معمولا در دوران نوجوانی بروز می‌کنند، کمک کند.

نقطه عطف مهم بعدی در حدود ۳۲ سالگی رخ می‌دهد؛ دوره‌ای که با تثبیت معماری مغز و ایجاد ثبات نسبی در هوش و شخصیت همراه است. برخی تغییرات ممکن است تحت تاثیر رویداد‌های زندگی مانند والد شدن باشند، هرچند این مطالعه مستقیماً این موضوع را بررسی نکرده است.

دو نقطه عطف پایانی با کاهش اتصالات مغزی همراه هستند که به نظر می‌رسد ناشی از فرآیند پیری و تحلیل ماده سفید مغز باشد.

این پژوهش درک جدیدی از مسیر توسعه مغز انسان ارائه می‌دهد و می‌تواند زمینه‌ساز مطالعات بیشتر در زمینه سلامت روان و بیماری‌های مرتبط با افزایش سن باشد.