یک قانون بلندپروازانه در چین! خط پایان اعتیاد کودکان به اینترنت

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-میترا جلیلی: با توسعه تکنولوژی، سن کاربران جهان برای استفاده از وسایل فناورانه روبه کاهش رفته و حالا دیگر خردسالان را هم نمی‌توان از اینترنت جدا کرد. اعتیاد کودکان به اینترنت و وسایل دیجیتال و بی‌تحرکی و خیره شدن بیش از حد آن‌ها به صفحه نمایش، زمینه‌ساز نگرانی‌های فزاینده والدین شده است چراکه این موضوع می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. این مسأله حالا به یکی از چالش‌ها در جهان تبدیل شده و هرچند در کشور‌های مختلف تلاش‌هایی برای مقابله با اعتیاد دیجیتال کودکان انجام شده، ولی چین را می‌توان در این زمینه پیشتاز دانست.

کاربران زیر ۱۸ سال جامعه هدف قانون جدید

با توجه به جمعیت بیش از یک میلیاردی کاربران اینترنت در چین که البته بخش عمده آن‌ها را نیز افراد زیر ۲۰ سال تشکیل می‌دهند، دولت این کشور برای ممانعت از اعتیاد کودکان و نوجوانان تاکنون قوانین خاصی تصویب و برنامه‌های ویژه‌ای را اجرا کرده است. دست‌اندرکاران این طرح‌ها معتقدند هر اقدامی برای مقابله با اعتیاد کودکان و نوجوانان به اینترنت، فضای مجازی و گیم می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد عادات سالم وغلبه بر اعتیاد دیجیتال آن‌ها شود.

یکی از بلندپروازانه‌ترین اقدامات چین، پیشنهاد طرحی ازسوی اداره فضای سایبری چین (CAC)، ارگان اصلی تنظیم کننده اینترنت در این کشور است که بتازگی به قانون تبدیل شده و قرار است آخرین مقررات چین برای تشدید نظارت بر استفاده خردسالان و نوجوانان از اینترنت، از ژانویه ۲۰۲۴ اجرایی شود. قانونگذاران چین این مقررات جامع را برای محدود کردن استفاده از دستگاه‌ها و خدمات تلفن همراه و کامپیوتر و لپ تاپ در کاربران زیر ۱۸ سال با هدف ایجاد فضای مجازی مساعد برای سلامت جسمی و روانی خردسالان و حمایت از حقوق آن‌ها تصویب کردند.

این مصوبه که به عنوان مقررات حمایت اینترنتی از خردسالان شناخته می‌شود، جامع‌ترین قانون از نوع خود تاکنون در کشور است که در سال‌های اخیر محدودیت‌های اینترنتی را برای افراد زیر سن قانونی، بویژه در زمینه بازی‌های ویدیویی آنلاین تشدید کرده است. این مقررات شامل ۶۰ ماده است که مسئولیت‌های متفاوتی بر دوش سازندگان دستگاه‌های هوشمند چینی و ارائه‌دهندگان خدمات تلفن همراه، مؤسسات آموزشی و والدین قرار می‌دهد.

فعالان حوزه تلفن همراه و اپلیکیشن‌ها زیر ذره بین

براساس این مقررات، توسعه‌دهندگان اینترنت و اپلیکیشن‌ها و همچنین تولیدکنندگان تلفن همراه همچون شیائومی، هوآوی و اوپو با ایجاد یک بخش خاص در محصولات خود، نه تنها باید محتوا را براساس سن کاربر ارائه دهند بلکه محدودیت‌های زمانی هم برای استفاده از دستگاه‌های فناورانه مختلف ازجمله گوشی هوشمند، لپ تاپ یا تبلت و کامپیوتر‌های خانگی ایجاد کنند. تولیدکنندگان تلفن همراه داخلی در چین همچنین ملزم شده‌اند نرم‌افزار‌هایی که از آن‌ها به نام نرم‌افزار‌های «محافظت جزئی» یاد می‌شود را از قبل روی گوشی نصب کنند یا به طور واضح در مورد نحوه نصب آن، به کاربران آموزش دهند. اپراتور‌های خدمات ویدیویی و بازی‌های کوتاه ازجمله تیک تاک هم باید یک «حالت جزئی» را روی پلتفرم‌های خود ارائه دهند.

طبقه‌بندی محتوا

درواقع مقامات چینی تصمیم گرفته‌اند ترمز اعتیاد کودکان به رسانه‌های اجتماعی و اینترنت را بکشند و محتوای آنلاین مناسب را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهند. این اداره پیشنهاد کرده است که سازندگان دستگاه‌های تلفن همراه، سیستم‌های عامل و برنامه‌ها و همچنین فروشگاه‌های اپلیکیشن، عملکرد جدیدی به نام «حالت مینور (کودک)» ایجاد کنند که شامل سیستمی مبتنی بر سن با طبقه‌بندی محتوا و تعیین محدودیت‌های زمانی برای استفاده از پایانه‌های هوشمند است. این پروژه که مورد استقبال بسیاری از والدین قرار گرفته است، می‌تواند چالش جدیدی برای شرکت‌های فناوری رقم بزند.

