هوای آلوده در مسابقه مرگ آفرینی

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: روند کم بارشی‌ها در پی سونامی زیست محیطی تغییر اقلیم تبعات گسترده‌ای را نصیب زیست بشر می‌کند که «آلودگی هوا» یکی از مهم‌ترین آن هاست، اما انگار ما و مسئولان، خیلی زود به آلودگی هوا عادت کردیم؛ البته که ما یعنی مردم مسئولیت‌هایی در کنترل آلودگی هوا داریم، اما تکالیف اصلی و کلان به عهده دستگاه‌های مسئول است که به نظر می‌رسد تلاش هایشان تا امروز آن چنان که باید چشمگیر نبوده است. نمونه اش را در میزان اجرای قانون هوای پاک به وضوح می‌توانیم ببینیم که تاکنون راه به جایی نبرده است.

غم انگیز مثل نتایج یک مطالعه

همین امر، یعنی اجرا نشدن قانون هوای پاک شرایط کشور را در مسیر بغرنجی قرار داده که فقط در یک مورد آن، افزایش ۲۶ درصدی تعداد مرگ‌های مرتبط با آلودگی هوا طی یک سال است و این یعنی یک فاجعه انسانی. در همین زمینه رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به انجام مطالعه‌ای برای بررسی آثار بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵ در ۳۳ شهر کشور گفته است: تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM ۲.۵ در افراد بالای ۳۰ سال به طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر گزارش شده که بیش از ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است.

اگر بخواهیم به این عدد در مقیاس جهانی نظری بیفکنیم، اول لازم است بدانیم که «آلودگی هوا» چهارمین عامل خطر مرگ در جهان و مهم‌ترین تهدید محیط زیستی برای سلامت انسان است. براساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت آلودگی هوای آزاد و هوای داخل، سالیانه منجر به بیش از ۷ میلیون مرگ زودرس در جهان می‌شود. در واقع از هر ۹ مرگ در جهان، یک مرگ منتسب به آلودگی هواست.

آلودگی در اجرای قانون هوای پاک

غم انگیز است وقتی درمی یابیم اگر، قانون هوای پاک از سال ۹۶ تا امروز اجرا می‌شد، غلظت آلودگی به میزان امروز نبود، اما چه کنیم که بی توجهی مسئولان به اجرای این قانون، باعث آلوده‌تر شدن هوا شده است. شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت روز گذشته به ایسنا گفته است: در سال ۱۳۹۶ (به عنوان سال پایه و مبنا) میانگین غلظت سالانه ذرات معلق برابر با ۳۰ میکروگرم در مترمکعب بود، ولی متاسفانه در طی سال‌های اجرای این قانون (پس از ۶ سال) نه تنها کاهشی در غلظت سالانه ذرات معلق نداشتیم، بلکه میانگین غلظت سالانه ذرات معلق PM ۲.۵ در سال ۱۴۰۱ به ۳۵ میکروگرم در مترمکعب افزایش یافته که نشان دهنده عدم اجرای صحیح قانون هوای پاک است.

۳۳ شهر ایران آلوده‌تر از استاندارد

قانون هوای پاک، طبق ماده ۲ خود، از وزارت بهداشت، خواسته سالانه برآورد هزینه‌های مستقیم آلودگی هوا درخصوص بیماری‌ها و مرگ و میر‌های منتسب به آن را احصا کند. طبق نتایج برآورد وزارت بهداشت طی سال ۱۴۰۱ میانگین سالانه غلظت ذرات معلق PM ۲.۵ در شهر‌های تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، یاسوج، همدان، خرم آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، زنجان، یزد، ارومیه، کرمان، بیرجند، قم، زابل، بجنورد، دزفول، بوشهر، شهرکرد، اردبیل، بندرعباس، شوشتر، بم، قزوین، ایرانشهر و بهبهان بیش از ۷ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (۵ میکروگرم در مترمکعب) و تقریبا ۳ برابر استاندارد ملی (۱۲ میکروگرم در مترمکعب) بود.

تحلیل عدد و رقمی از این مطالعه نشان می‌دهد که در شهر تهران ۳۶۰ روز (تقریبا در تمام سال ۱۴۰۱) فقط ۱.۴ درصد از روز‌های سال (۵ روز) در تهران غلظت ذرات معلق PM ۲.۵ کمتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است. به طور کلی تعداد روز‌های با هوای قابل قبول در سال ۱۴۰۱ نیز نسبت به سال ۱۴۰۰ تقریبا ۸ درصد کاهش یافته است.

۲۶ هزار مرگ از آلودگی هوا در یک سال

مطالعه‌ای که رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت از آن سخن می‌گوید، درباره مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا، گزارش ناراحت کننده‌ای دارد: «میانگین تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM ۲.۵ در افراد بالای ۳۰ سال در شهر‌های مورد مطالعه به طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر بوده که در پایتخت به طور میانگین مرگ ۷۱۲۵ نفر منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM ۲.۵ در سال ۱۴۰۱ گزارش شده است.» این اعداد یعنی، تعداد مرگ‌ها ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است.

بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا.

اما خوب است بدانیم که بیماری‌های شایع مرتبط با آلودگی هوا، دقیقا مواردی است که در سال‌های اخیر آمار از افزایش آن‌ها سخن می‌گوید. ۳ بیماری سرطان ریه، سکته‌های قلبی و سکته‌های مغزی ارتباط معنی‌داری با آلودگی هوا دارند.

هزینه ۴۲۱ هزار میلیاردی روی دست کشور

همواره یک سوی تبعات آلودگی هوا، خسارت‌های مادی ناشی از آن است که مجموع خسارت‌های مرتبط با کل موارد مرگ منتسب به ذرات معلق برابر با ۱۰.۳ میلیارد دلار معادل با ۴۲۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ برآورد شده است.

شهر‌های بحرانی؛ مشهد و...

آن طور که رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره شهر‌های بحرانی در آلودگی هوا می‌گوید، در تهران، اصفهان، اراک و مشهد به خصوص در روز‌هایی که هوا پایدار است و وزش باد وجود ندارد، غلظت آلاینده ذرات معلق بالاتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی است. از طرفی متاسفانه در سال‌های اخیر توفان‌های گرد و غباری علاوه بر جنوب غرب و جنوب شرق کشور، هوای کلان شهر مشهد را تحت تاثیر قرار داده است و در سال ۱۴۰۲ بیشترین افزایش را در غلظت ذرات معلق در کلان شهر‌ها در این شهر شاهد هستیم.

او تاکید کرد: همچنین در شهر‌هایی مثل زابل و اهواز که در معرض توفان‌های گرد و غبار (که عمدتا به علت خشکسالی و تغییرات اقلیمی افزایش یافته است) هستند، غلظت ذرات معلق چندین برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.