آیا از علائم و روش‌های درمان تنبلی چشم باخبرید؟

به گزارش مجله خبری نگار، این عارضه از علل اصلی کاهش بینایی در کودکان است که عدم درمان آن می‌تواند به نابینایی موقتی یا دائمی منجر شود و فرد مبتلا درک عمق و بینایی سه بعدی خود را از دست بدهد.

در ادامه قصد داریم درباره تنبلی چشم و علل، علائم و روش‌های درمان آن صحبت کنیم.  

تنبلی چشم چیست؟ 

تنبلی چشم که به آن آمبلیوپی نیز گفته می‌شود یکی از شایع‌ترین علل نابینایی نسبی یا کامل در یک چشم کودکان می‌باشد که در آن بینایی کودک در یک چشم، آن طور که باید تقویت نمی‌شود.

زمانی که فرد به تنبلی چشم مبتلا است مغز به دلیل ضعیف بودن بینایی یک چشم، روی دیگری تمرکز بیشتری داشته و عملا چشمی که تنبل شده را نادیده می‌گیرد. در صورتی که این چشم به درستی تحریک نشود سلول‌های عصبی مسئول بینایی روند بلوغ طبیعی خود را طی نمی‌کنند و فرد دچار اختلال در بینایی و از دست دادن درک عمق منجر شود.

لازم به ذکر است چشم آسیب دیده لزوما ظاهر متفاوتی ندارد، اگرچه ممکن است گاهی در جهت متفاوت از چشم دیگر حرکت کند. به علاوه این عارضه معمولا تنها روی یک چشم اثر می‌گذارد، اما در شرایط خاص می‌تواند به بینایی هر دو چشم آسیب برساند.

ناگفته نماند تنبلی چشم با چپ شدن چشم که به آن استرابیسم یا لوچی گفته می‌شود تفاوت دارد. با این حال در صورتی که در استرابیسم، چشم سالم بیشتر از چشم آسیب دیده مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند به تنبلی چشم منجر شود.

با همه این‌ها به کار بردن اصطلاح تنبلی چشم چندان درست نیست. در این بیماری چشم در واقع تنبل نمی‌شود بلکه این اختلال به دلیل مشکل تکاملی در عصب متصل کننده چشم به مغز و نه مشکل در خود چشم رخ می‌دهد. 

علائم تنبلی چشم 

تشخیص تنبلی چشم تا زمانی که وضعیت بینایی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار نداده دشوار است. برخی علائم هشدار دهنده اولیه عبارتند از:

*فرد بیشتر اوقات از یک سمت بدن (که دچار تنبلی چشم است) به اشیا برخورد می‌کند
*مردمک یک چشم به سمت داخل یا بیرون منحرف می‌شود
*چشم‌ها هماهنگ با هم به نظر نمی‌رسند
*فرد درک خوبی از عمق ندارد
*دوبینی
*لوچی یا چپ بودن چشم 

علت تنبلی چشم 

تنبلی چشم به مشکلات رشدی در مغز ارتباط دارد و در آن مسیر‌های عصبی در مغز که سیگنال‌های بینایی را پردازش می‌کنند دچار اختلال در عملکرد می‌شوند، به همین دلیل مغز از هر دو چشم به یک اندازه استفاده نمی‌کند.

برخی شرایط و عوامل نیز ممکن است موجب شود افراد به یک چشم بیش از دیگری تکیه داشته باشند، از جمله:

*لوچی چشم دائمی یا چرخش یک چشم
*عوامل ژنتیکی یا سابقه خانوادگی تنبلی چشم
*قدرت بینایی متفاوت در چشم‌ها
*آسیب به یکی از چشم‌ها در اثر ضربه خوردن
*افتادگی یکی از پلک‌ها
*کمبود ویتامین A
*زخم یا بافت اسکار در قرنیه
*عمل جراحی چشم
*اختلالات بینایی مانند نزدیک بینی، دور بینی یا آستیگماتیسم
*آب سیاه که در آن فشار زیاد روی چشم می‌تواند به مشکلات بینایی و نا بینایی منجر شود
چشمی که کمتر از آن استفاده می‌شود با گذشت زمان ضعیف‌تر یا به اصطلاح تنبل می‌شود. 