اگرچه بیشتر تلفن‌های هوشمند از قبل دارای عملکرد‌های کنترل والدین هستند، ولی می‌توان گفت که برنامه اداره فضای سایبری چین بسیار کامل‌تر و بلندپروازانه‌تر است. با توجه به توضیحات موجود در وب سایت این اداره، این پیشنهاد شامل اتصال مستقیم تلفن‌های همراه به فروشگاه‌های اپلیکیشن‌ها و سازندگان اپ‌هاست، به طوری که حالت مینور (کودک) را می‌توان با یک کلیک فعال کرد. این عملکرد به کاربر این امکان را می‌دهد که به یک رابط سازگار با سن خود دسترسی داشته باشد؛ رابطی که فقط با تأیید و مجوز یک بزرگسال غیرفعال می‌شود.

محدودیت‌های زمانی برای کاربران

پس از فعال شدن حالت مینور، زمانی که دستگاه برای بیش از ۳۰ دقیقه به طور مداوم استفاده شده باشد، اعلان‌های هشدار ارسال می‌شود. درواقع در این حالت، نه تنها محتوایی را که کودکان می‌بینند تنظیم می‌شود تا محتوای مناسب با سن، دراختیار کودکان یا نوجوانان قرار بگیرد، بلکه هر ۳۰ دقیقه استفاده، «یادآوری استراحت» نیز برای کاربر فرستاده می‌شود تا از خستگی چشمان وی یا سردرد‌های ناشی از وقت گذرانی بیش از حد در اینترنت جلوگیری شود. در طرح پیشنهادی اداره فضای سایبری چین آمده است که برنامه‌ها بین ۱۰ شب تا ۶ صبح کار نمی‌کنند؛ البته در طول ساعات عدم فعالیت، عملکرد‌های خاصی مانند تماس‌های اضطراری یا استفاده از پلتفرم‌های آموزشی یا سایر موارد مورد تأیید والدین کاربر مجاز خواهد بود.

سیستم مینور کاربران کودک و نوجوان را براساس سن به پنج بازه زمانی مختلف زیر ۳ سال، ۳ تا ۸ سال، ۸ تا ۱۲ سال، ۱۲ تا ۱۶ سال و ۱۶ تا ۱۸ سال تقسیم می‌کند. حال با توجه به گروه سنی، محدودیت‌های زمانی برای استفاده از اینترنت و فضای مجازی در نظر گرفته می‌شود. زمان استفاده از اینترنت و گشت و‌گذار در فضای مجازی برای افراد کمتر از ۸ سال روزانه ۴۰ دقیقه، برای افراد بین ۸ تا ۱۶ سال روزانه یک ساعت و برای نوجوانان بین ۱۶ تا ۱۸ سال هم روزانه حداکثر دو ساعت درنظر گرفته شده است. اداره فضای سایبری چین از سازندگان محتوا خواسته است تا محصولات و اطلاعات مناسب سن را ارائه دهند که ترویج‌کننده فرهنگ سنتی چین باشد.

اداره فضای سایبری چین به محتوای در دسترس کودکان هم اشاره داشته و در قالب این طرح پیشنهاد کرده است کودکان زیر ۳ سال فقط مجاز به گوش دادن به آهنگ‌ها و اصوات مختلف هستند، در حالی که کودکان بالای ۱۲ سال مجاز به درگیر شدن با اخبار و محتوای آموزشی خواهند بود. همچنین انتظار می‌رود که افراد زیر ۱۲ سال برای دانلود اپلیکیشن‌ها از والدین خود اجازه بگیرند.

قوانینی برای بازی‌های ویدیویی

البته این طرح، تنها تلاش چین برای مقابله با اعتیاد کودکان و نوجوانان به اینترنت و دنیای دیجیتال نیست و پیش از این هم در تلاشی برای جلوگیری از ایجاد اعتیاد، مدت زمان استفاده از بازی‌های ویدیویی را برای کودکان به سه ساعت در هفته محدود کرده است.

طبق گزارش خبرگزاری دولتی شینهوا، این قانون بدین معناست که افراد زیر ۱۸ سال فقط مجاز به انجام بازی‌های ویدیویی به مدت یک ساعت در روز، بین ساعت ۸ تا ۹ شب در روز‌های جمعه، آخر هفته و تعطیلات رسمی هستند. همچنین برخی محققان معتقدند که این قانون عملاً نوعی اینترنت تلفن همراه برای کودکان ایجاد می‌کند چراکه طبق آن، شبکه‌های اجتماعی چینی کاربران را ملزم می‌کنند با نام واقعی خود ثبت نام کنند و کارت ملی یا تلفن همراه آنان باید تأیید شود.

جمعیت یک میلیاردی کاربران اینترنت در چین

چین یکی از بزرگترین پایگاه‌های کاربران اینترنت در جهان را دارد. به گفته مرکز اطلاعات شبکه اینترنت چین، تقریباً ۱.۰۷۹ میلیارد نفر در سراسر کشور چین به وب دسترسی دارند که این رقم نسبت به دسامبر ۲۰۲۲، ۱۱.۰۹ میلیون نفر افزایش یافته است. این ارقام بدان معناست که بیش از ۷۶.۴ درصد از جمعیت این کشور کاربر اینترنت هستند. طبق این گزارش، تا دسامبر ۲۰۲۲، از هر پنج کاربر یک نفر زیر ۲۰ سال سن داشت، به همین دلیل است که بازار دستگاه‌های هوشمند «فقط برای کودکان» که برای گروه سنی زیر ۱۸ سال طراحی می‌شود، به طور پیوسته در چین در حال رشد است. در پکن، ساعت‌های Xiaotiancai هم که امکان تماس‌های ویدیویی، عکس‌ها و اشتراک‌گذاری بی‌درنگ موقعیت مکانی با والدین را فراهم می‌کنند، بسیار محبوب هستند.