آلودگی هوا چه تاثیری بر انجام پرواز‌ها دارد؟

به گزارش مجله خبری نگار،تاثیر «آلودگی هوا» (Air Pollution) بر انجام پروازها، امروزه جزو موضوعات جنجالی، و در عین حال قابل بحث و بررسی در پیرامون مجموعه داده‌های عوامل منجر به ایجاد تاخیر در ترافیک یک فرودگاه است. جنجالی بودن این موضوع از این بابت است که فرودگاه‌ها و هواپیما‌ها خود به تنهایی، به عنوان منابع «آلودگی هوا» محسوب می ‎شوند؛ حال آنکه در مقابل، شرایط عملیاتی آن‌ها نیز تحت تاثیر همین موضوع قرار دارد.

در ارائه تعریفی کلی، «آلودگی هوا» عبارت است از برخی عوامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی‌های ساختار طبیعی جو را تغییر می‌دهند؛ وسایل احتراق خانگی، وسایل نقلیه موتوری، تاسیسات صنعتی و آتش سوزی جنگل ها، جز رایج‌ترین منابع «آلودگی هوا» هستند. بر همین اساس به طور خلاصه «آلودگی هوا» مخلوطی از ذرات جامد و گاز‌های موجود در هواست که به صورت «ذرات معلق» PM (Particulate Matter)، «غبار» (Dust) و «مه دود» (Smog) رویت می‌شود.

در این میان از منابع تشدید کننده «آلودگی هوا»، می‌توان به محیط یک فرودگاه اشاره کرد که در آن، نه تنها خود هواپیماها، بلکه نیروگاه‌های تولید برق و گرمایش سایت داخلی فرودگاه، «تجهیزات زمینی فرودگاهی» GSE (Ground Support Equipment)، و ترافیک ناشی از عبور و مرور دیگر وسایل نقلیه در مسیر‌های منتهی به آن فرودگاه، عامل تولید و تشدید «آلودگی هوا» محسوب می‌شوند. بر طبق مطالعات انجام شده، مورد آخر یا همان تردد وسایل نقلیه که به و از فرودگاه‌ها تردد می‌کنند، به عنوان بزرگترین عامل در تشدید غلظت «آلودگی هوا» در نظر گرفته می‌شود؛ چنین عاملی به ویژه در فرودگاه‌هایی که در نزدیکی شهر‌ها هستند، چند برابر است.

در همین راستا عملیات پروازی هواپیما‌ها نیز با انتشار «گاز‌های گلخانه ای» (Greenhouse Gases) و «ذرات معلق» همراه است؛ البته پیشتر تصور می‌شد که «گاز‌های گلخانه ای» ناشی از نشستن و برخاستن هواپیما‌ها تنها تا ارتفاع ۱۰۰۰ متری - که به اصطلاح به آن «Landing & Take Off Cycle» گفته می‌شود، توزیع خواهد شد. این در حالیست که مطالعات اخیر نشان داده است که انتشار این گاز‌ها در فراتر از این ارتفاع، می‌تواند تا فاصله ۲۰ مایلی از باند فرودگاه، پراکنده شود. بر همین اساس یک فرودگاه می‌تواند بر ساختار اقلیم آب و هوای محلی منطقه‌ای که در آن احداث شده است و قرار دارد، تاثیر گزار باشد.

از طرفی تاخیر در پرواز‌های یک فرودگاه، باعث وارد شدن زیان قابل توجهی به میلیون‌ها مسافر، خطوط هوایی و در نهایت اقتصاد جهانی می‌شود و در رابطه با آن، مطالعات اخیر نشان داده است که «آلودگی شدید هوا» (Severe Air Pollution)، ممکن است عامل مهمی در تاخیر پرواز‌های کشور‌های در حال توسعه باشد؛ چنین موضوعی در کنار تجهیزات عملیاتی ناکارآمد و بکارگیری روش‌های قدیمی در کنترل ترافیک در یک فرودگاه بسیار قابل توجه و حائز اهمیت است.

«آلودگی هوا» ممکن است به دو دلیل باعث تاخیر یا لغو پرواز شود. اولین دلیل «ذرات معلق» است که «میدان دید» (Visibility) را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه این موضوع ظرفیت عملیاتی فرودگاه تحت الشعاع قرار می‌گیرد. به عبارتی از آن جایی که «میدان دید» یک عامل مهم در تمامی مراحل پرواز است، می‌تواند منجر به تاخیر یا لغو «پرواز‌های ورودی» (Arrival) و «پرواز‌های خروجی» (Departures) شود. همچنین در «میدان دید بسیار کم» (Very Low Visibility)، احتمال دارد برای خلبانان بسیار دشوار و در عمل غیر ممکن باشد تا هواپیما را در امتداد باد و مسیر‌های «تاکسی» هدایت کنند.

دومین دلیل، کاهش «عملکرد شناختی» (Cognitive Performance) پرنسل زمینی فرودگاه و کروی پروازی است؛ «عملکرد شناختی» معیاری برای سنجش عملکرد مغز ماست و شامل مواردی مانند «دامنه توجه» (Attention Span)، «حافظه» (Memory)، «زمان واکنش» (Reaction Time) و «توانایی حل مسئله» (Problem-Solving Ability) می‌شود. مطالعات نشان داده است که «آلودگی هوا» و «عملکرد شناختی» با یک دیگر همبستگی منفی دارند و به عبارتی تشدید آلودگی هوا باعث کاهش این عامل خواهد شد؛ در نتیجه موضوع «عملکرد شناختی» به عنوان یک «عامل انسانی» (Human Factor) می‌تواند احتمال «خطای انسانی» (Human Error) را افزایش دهد.

در ارائه جمع بندی کلی، برخلاف دو دلیل ذکر شده، برآورد اثرات «آلودگی هوا» بر تاخیر پرواز‌ها بسیار چالش برانگیز است؛ زیرا همانطور که پیشتر اشاره شد، خود فرودگاه‌ها به تنهایی از منابع اصلی «آلودگی هوا» محسوب می‌شوند و امکان دارد بسیاری از اثرات آن همچنان بر ما پوشیده باشد که این خود این موضوع جای نحقیق و مطالعه دارد. با این حال جمع بندی تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که نه تنها «آلودگی هوا»، بلکه تغییرات روزانه آن در سطح زمین، به طور قابل توجهی بر تاخیر در پرواز‌ها تاثیر می‌گذارد.