به گزارش مجله خبری نگار، پوست دارای سوراخهای کوچکی به نام منافذ میباشد که ممکن است توسط روغن، باکتری ها، سلولهای مرده پوست و گرد و خاک مسدود شده و هر از گاه باعث بروز جوشهایی روی پوست شود. اگر این جوشها به صورت مکرر رخ دهند ممکن است آکنه رخ دهد.
در ادامه قصد داریم درباره آکنه و علل، علائم و روشهای درمان آن صحبت کنیم.
آکنه یک بیماری مزمن و التهاب پوستی است که با لک و جوش همراه بوده که به خصوص اگر روی صورت ظاهر شود میتواند تاثیر بدی روی زندگی فرد بگذارد. این عارضه خطرناک نیست، اما گاهی با درد و همچنین استرس و آشفتگی همراه میباشد و ممکن است باعث ایجاد جای زخم دائمی در بدن شود.
جوشهای سر سفید، جوشهای سر سیاه، کیستها و ندولها همگی از انواع مختلف آکنه محسوب میشوند.
آکنه غدد چربی در قاعده فولیکولهای مو را درگیر میکند و درمان آن به شدت و مداومت آن بستگی دارد. به علاوه اگرچه معمولا در دوران بلوغ که غدد چربی فعال است رخ میدهد، اما ممکن است افراد را در هر سن و سال درگیر کند.
خوشبختانه روشهای درمانی موثری برای آکنه وجود دارد که به کاهش تعداد جوش و احتمال باقی ماندن جای زخم روی پوست کمک میکند.
برخی عوامل از جمله ژنتیک، سیکل قاعدگی، اضطراب، استرس، آب و هوای گرم و مرطوب، استفاده از لوازم آرایش چرب و فشار دادن جوشهای معمولی همگی میتوانند در بروز آکنه نقش داشته باشند.
آکنه تقریبا در هر جای بدن ممکن است رخ دهد، اما معمولا نواحی صورت، پشت، گردن، سینه و شانه را درگیر میکند.
افراد مبتلا به آکنه اغلب از جوشهای سر سیاه و سر سفید رنج میبرند. جوشهای سر سیاه در سطح پوست باز میشوند و به دلیل اکسیژن موجود در هوا رنگ سیاه پیدا میکنند، اما جوشهای سر سفید درست زیر پوست بسته میشوند و به همین دلیل ظاهر سفید رنگ دارند.
اگرچه این جوشها شایعترین نوع ضایعاتی هستند که در آکنه دیده میشوند، اما آکنه انواع دیگری نیز دارد. در این میان ضایعات التهابی به احتمال بیشتر جای زخم از خود به جا میگذارند و شامل موارد زیر میباشند:
*پاپولها که برجستگیهای کوچک و قرمز رنگ هستند و در اثر التهاب یا عفونت فولیکولهای مو ایجاد میشوند
*پاستولها یا چرک دانهها که جوشهای قرمز کوچک هستند و روی نوک آنها چرک وجود دارد
*ندولها که تودههایی جامد و اغلب دردناک زیر سطح پوست هستند
*کیستها که تودههای بزرگ حاوی چرک و اغلب دردناک در زیر پوست هستند
آکنه زمانی رخ میدهد که منافذ پوست با چربی، سلولهای مرده یا باکتریها مسدود شود.
هر منفذ شکافی به نام فولیکول دارد که از مو و غده چربی تشکیل شده است. غده چربی سبوم (روغن) آزاد میکند که به موها منتقل شده و از طریق منافذ به سطح پوست میرسد. این ماده پوست را چرب و نرم نگه میدارد.
هر گونه مشکل در این فرایند میتواند باعث بروز آکنه شود. به عنوان مثال:
*فولیکولها روغن بیش از حد تولید کنند
*سلولهای مرده پوست در منافذ جمع شوند
*باکتریها در منافذ پوست جمع شوند
این مشکلات در بروز جوش نقش دارند. زمانی که باکتری در منافذ مسدود شده رشد کرده و روغن قادر به فرار نباشد جوش ظاهر میشود.
ادعاهای زیادی درباره عوامل ایجاد کننده آکنه وجود دارد. بسیاری از مردم معتقد هستند که مصرف مواد غذایی همچون شکلات یا سیب زمینی سرخ کرده در این مورد نقش دارند.
به طور کلی پشتوانه علمی برای این ادعاها وجود ندارد، اما عوامل خطر زای خاصی در مورد آکنه وجود دارد که عبارتند از:
*تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ یا بارداری
*داروهای خاص مانند برخی قرصهای جلوگیری از بارداری یا کورتونها
*رژیم غذایی سرشار از قندها یا کربوهیدراتهای فراوری شده مانند نان و چیپس
*داشتن والدین مبتلا به آکنه
به طور کلی افراد در دوران بلوغ بیشتر در معرض آکنه قرار دارند، زیرا بدن در این دوره دچار تغییرات هورمونی شده، این تغییرات میتوانند روی تولید چربی اثر بگذارند و خطر بروز آکنه را افزایش دهند.
آکنههای هورمونی مربوط به دوران بلوغ معمولا در دوران بزرگسالی بهبود پیدا میکنند.
پزشک با معاینه پوست میتواند آکنه را تشخیص دهد. همچنین با تعیین نوع ضایعات و شدت آنها بهترین روش درمانی را توصیه میکند.