تشخیص تنبلی چشم 

تنبلی چشم معمولا تنها در یک چشم رخ می‌دهد و والدین و کودک اغلب در ابتدا متوجه آن نمی‌شوند، به همین دلیل معاینات معمول چشم در نوزادان و کودکان اهمیت زیادی دارد، حتی اگر علائم ظاهری مشکلات چشمی وجود نداشته باشد.

طبق توصیه انجمن بینایی سنجی آمریکا، لازم است کودکان در سن ۶ ماهگی و ۳ سالگی معاینه چشم شوند و در سنین بین ۶ تا ۱۸ سالگی باید هر ۲ سال یک بار (یا دفعات بیشتر) توسط چشم پزشک معاینه شوند.

پزشک طی معاینه روتین چشم معمولا آزمایش‌هایی برای تعیین وضعیت هر دو چشم انجام می‌دهد که عبارتند از:

*تشخیص حروف یا اشکال روی نمودار
*دنبال کردن نور با یک چشم و سپس هر دو چشم
*بررسی چشم با ذره بین
به علاوه پزشک وضوح بینایی، قدرت عضلات چشم و میزان تمرکز آن‌ها را تست می‌کند و علائمی همچون چپ شدن چشم یا تفاوت قدرت بینایی بین دو چشم را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در اکثر موارد تنبلی چشم با معاینه چشم تشخیص داده می‌شود. 

درمان تنبلی چشم 

درمان بیماری‌های زمینه‌ای چشم موثرترین روش درمان تنبلی چشم محسوب می‌شود. به عبارت دیگر لازم است به چشم آسیب دیده کمک شود تا رشد طبیعی داشته باشد.

اقدامات اولیه برای این منظور ساده بوده و ممکن است شامل تجویز عینک، لنز‌های تماسی، پچ‌های چشمی، قطره یا درمان بینایی باشد.

همان طور که اشاره شد هر چه سریع‌تر برای درمان این عارضه اقدام شود نتیجه بهتری حاصل خواهد شد، با این حال اقدامات درمانی برای تنبلی چشمی که در بزرگسالی تشخیص داده شده همچنان موثر خواهد بود.

لنز‌های تماسی یا عینک: اگر علت تنبلی چشم نزدیک بینی، دور بینی یا آستیگماتیسم باشد ممکن است عینک یا لنز تماسی مناسب تجویز شود
پچ چشم: استفاده از پچ چشمی روی چشم سالم می‌تواند به تقویت چشم ضعیف شده کمک کند. احتمالا پزشک با توجه به شدت تنبلی چشم توصیه می‌کند فرد روزی ۱ تا ۲ ساعت از پچ استفاده کند. این پچ‌ها به رشد ناحیه‌ای از مغز که مسئول کنترل بینایی است کمک می‌کنند
قطره چشم: ممکن است پزشک برای اختلال در بینایی چشم سالم توصیه کند فرد ۱ یا ۲ بار در روز از قطره استفاده کند. قطره نیز مانند پچ چشم باعث می‌شود از چشم ضعیف بیشتر استفاده شود
عمل جراحی: در صورتی که چشم‌های فرد چپ شده یا در جهت مخالف هم حرکت کنند ممکن است نیاز به عمل جراحی روی عضلات چشم باشد 

چشم انداز تنبلی چشم 

اگرچه تنبلی چشم در برخی موارد می‌تواند به اختلال در بینایی یا نا بینایی منجر شود، اما معمولا قابل درمان است، به خصوص اگر زود تشخیص داده شود. 

منبع:سومیتا