برای پیشگیری از بروز جوش و درمان آکنه چندین روش وجود دارد که میتوانید در منزل امتحان کنید، از جمله:
*هر روز پوست خود را با یک صابون ملایم تمیز کرده تا چربیهای اضافی و آلودگیها را از بین ببرد
*موهای خود را به طور مرتب شست و شو دهید و از صورت خود دور نگه دارید
*از لوازم آرایش پایه آب یا دارای برچسب عدم گرفتگی منافذ استفاده کنید
*جوشهای خود را فشار ندهید و دستکاری نکنید، زیرا باعث پخش باکتری و چربی اضافی میشود
*از کلاه یا سربندهای تنگ استفاده نکنید
*به صورت خود دست نزنید
اگر مراقبت در منزل برای بهبود جوشها موثر نباشد میتوان از داروهای ضد آکنه بدون نسخه استفاده کرد. اکثر این داروها حاوی موادی هستند که میتوانند به از بین بردن باکتریها یا کاهش چربی روی پوست کمک کنند، از جمله:
*بنزوئیل پراکساید در بسیاری از پمادها و ژلهای آکنه وجود دارد. این ماده برای خشک کردن جوشهای موجود و پیشگیری از بروز جوشهای جدید استفاده میشود و باکتریهای عامل آکنه را از بین میبرد
*سولفور یا گوگرد یک ماده طبیعی با بوی واضح است که در برخی لوسیون ها، پاک کنندهها و ماسکهای صورت استفاده میشود
*رزورسینول ماده کمتر رایج است که برای از بین بردن سلولهای مرده پوست استفاده میشود
*سالیسیلیک اسید اغلب در صابونها و جوشهای ضد آکنه استفاده میشود و به جلوگیری از بسته شدن منافذ پوستی مفید میباشد
*گاهی ممکن است با وجود استفاده از روشهای ذکر شده علائم همچنان ادامه داشته باشد. در این صورت احتمالا نیاز است با پزشک مشورت شود. پزشک معمولا داروهایی تجویز میکند که به کاهش علائم کمک کرده و از ایجاد زخم جلوگیری میکنند، از جمله:
آنتی بیوتیکهای خوراکی یا موضعی که باعث کاهش التهاب و از بین رفتن باکتریهای ایجاد کننده جوش میشوند. اگرچه این داروها تنها برای مدت کوتاهی استفاده میشوند تا فرد مستعد ابتلا به عفونت در آینده نشود.
پمادهای موضعی تجویزی شامل رتینوئیک اسید یا بنزوئیل پراکساید که اغلب قویتر از درمانهای بدون نسخه میباشند و برای کاهش تولید چربی مفید هستند. بنزوئیل پراکساید به عنوان یک ضد باکتری عمل کرده و از مقاومت باکتریهای عامل آکنه در برابر آنتی بیوتیکها جلوگیری میکند، همچنین دارای خواص ضد التهابی میباشد
زنان مبتلا به آکنه هورمونی ممکن است با مصرف قرصهای ضد بارداری یا اسپیرونولاکتون درمان شوند. این داروها با تنظیم هورمونها به کاهش آکنه کمک میکنند.
ایزوترتینوئین نیز یک داروی مبتنی بر ویتامین A است که برای درمان موارد خاصی از آکنه ندولی شدید استفاده میشود. این دارو ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند به همین دلیل تنها در مواردی که سایر درمانها موثر نیستند کاربرد دارد.
پزشک ممکن است روشهایی برای درمان آکنه شدید و پیشگیری از ایجاد جای زخم توصیه کند. این روشها با از بین بردن پوست آسیب دیده و کاهش تولید چربی کار میکنند، از جمله:
فوتودینامیک درمانی که در آن از دارو و یک نور خاص یا لیزر برای کاهش تولید چربی و باکتری استفاده میشود. سایر لیزرها ممکن است به تنهایی و برای بهبود آکنه یا جای زخم کاربرد داشته باشند
درم ابریژن لایههای بالایی پوست را با یک برس چرخان از بین میبرد و بهترین روش برای درمان جای آکنه (نه خود آکنه) محسوب میشود. میکرودرم ابریژن یک درمان با شدت ملایمتر است که به از بین بردن سلولهای مرده پوست کمک میکند
لایه بردار شیمیایی روش دیگری است که طی آن لایههای بالایی پوست از بین رفته و به رفع جای زخم خفیف ناشی از آکنه کمک میکند
اگر آکنه از کیستهای بزرگ تشکیل شده باشد ممکن است پزشک از تزریق کورتون استفاده کند. کورتیزون یک استروئید است که به طور طبیعی توسط بدن تولید میشود و ممکن است باعث کاهش التهاب و بهبودی سریع شود. این دارو معمولا همراه با سایر روشهای درمانی آکنه استفاده میشود
به طور کلی پیشگیری از این بیماری دشوار است، اما با برخی اقدامات در منزل میتوان از بروز آن پس از درمان جلوگیری کرد، از جمله:
*صورت خود را دو بار در روز با یک پاک کننده فاقد چربی بشویید
*برای از بین بردن چربی اضافی پوست از کرم آکنه بدون نسخه استفاده کنید
*از لوازم آرایش روغنی اجتناب کنید
*قبل از خواب آرایش خود را پاک کرده و پوست خود را کاملا تمیز کنید
*بعد از ورزش کردن دوش بگیرید
*از پوشیدن لباسهای تنگ اجتناب کنید
*از رژیم غذایی سالم با حداقل قند فراوری شده استفاده کنید
*استرس خود را کاهش دهید
درمان آکنه اغلب موفقیت آمیز است و در اکثر افراد طی ۶ تا ۸ هفته برطرف میشود. با این حال گاهی علائم آن شعله ور شده و ممکن است نیاز به درمان اضافی و طولانی مدت باشد.
ایزوترتینوئین روش درمانی است که به احتمال زیاد نتایج مثبت دائمی یا طولانی مدت ایجاد میکند.
از آن جا که جای زخم ناشی از آکنه میتواند به استرس روانی منجر شود، اقدام سریع برای درمان آن به جلوگیری از این مسئله کمک خواهد کرد.
منبع:سومیتا